ಚಿತ್ರಕಲಾ ಸಂಚಯ

ಕಲೆ ಒಳಗಣ್ಣಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಗೋಚರಗೊಳ್ಳುವ ಸತ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರರಚನಾ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುವುದಾದರೆ, ’ವಿ?ಧರ್ಮೋತ್ತರ ಪುರಾಣ’ ಮತ್ತು ’ಚಿತ್ರಲಕ್ಷಣ’ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರರಚನೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇವರ ಮತ್ತು ಮಾನವರ ಚಿತ್ರಗಳ ರಚನೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳ ವಿವರಗಳು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಉಕ್ತವಾಗಿವೆ: ’ಯಥಾ ಸುಮೇರುಃ ಪ್ರವರೋ ನಗಾನಾಂ ಯಥಾಂಡಜಾನಾಂ ಗರುಡೋ ಪ್ರಧಾನಃ | ಯಥಾ ಜನಾನಾಂ ಪ್ರವರಃ ಕ್ಷಿತೀಶಃ ತಥಾ ಕಲಾನಾಮಿಹ ಚಿತ್ರಕಲ್ಪಃ || ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮೇರು, ಹಾರುವ ಪಕ್ಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಗರುಡ, ಮನುಷ್ಯರ ನಡುವೆ ರಾಜನು ಹೇಗೋ ಹಾಗೆ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಕಲೆಯು; […]

ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಾವು ಗೆಲ್ಲಬಹುದು, ಸೋಲಬಹುದು; ಆದರೆ ಪಕ್ವವಾಗುವುದೇ ಜೀವನಸಾಫಲ್ಯ. ಶಾರೀರಿಕ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ವ್ಯಾಯಾಮ ಒಂದು ಗಟ್ಟಿತನದ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಂದೊಡ್ಡುತ್ತವೆ. ದೇಶಖೊವ್ ರಾಗದ ಉದ್ದೇಶವೂ ಇದೇ ಆಗಿದೆ. ದೇಶಖೊವ್ ರಾಗಿಣಿಯ ಕುರಿತಾದ ಕಲಾಕೃತಿಯನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ ನೋಡಿದಾಗ ರಾಗಕ್ಕೂ ಕುಸ್ತಿ ಪೈಲ್ವಾನ್ ಅಖಾಡಾಕ್ಕೂ ಎಲ್ಲಿಯ ಸಂಬಂಧ ಎಂದು ಕ್ಷಣಕಾಲ ನಾವು ಅಚ್ಚರಿಗೊಳ್ಳಬಹುದು. ಆದರೆ ದೇಶಖೊವ್ ರಾಗದ ಆಂತರ್ಯವನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತ ಹೋದರೆ ಈ ದೃಶ್ಯರೂಪಕವು ನಮ್ಮನ್ನು ದಂಗುಬಡಿಸಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ದೇಶಖೊವ್ ರಾಗವೇ ನಮ್ಮ ತನು-ಮನಗಳನ್ನು ನವಿರೇಳಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿಬಿಡುವುದು. […]

ಧೀಮಿಕಿಟ ತಾ ಥೈ ಢಣನನನ ಢಣನನ ಧಿಮಿತ ತಕಿಟ ಧಿಮಿ ಡಮರು ನಿನಾದ ಮೇಘಮಾರುತಗಳ ಚಲನ ಪ್ರರೋಧ ಕರ್ಣಸುಧಾ ಧ್ವನಿ ಆಲಿತ ಸುಲಲಿತ ಝೇಂಕರಣ ಹೂಂಕರಣ ಭೋರ್ಗರಿತ ಧೀಮಿಕಿಟ ತಾ ಥೈ ಢಣನನನ ಢಣನನ ಹೀಗೆ ಕೇಳುವಾಗ ಶಬ್ದೋಚ್ಚಾರದ ಜೊತೆಗೆ ಡಮರುವಿನ ಧ್ವನಿ ನಿಮಗೆ ಕೇಳುತ್ತಿರುವಂತೆ ಭಾಸವಾದರೆ ಅದುವೆ ಸಂಗೀತ ಸ್ಫುರಿಸುವಿಕೆಗೆ ಇರುವ ಶಕ್ತಿ. ನಾದದಲ್ಲಿನ ಭಾವಾವೇಶವೇ ತನ್ನ ಅಂತರಂಗದ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಗೊಳಿಸಿ ತನ್ನೊಳಗೆ ಚಿತ್ತೈಸಿಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಗೌಡಮಲ್ಹಾರ ರಾಗದ ವೈಶಿ್ಷ್ಟಯವೇ ಹಾಗೆ ದೇಹಲಾಸ್ಯವನ್ನೊ, ಜಟಿಲತೆಯನ್ನೊ ಸುಲಲಿತಗೊಳಿಸಿ ಆಹ್ಲಾದ […]

ಮಲ್ಹಾರ ಎಂದರೆ ಶುದ್ಧಿ. ಇದರರ್ಥ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕೆಟ್ಟ ಆಲೋಚನೆಗಳಿಂದ ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುವುದೆ ಆಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕೊಳೆಯೆಲ್ಲ ಮಳೆನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕೊಚ್ಚಿ ಹರಿದುಹೋಗುವ ಹಾಗೆ. ಒಂದು ಉನ್ನತ ಅಲೋಚನೆಯತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು ಮೇಘಮಲ್ಹಾರ ರಾಗದ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಮೇಘರಾಗವು ವ?ಋತುವಿನ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಮಿಯಾ ಮಲ್ಹಾರ್, ಗೌಡ್ ಮಲ್ಹಾರ್ ಮತ್ತು ಮೇಘ ಮಲ್ಹಾರ್ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾದವು. ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ಗೌಡ್ ರಾಗದೊಂದಿಗೆ ರಾಮದಾಸೀ,ರೂಪ ಮಂಜರೀ, ನಟ ಮಲ್ಹಾರ್, ಧುಲಿಹಾ ಮಲ್ಹಾರ್‌ನಂತಹ ರಾಗಗಳು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದ್ದವು. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಗೀತಕಾರ […]

ಭೈರವ್ ರಾಗವು ಶಿವನ ಮುಖಭಾವದ ಸಂಕೇತವಾದದ್ದು. ಈ ರಾಗ ಮುಂಜಾನೆ ಕಾಲದ್ದು. ಹೇಮಂತಋತುವಿನ ಈ ರಾಗದ ವರ್ಣ ಗಾಢ ಕೆಂಪು. ’ಸಂಗೀತರತ್ನಾಕರ’ದಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧ ಭೈರವ್ ಎಂದೇ ರಾಗವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ. ಪುಂಡರೀಕವಿಠಲನ ಪ್ರಕಾರ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಪುರುಷರಾಗವೇ ಶುದ್ಧ ಭೈರವ್. ರಾಗಮಾಲಾ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಕಳೆದ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದೆವು. ಈ ಬಾರಿ ಮತ್ತೆರಡು ರಾಗಗಳ ಕುರಿತು ಇರುವ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡೋಣ. ರಾಗಮಾಲಾ ಚಿತ್ರರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಕಲಾವಿದನು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸುವ ಮನಃಸ್ಥಿತಿಯೊಂದಿಗೆ, ಅದನ್ನು ದೃಶ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ಅಳವಡಿಸುವಾಗ ತನ್ನ ಸುತ್ತಲಿನ ಭೌಗೋಳಿಕ ಪರಿಸರವೂ ಆತನ […]