ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್

ಧರ್ಮಪಾಲರು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿರುವ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು, ಬರಹಗಳೆಲ್ಲವೂ ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಂದಿರ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕೆಂಬ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ತೀರ್ಪು ನೀಡುವ ಮುಂಚಿನದು ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಧರ್ಮಪಾಲರು ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿಯೇ ದೈವಾಧೀನರಾದರು. ಆದರೂ ಈ ಸಮಯ ಮಿತಿಯೇನೂ ಅವರ ವೈಚಾರಿಕಧಾರೆಯ ಮಹತ್ತ್ವವನ್ನು ಕಡಮೆಗೊಳಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಅದಕ್ಕೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಖಚಿತತೆಯನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ಅವರು ಆ ಕಾಲದ ಮೇಲ್ಮೇಲಿನ ವಿಷಯಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ನೋಡದೆ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯದ ಆಳಕ್ಕೆ, ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದ ಸಂರಚನೆಯ ತತ್ತ್ವದ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ನೋಡಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಮಂಡಿಸುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ರಾಮಜನ್ಮಭೂಮಿ ಅಯೋಧ್ಯೆ ಕುರಿತ ಅವರ ವಿಚಾರ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಗಳಲ್ಲೂ ಈ […]

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ, ಇದ್ದರೂ ಅದು ಕೇವಲ ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿತ್ತು, ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅದು ಲಭ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಜನಪ್ರಿಯ ಹೇಳಿಕೆ ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗೂ ಈಗಲೂ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿದೆ. ೧೯ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಮತ್ತು ೨೦ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೆ ಈ ಮಾತು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಇಂದಿಗೂ ಈ ಮಾತನ್ನು ಆಗಾಗ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತವು ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಸಾಹತು ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಂದುದರಿಂದ ನಮ್ಮ ದೇಶಕ್ಕೆ ಕೆಡುಕಾದಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯದು ಕೂಡ ಆಗಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ […]

ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್ ಸಂಸ್ಥೆಯು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ‘ಪಂಚಾಯತ್ ಸಂಸ್ಥೆ’ಯನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳೇ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿವೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ‘ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿರುವ ಪಕ್ಷವು ತನ್ನ ಬೆಂಬಲಿಗರನ್ನೇ ಪಂಚಾಯತ್‌ರಾಜ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಫಲಾನುಭವಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಹಲವಾರು ಚಿಂತಕರು ಗುರುತಿಸುವ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷವು ತನ್ನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ವಯ ಪಂಚಾಯತ್‌ರಾಜ್ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತ ಗ್ರಾಮಗಳ ದೇಶವಾದ್ದರಿಂದ ಗ್ರಾಮಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಹೊರತು ದೇಶದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸುವ […]

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮದ್ರಾಸ್ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಂಚಾಯತ್‌ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹಲವಾರು ವಿವರಗಳು ನಮಗೆ ಧರ್ಮಪಾಲ್ ಅವರ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಮದ್ರಾಸ್ ಪಂಚಾಯತ್‌ರಾಜ್ ಮಸೂದೆ ೧೯೫೮ರ ವಿವರಗಳು, ಅದನ್ನು ಕಾನೂನಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಇಡೀ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ರೂಪವನ್ನು ಅದು ಪಡೆಯಿತು, ೧೯೫೮ರ ಕಾನೂನಿನನ್ವಯ ರಚಿತವಾದ ಪಂಚಾಯತಿಗಳು, ಪಂಚಾಯತಿ ಸಮಿತಿಗಳು, ತಾಲೂಕು ಮಂಡಳಿಗಳು, ಜಿಲ್ಲಾಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಇದ್ದ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಹೊಂದಿತ್ತು ಎನ್ನುವುದರ ಸವಿವರ […]

ಹೊರಗಿನಿಂದ ಬಂದ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭಾರತದ ಕುರಿತು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಅಕ್ಷರಶಃ ನಂಬಿದವರು ಭಾರತ ಆಧುನಿಕವಾಗಬೇಕು ಎಂದರು. ಹೊಸತು ಎನ್ನುವುದು ಹಳತರ ಮುಂದುವರಿದ ಭಾಗ ಅಥವಾ ಹಳೆಯ ಬೇರಿನಿಂದ ಸತ್ತ್ವವನ್ನು ಹೀರಿ ಬೆಳೆದ ಹೊಸ ಚಿಗುರು ಎನ್ನಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಆದರೆ ಆಧುನಿಕ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಹಳತರ ಹಂಗೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ನಿರ್ಣಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ನಡೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸ್ಪರ್ಶವೇ ಉಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ಭಾರತ ಕತ್ತಲೆಯ ಯುಗದಿಂದ ಬೆಳಕಿಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿತು ಎಂದು ಮಂಡಿಸಿ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೇ ಕತ್ತಲೆಗೆ ದೂಡಲಾಯಿತು. ಕಾಲ ಎನ್ನುವುದು ನೇರ ರೇಖೆಯಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ, […]

ಧರ್ಮಪಾಲರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ದಮನಕಾರಿ ನೀತಿಗಳಿಗೆ ಭಾರತೀಯರ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿರೋಧವು ಬಹುತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಿತ್ತು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಜನರಲ್ಲಿ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿತ್ತು. ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು. ಸರಕುಸೇವೆಗಳನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅಂತಿಮಸಂಸ್ಕಾರಗಳನ್ನೇ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿದರು. ಅಂದಾಜು ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ನಿರಂತರ ಧರಣಿ ಕೂತರು. ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ನಿರ್ಗಮಿಸದ ಪಣತೊಟ್ಟರು. ರಾಷ್ಟ್ರೋತ್ಥಾನ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಪುನಃಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ ‘ಧರ್ಮಪಾಲ್ ಕ್ಲಾಸಿಕ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್’ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿನ ಮೂರನೇ ಸಂಪುಟ ‘ನಾಗರಿಕ ಅಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯ.’ ಧರ್ಮಪಾಲರು ಈ ಕೃತಿಯ ಪೀಠಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೆ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖವಾದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಭಾರತೀಯರು ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರಕ್ಕೆ […]

ಧರ್ಮಪಾಲ್ ಓರ್ವ ಗಾಂಧಿ ಅನುಯಾಯಿ. ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳುವ ಗಾಂಧಿವಾದಿ ಎನ್ನುವ ಕಲ್ಪನೆಗಿಂತ ಎತ್ತರದವರು. ಅವರೇ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ “ಗಾಂಧಿಯುಗದ ಓರ್ವ ಶಿಶು.” ಇದಕ್ಕೆ ಅವರು ನೀಡಿದ ಕಾರಣ ತನ್ನ ಜೀವಿತದ ಮೊದಲ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಗಾಂಧಿಯವರ ಗಾಢ ಪ್ರಭಾವವಿದ್ದ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಳೆದಿದ್ದೇನೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಪಾಲ್ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರಿಂದ ತೀವ್ರ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದವರು. ಅವರ ನಂಬಿಕೆ, ಆಲೋಚನೆ, ಭಾವನೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರ ನಡೆ-ನುಡಿಗಳ ಪ್ರಭಾವವಿದೆ. ಇಂತಹ ಧರ್ಮಪಾಲ್ ಗಾಂಧಿ ವಿಚಾರಗಳ ಕುರಿತು ಬಹಳ ಆಳವಾದ ವಿಚಾರ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, […]

ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನು ಹೇಗೆ ಲೂಟಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಎಂದು ಭಾರತದ ಸಂಸದರೊಬ್ಬರು ಆಕ್ಸ್ಫರ್ಡ್ನ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದ್ದು ದೊಡ್ಡ ಸುದ್ದಿಯಾಯಿತು. ಆದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಹೀಗೆ ನಾಶಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಭಾರತದ ಸ್ವರೂಪವೇನಿತ್ತು? ಅದರ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸಂರಚನೆಗಳು ಹೇಗಿದ್ದವು? ಅವುಗಳ ಹಿಂದಿನ ಸಾಂಸ್ಕöÈತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳೇನಿದ್ದವು? – ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೂ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ; ವಿದ್ವದ್ವಲಯದಲ್ಲಿಯೂ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಆಗಿಲ್ಲ. ಧರ್ಮಪಾಲರು ಈ ವಿವರಗಳನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ದಾಖಲೆಗಳ ಮೂಲಕವೇ ಎತ್ತಿತೋರಿಸುವ ಸಾಹಸ ಮಾಡಿದರು. “India for the Indians! […]