ಆಂಗ್ಲ ದುಃಶಾಸನ: ಒಂದು ಮೆಲುಕು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯ ಕಂಪೆನಿ ಅವ್ಯವಹಾರಗಳು ಎಷ್ಟು ಅಸಹನೀಯ ಮಟ್ಟ ತಲಪಿದ್ದವೆಂದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೇ ಇರುಸುಮುರುಸಾಗತೊಡಗಿತ್ತು. ಆ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ತಮ್ಮ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಒಂದಷ್ಟಾದರೂ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ್ದು ‘ವ್ಹೈಟ್ ಮ್ಯಾನ್ಸ್ ಬರ್ಡನ್’ ಜಾಡಿನ ವಾದಸರಣಿ. ಈ ಸುಳ್ಳಿನ ಕಂತೆಗಳನ್ನು ನಮ್ಮವರೂ ನಂಬಿದರೆಂಬುದು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ.

ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಅಲಕ್ಷಿಸಿದವರು ಆ ಹಿಂದಿನ ಕರಾಳ ಯುಗಗಳಲ್ಲಾಗಿದ್ದಂತಹ ಅಮಾನುಷತೆಗೂ ಬವಣೆಗಳಿಗೂ ಮತ್ತೆ ತುತ್ತಾಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ – ಎಂಬುದೊಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೇಳಿಕೆ. ಈ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತಥ್ಯತೆಯಲ್ಲದೆ ಬಗಿದಷ್ಟೂ ಹೆಚ್ಚುಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಿವರಗಳು ಹೊರಬರುತ್ತಿರುತ್ತವೆ ಎಂಬ ವಾಸ್ತವವೂ ಇದೆ. ಹೀಗೂ ಇತಿಹಾಸದ ನಿರಂತರ ಅಧ್ಯಯನ ಸಂಗತವಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ನಡೆಸಿದ ದಾಂಧಲೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಹಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆಗೀಗ ದುರ್ವ್ಯವಹಾರಗಳು ನಡೆದವು ಎಂಬ ಜಾಡಿನ ಮಂಡನೆಗಳು ಆಗುವುದುಂಟು. ಆದರೆ ಸತ್ಯಸ್ಥಿತಿಯೆಂದರೆ – ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಮೂಲವಾದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪನೋಪಕ್ರಮವೇ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಅನಾಚಾರವಾಗಿತ್ತೆಂಬುದನ್ನು ಅಸಂದಿಗ್ಧವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾರತೀಯರು ಸೋತರು; ಗೌಣ ವಿವರಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಸ್ತರಾದರು. ಈ ದೌರ್ಬಲ್ಯವನ್ನು ಭಾರತೀಯರ ಮನಸ್ಸುಗಳಲ್ಲಿ ಬಿತ್ತುವುದರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಸಫಲರಾದರೆಂಬುದು ಅವರ ಪ್ರಚಾರಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಸೂಚಕವೂ ಆಗಿದೆ. ನಿದರ್ಶನಕ್ಕೆ: ಅಂಧಯುಗದಲ್ಲಿದ್ದ ವಸಾಹತುಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕಗೊಳಿಸುವ ಘನೋದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಇಲ್ಲಿ ಬಂದು ತಿಷ್ಠೆಯೂರಿದರು ಎಂಬ ‘ವಾದ’ವನ್ನು ನಂಬುವವರು ಈಗಲೂ ಇಲ್ಲದಿಲ್ಲ. ವಸ್ತುಸ್ಥಿತಿಯೆಂದರೆ – ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯ ಕಂಪೆನಿ ಅವ್ಯವಹಾರಗಳು ಎಷ್ಟು ಅಸಹನೀಯ ಮಟ್ಟ ತಲಪಿದ್ದವೆಂದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೇ ಇರುಸುಮುರುಸಾಗತೊಡಗಿತ್ತು. ಆ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ತಮ್ಮ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಒಂದಷ್ಟಾದರೂ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ್ದು ‘ವ್ಹೈಟ್ ಮ್ಯಾನ್ಸ್ ಬರ್ಡನ್’ ಜಾಡಿನ ವಾದಸರಣಿ. ಈ ಸುಳ್ಳಿನ ಕಂತೆಗಳನ್ನು ನಮ್ಮವರೂ ನಂಬಿದರೆಂಬುದು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ.

ಹಗಲುದರೋಡೆ

ಈ ‘ವಾದ’ಗಳು ಎಷ್ಟೇ ರಮ್ಯವಾಗಿದ್ದರೂ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪಾಳೆಗಾರಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಆಂಗ್ಲಾಧಿಕಾರಿಗಳ ರೀತಿನೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಮಾತ್ರವೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗದೆ ಅವರ ಹಗಲುದರೋಡೆ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಲೇ ಹೋಯಿತು. ಅದೆಷ್ಟು ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಧೀನರಾಷ್ಟ್ರವೊಂದನ್ನು ಶೋಷಿಸಬಹುದೆಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟ ಬ್ರಿಟಿಷರ ‘ಮುತ್ಸದ್ದಿತನ’ವನ್ನು ಮೆಚ್ಚಬೇಕು.

ಅದು ಒಂಟೆ-ಟೆಂಟಿನ ಕಥೆಯೇ ಆಯಿತು. ಅದರ ಬೀಜಾಂಕುರವಾದದ್ದು ೧೭೧೭ರಲ್ಲಿ – ಮೊಘಲ ಸರ್ಕಾರ ಕಂಪೆನಿಯ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಹಿವಾಟಿನ ಕೆಲವು ಬಾಬ್ತುಗಳಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡುವುದರೊಂದಿಗೆ. ಕುಟಿಲ ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಇಷ್ಟು ಅವಕಾಶ ಸಾಕಾಯಿತು. ಮುಂದಿನ ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳುದ್ದಕ್ಕೂ ಬಗೆಬಗೆಯ ಏಕಪಕ್ಷೀಯ ‘ಕರಾರು’ಗಳೂ ‘ಒಪ್ಪಂದ’ಗಳೂ ಏರ್ಪಡುತ್ತಹೋದವು. ಆಖೈರಾಗಿ ‘ಹೆಚ್ಚು ಮಾತೇಕೆ’ ಎಂಬಂತೆ ೧೭೬೫ರ ‘ದಿವಾನೀ’ ಸನ್ನದಿನಂತೆ ಇಡೀ ವಾಣಿಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ಕಂಪೆನಿಯ ಪೂರ್ಣ ಅಧಿಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ಕಂಪೆನಿ ತಾನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಲೂಟಿಗಾಗಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟಿಗೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಾಂಕೇತಿಕ ತೆರಿಗೆಯೇ ೧೭೭೦ರ ದಶಕದ ವೇಳೆಗೆ ಆಗಿನ ನಾಲ್ಕು ಲಕ್ಷ ಪೌಂಡಿನಷ್ಟು ಇತ್ತು. ಕಂಪೆನಿ ಹೇಳಕೇಳುವವರಿಲ್ಲದೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ದರೋಡೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ವೆಚ್ಚವನ್ನೂ ಅದು ಭಾರತೀಯರ ತಲೆಗೇ ಕಟ್ಟಿತು. ಕಾಲಿಡಲು ತೆರಪು ದೊರೆತೊಡನೆ ಕಂಪೆನಿ ಒಂದೊಂದಾಗಿ ದೇಶೀಯ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ನುಂಗತೊಡಗಿದುದು – ಮೊದಲಾದ ಇತಿಹಾಸವು ಪ್ರಸಿದ್ಧವೇ ಆಗಿದೆ.

ಇಂಗ್ಲೆಂಡನ್ನು ಸಾಕಿದ್ದು ಭಾರತ

ಒಟ್ಟಾರೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ – ೧೮ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದಾಚೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಭರಿಸುತ್ತಿದ್ದುದು ಭಾರತವೇ! ಭಾರತದ ಪ್ರಾಂತಗಳಿಂದ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಒಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದ ಕಪ್ಪ (‘ಟ್ರಿಬ್ಯೂಟ್’), ನೇರವಾದ ಬಿಡಿಬೀಸಾದ ದರೋಡೆಯಲ್ಲದೆ ಕಂಡುಕೇಳರಿಯದ ನಮೂನೆಯ ತೆರಿಗೆಗಳ ವಸೂಲಿ ಮೊದಲಾದ ಬಗೆಬಗೆಯ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಇನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದಿಂದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ದೋಚಿದ್ದು ಎಷ್ಟು ಎಂಬುದು ಈಗಲೂ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ದಾದಾಭಾಯಿ ನವರೋಜಿ, ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ರಮೇಶ್ ದತ್ತ ಮೊದಲಾದ ಅನೇಕರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕೊಳ್ಳೆ ಇನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಎಷ್ಟು ಆಗಿರಬಹುದೆಂದು ಆಧಾರಸಹಿತವಾಗಿ ಊಹಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದ್ದರು. ಅಂತಹ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಈಚಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೂ ನಡೆದಿವೆ. ಪ್ರತಿ ಹೊಸ ಶೋಧಕೃತಿ ಹೊರಬಂದಾಗಲೂ ಹಿಂದೆ ಊಹಿಸಿದ್ದುದಕ್ಕಿಂತ ಬಹುಪಾಲು ಹೆಚ್ಚು ಲೂಟಿ ನಡೆದಿತ್ತೆಂದು ಪ್ರಕಾಶಗೊಳ್ಳುತ್ತ ಬಂದಿದೆ.

ಹೊಸ ಶೋಧ

ಈಗ್ಗೆ ಎರಡೇ ವರ್ಷ ಹಿಂದೆ ಕೂಡಾ ಎಂದರೆ ೨೦೨೧ರಷ್ಟು ಈಚೆಗೂ ಉತ್ಸಾ ಪಟ್ನಾಯಕ್ ಎಂಬ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ದುಃಶಾಸನ ಕುರಿತು ನೂತನ ಶೋಧಕೃತಿಯೊಂದನ್ನು ಹೊರತಂದಿದ್ದಾರೆ (ಪ್ರಕಾಶನ: ಕೇಂಬ್ರಿಜ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್). ಬ್ರಿಟಿಷರು ಹೇಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಪಾರ ತೆರಿಗೆಯ ಒಂದು ಅಂಶವನ್ನು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಂತೆ ಮಾಡಿ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿಯ ಸರಕನ್ನು ನಿಃಶುಲ್ಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದರು ಮೊದಲಾದ ‘ತಾಂತ್ರಿಕತೆ’ಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಉತ್ಸಾ ಪಟ್ನಾಯಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ಬಯಲು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಗಟ್ಟಿ ಆಧಾರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಅವರು ಮಾಡಿರುವ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಂತೆ ೧೭೬೫ರಿಂದ ೧೯೩೮ರ ವರೆಗಿನ ಸುಮಾರು ೧೭೩ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಬಗೆಬಗೆಯ ಕುಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊತ್ತೊಯ್ದ ಸಂಪತ್ತಿನ ಮೌಲ್ಯ ಸುಮಾರು ೪೫ ಟ್ರಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರಿನಷ್ಟು ಆಗುತ್ತದೆ – ಎಂದರೆ ಈಗಿನ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಗಟು ರಾಷ್ಟ್ರೋತ್ಪನ್ನದ ೧೭ ಪಟ್ಟು.

ಭಾರತ ‘ಬಡದೇಶ’ವಾದದ್ದು ಹೇಗೆಂಬುದರ ಬೀಜ ಈ ನಿರ್ಭಿಡೆಯಾದ ದರೋಡೆಯಲ್ಲಿ ಅಡಗಿದೆ. (ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಗಮನಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಭಾರತದ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಹಿವಾಟು ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿನ ವಾಣಿಜ್ಯದ ಶೇ. ೨೩ರಷ್ಟು ಇತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷರು ನಿರ್ಗಮಿಸಿದಾಗ ಅದು ಶೇ. ೪ಕ್ಕೆ ಕುಸಿದಿತ್ತು.)

‘ಉಷ್ಟ್ರಲಗುಡನ್ಯಾಯ’

ಒಂಟೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಸವಾರನು ಒಂಟೆಯ ಬೆನ್ನ ಮೇಲಿನ ಕಂತೆಯಿಂದಲೇ ಕಟ್ಟಿಗೆಯೊಂದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಒಂಟೆಯನ್ನು ತರುಮುವುದಕ್ಕೆ ‘ಉಷ್ಟ್ರ-ಲಗುಡ-ನ್ಯಾಯ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

೧೮೪೦ರ ದಶಕದ ಚೀಣಾ ವಿರುದ್ಧದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಯುದ್ಧದ ವೆಚ್ಚ, ೧೮೫೭ರ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರö್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮವನ್ನಣಗಿಸಲು ಮಾಡಿದ ವೆಚ್ಚ – ಹೀಗೆ ಸರ್ವೇಸಮಸ್ತ ಖರ್ಚುಗಳನ್ನೂ ಭಾರತದ ಹೆಗಲಿಗೇ ಏರಿಸಲಾಯಿತು. ಠಕ್ಕಿನ ವ್ಯವಹಾರದ ಇನ್ನೊಂದು ನಿದರ್ಶನ: ಭಾರತದ ವರ್ತಕರಿಂದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡು ‘ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಬಿಲ್ಸ್’ ಎಂಬ ತಾನು ಮುದ್ರಿಸಿದ್ದ ‘ಕಾಗದದ ಹಣ’ವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ‘ಪೇಪರ್ ಮನಿ’ಯನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರು ಚಿನ್ನ-ಬೆಳ್ಳಿ ಕೊಟ್ಟು ಖರೀದಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಹೀಗೆ ಟನ್‌ಗಟ್ಟಲೆ ಭಾರತದ ಚಿನ್ನ-ಬೆಳ್ಳಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಬೊಕ್ಕಸ ಸೇರಿತು.

ಭಾರತ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಪಾಲಿಗೆ ‘ಚಿನ್ನದ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುವ ಬಾತುಕೋಳಿ’ ಆಗಿತ್ತು.

ಸಂಪದ್ಭರಿತವಾಗಿದ್ದ ಭಾರತದ ಪ್ರಜೆಗಳ ತಲಾ ವರಮಾನ (‘ಪರ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಾ ಇನ್‌ಕಮ್’) ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೧೮೭೦-೧೯೨೦) ಹೆಚ್ಚಲಿಲ್ಲ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಹಿಂದಿದ್ದುದರ ಐದನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟಕ್ಕೆ ಕುಸಿಯಿತು. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ‘ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಪ್ರಗತಿ’ ಎಂದು ಬ್ರಿಟಿಷ್-ಪ್ರವರ್ತಿತ ಇತಿಹಾಸಗ್ರಂಥಗಳು ಕೀರ್ತಿಸಿದವು. ಈ ವಾಸ್ತವಗಳ ಬಗೆಗೆ ಈಗಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾರತೀಯರಲ್ಲಿ ಅಜ್ಞಾನವೇ ಮನೆಮಾಡಿದೆಯೆಂಬುದು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಂದ ಉದ್ಘಾಟಿತವಾಗಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲೂ ಮುಂದುವರಿದಿರುವ ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣಪದ್ಧತಿಯ ಮೇಲಣ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವೆಂದಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಏನೆಂದು ಹೇಳಬೇಕು?