ಪ್ರಬಂಧ

–ಪ್ರೊ. ಜಿ.ಎಚ್. ಹನ್ನೆರಡುಮಠ ನೆನಪಿದೆಯಾ ಆ ನಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಯ ಹಳ್ಳ-ಕೊಳ್ಳ-ಹಳವು-ಕೊನ್ನಾರುಗಳ ಹಸಿರು ಕಾಡು? ನಮ್ಮ ಅಜ್ಜಿ-ಅಮ್ಮ-ಮುತ್ತಜ್ಜಿ ಹರೆಯದವರಾಗಿದ್ದಾಗ ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಹುಲುಸಾಗಿ ಹುಚ್ಚೆದ್ದು ಬೆಳೆದ ಹೊಲಗಳೇ ತಪೋವನಗಳಾಗಿದ್ದವು; ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಹುಲುಸಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಕರ್ಕಿ-ಕಣಗಿಲೆಯೇ ಲಿಂಗಾರ್ಚನೆಯ ಪತ್ರಪುಷ್ಪವಾಗಿದ್ದವು. ಚೆಲ್ಲುಲ್ಲಿಗೋ ಚೆಲ್ಲಾಟ ಆ ಗಿಡ-ಮರ ಗುಲ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಗಿಡಮಂಗನಾಟ, ಆ ಅಮೃತ ನೆರಳಲ್ಲಿ ಖಾಯಂ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಗುಂಡ, ಗಜಗ, ಚಿಣಿಪಣಿ, ವಟ್ಟಪ್ಪಾ, ಕುಂಟಾಟ, ಆಣಿಕಲ್ಲು ಆಟಗಳು; ಬೆಚ್ಚಗೆ ಮಲಗಿದ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಹಾವುಗಳು, ಮುಂಗಲಿಗಳು, ಚೇಳುಗಳು, ಡೊಣ್ಣಿಕಾತಗಳು, ಚೆಲ್ಲುಲ್ಲಿಗೋ ಚೆಲ್ಲಾಟವಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿಗಳು, ಹಿಂಡುಹಿಂಡು ಮೊಲಗಳು-ಹರಿಣಗಳು, […]

ಒಂದು ಕಣ್ಣು ಕಣ್ಣಲ್ಲ, ಒಂದು ಮಗು ಮಗುವಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ನಮ್ಮ ಕಾಲದ ಗಾದೆಯಾದರೆ ‘ಮಗುವೆಂದರೇ ಹೊರೆ, ಎರಡಾದರೆ ಗಾಯದ ಮೇಲೆ ಬರೆ’ ಎನ್ನುವುದು ಈಗಿನವರ ಉದ್ಗಾರ.  ಮಗು ಆಗುವುದೇ ಅಪರೂಪ ಎಂದಿರುವಾಗ ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರೊಡನೆ ಒಡನಾಡುವ ಭಾಗ್ಯವಾದರೂ ಎಲ್ಲಿ? ಕುಟುಂಬದ ಜ್ಯೋತಿಯಂತೆ ಮಗಳು. ಆಕೆ ಆ ಮನೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ಪರಂಪರೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಅಮ್ಮನಿಂದ ಕಲಿಯುತ್ತಾಳೆ. ತನ್ನಮ್ಮ ಅದೆಷ್ಟು ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ಗೃಹಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತಾಳೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುವ ಹುಡುಗಿಯ ಒಳಗಿರುವ ‘ಅಮ್ಮ’ ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಸಂದರ್ಭೋಚಿತವಾಗಿ ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಈ ಮನೆಯ ಅಕ್ಕ ಮುಂದೆ […]

ಇದೊಂದು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಸ್ಯ. ಹೆಸರು ‘ಬಿದಿರು’ ಎಂದು. ಅಕ್ಕಪಕ್ಕ ಏನನ್ನೂ ನೋಡದೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಉದ್ದಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯುವುದು ಇದರ ಹವ್ಯಾಸ. ರೆಂಬೆ, ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಬಿಡದೆ, ಜನರಿಗೆ ಫಲ, ಪುಷ್ಪಗಳನ್ನೂ ಕೊಡದೆ, ಕೊನೆಗೆ ಯಾರಿಗೂ ನೆರಳಾಗದೆ ತನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಉದ್ದುದ್ದ ಬೆಳೆದು ನಿಂತ ಬಿದಿರು ಎಂದಿಗೂ ಎತ್ತರವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ನಾಲ್ಕು ಜನರಿಗೆ ಉಪಕಾರ ಮಾಡಲಾಗದ ಬದುಕೂ ಒಂದು ಬದುಕೆ? ತನ್ನನ್ನೇಕೆ ಭಗವಂತ ಈ ರೀತಿ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಬಿದಿರು ಅದೆಷ್ಟು ಬಾರಿ ತನ್ನನ್ನೇ ಕೇಳಿಕೊಂಡಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ? ಒಳಗೆ ಮಡುಗಟ್ಟಿದ […]

‘ಸೀಕರಣೆ’ ಎಂದಾಕ್ಷಣ ಬಾಯಲ್ಲಿ ನೀರೂರದೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಬಾಳೆಹಣ್ಣಿನ ರಸಾಯನ ಮಾಮೂಲು. ಮಾವಿನಹಣ್ಣಿನ ರಸಾಯನ…. ಸೀಕರಣೆಯ ಸಂಭ್ರಮವೇ ಬೇರೆ. ಮಾವಿನಹಣ್ಣು ಹಣ್ಣುಗಳ ರಾಜನಲ್ಲವೇ? ಮಾವಿನಹಣ್ಣಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೀಕರಣೆಯಾಗಿಬಿಟ್ಟು…. ಅದು ಸುಪರ್‍ಫಾಸ್ಟ ರಾಜಧಾನಿ ಎಕ್ಸಪ್ರೆಸ್‍ನಂತೆ ಶರವೇಗದಿಂದ ಓಡುತ್ತಿದ್ದರೆ ಉಳಿದ ಪಲ್ಯ, ಚಟ್ನಿ, ಕೋಸಂಬರಿಗಳೆಲ್ಲ ಬದಿಗೆ ಸರಿದು ಜಾಗ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟು ಮೂಲೆ ಸೇರುವುದೇ! ಸ್ವಲ್ಪ ತಾಳಿ! ಸೀಕರಣೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಉತ್ತರಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಬಂದು ‘ಶೀಕರ್ಣಿ’ಯನ್ನು ಸವಿಯೋಣ. ಇದು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲೇ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಇದರ ಇತಿಹಾಸವೂ ದೊಡ್ಡದೇ. ಯುಗಾದಿ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಮಾವಿನಕಾಯಿ, ಮಾವಿನೆಲೆಗಳನ್ನು […]

ಮಲೆನಾಡೆಂದರೆ ಹಳ್ಳ, ಕೊಳ್ಳ, ತಗ್ಗು, ದಿಣ್ಣೆ, ಗುಡ್ಡ, ಬೆಟ್ಟ, ಅಡವಿ; ಅದರೊಳಗೆ ಅವಿತುಕೊಂಡಿರುವ ಮನೆ ತೋಟಗಳು, ಪುಟ್ಟ ಹೊಂಡ, ಪುಟ್ಟಪುಟ್ಟ ಹಳ್ಳ, ಕಾಲುವೆ, ಕಾದಿಗೆ, ಹೆಗ್ಗಾದಿಗೆಗಳು. ಅವಿತುಕೊಂಡ ಮನೆಗಳನ್ನೇ ಸೇರಿಸಿ ಒಂದು ಗ್ರಾಮವನ್ನಾಗಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೇವಸ್ಥಾನ, ಶಾಲೆ; ಸಂಜೆಯಾದರೆ ಅವುಗಳ ಮುಂದಿರುವ ಅರಳಿಕಟ್ಟೆ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲರ ಹರಟೆ ಪಟ್ಟಾಂಗ. ಶಿರಸಿಯ ಶಂಕರಹೊಂಡದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ, ಹೊಳೆಯಾಗಿ, ನದಿಯಾಗಿ ಸಮುದ್ರ ಸೇರುವ ಅಘನಾಶಿನಿ ನಮ್ಮೂರಿನಿಂದಲೂ ಹಾದುಹೋಗುವ, ಬದುಕನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಹೊಳೆ. ಅದರ ಒಂದು ಭಾಗಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಮನೆ ತೋಟ […]

‘ಉತ್ಥಾನ’ ಪ್ರಬಂಧಸ್ಪರ್ಧೆ – 2019 – ಪ್ರಥಮ ಬಹುಮಾನ ಪಡೆದ ಪ್ರಬಂಧ ನೀರು ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಜೀವಧಾರಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯ ಶೇ. 71ರಷ್ಟು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೀರು ಇದ್ದರೂ ಮಾನವ ಬಳಕೆಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಶೇ. 3ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ. ಇಡಿಯ ಭೂಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 940 ಕೋಟಿ ಘನ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳಷ್ಟು ನೀರು ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಇವೆಯೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಭಾಗ ಸಮುದ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಧ್ರುವಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಘನರೂಪದಲ್ಲಿ, ಮೋಡ-ನೀರಾವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಾನವ ಹಾಗೂ ಇನ್ನಿತರ […]