ಚುನಾವಣೆಯಷ್ಟರಿಂದಲೇ ‘ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ’ ಮೈಗೂಡೀತೆ?

ರಾಜ್ಯಗಳ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆರೂಢ ಮತ್ತು ವಿರೋಧಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಇನ್ನೊಂದುಕಡೆ ರಾಜ್ಯಸರ್ಕಾರ ಕೇಂದ್ರಸರ್ಕಾರಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಇರಲೇಬೇಕಾದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಕೊರತೆ ಏರ್ಪಟ್ಟಿರುವುದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಪದ್ಧತಿಯ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಭಂಗ ತರುತ್ತಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯಭೇದಗಳ ಸವರಣೆಗೆ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಯಥೇಷ್ಟ ಅವಕಾಶವಿದೆ. ನಾವು ಶಿಷ್ಟತೆಗೆ ಬೆಲೆ ಕೊಟ್ಟಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ರಾಜ್ಯಾಂಗ ಸಂರಚನೆಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಪಾಲಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯು ಸಂಚಿತಗೊಂಡೀತು. ವಿವಿಧ ಪಕ್ಷಗಳ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ನಡೆಯಲೆಂದು ಆಶಿಸೋಣ.

ಮುಂದಿನೆರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ, ಎಂದರೆ ೨೦೪೭ರ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತವನ್ನು ಒಂದು ಅಗ್ರಿಮ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನಾಗಿಸಲು ಏನೇನು ಸಿದ್ಧತೆಗಳಾಗಬೇಕಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಸಮಾಲೋಚನೆಗಾಗಿ ನೀತಿ ಆಯೋಗ ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದ ಸಮಾವೇಶವನ್ನು ವಿಪಕ್ಷ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಹತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸಿ ಗೈರುಹಾಜರಾದರು.

ದೇಶದ ಭವಿಷ್ಯದ ಬಗೆಗೆ ಇಂತಹ ಅನಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ರಾಜ್ಯಸರ್ಕಾರಗಳು ತಳೆಯುವುದು ಎಷ್ಟುಮಟ್ಟಿಗೆ ಔಚಿತ್ಯಪೂರ್ಣ? ಇಂತಹ ನಡವಳಿಕೆ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆಯೆ? ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿ ಮಂತ್ರಿಪದವಿಗೇರಿದ ಮೇಲೆ ಅವರು ಪಕ್ಷಾತೀತರೂ ಅಖಂಡ ರಾಷ್ಟçಹಿತಚಿಂತಕರೂ ಆಗಿರುತ್ತಾರೆಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಸಹಜವಲ್ಲವೆ? ಆದರೆ ಈಗ ಈ ದೃಷ್ಟಿಯ ಕೊರತೆ ಎದ್ದುಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ರಾಜ್ಯಾಂಗವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕೇವಲ ಚುನಾವಣೆ ಕೇಂದ್ರಿತವಾಗಬಾರದು.

ವಿಪಕ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯುಂಟು

ಆರೂಢ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಭಾರವಾಗಿ ಶಕ್ತವಾದ ವಿರೋಧಪಕ್ಷವೊಂದಿರುವುದು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಅವಶ್ಯವೆಂಬುದು ಸಿದ್ಧಾಂತಾನುಗುಣವೂ ಅನುಭವಸಿದ್ಧವೂ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ನಡೆಯಬೇಕಾದಲ್ಲಿ ಆಳುವ ಪಕ್ಷ, ವಿರೋಧಪಕ್ಷ – ಎರಡೂ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯಿಂದ ವರ್ತಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅಧಿಕಾರಾರೂಢ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ತಾನು ಇಡೀ ಪ್ರಜಾಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಬಾಧ್ಯವೆಂಬ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ; ವಿರೋಧಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಟೀಕೆಗಳು ಆಧಾರಸಹಿತವೂ ಜನಹಿತಸಾಧಕವೂ ಆಗಿರಬೇಕೆಂಬ ದೃಷ್ಟಿ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಎರಡು ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವೊಂದು ‘ತಾಳ’ ತಪ್ಪಿದರೂ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವರಥದ ಪಯಣ ಮುಗ್ಗರಿಸುತ್ತದೆ.

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಸಿದ್ಧಿಯ ಆರಂಭದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯೂ ಸಮತೋಲನವೂ ಒಂದಷ್ಟುಮಟ್ಟಿಗೆ ಇದ್ದಿತು. ಈಗ ಅದು ಮಾಯವಾಗಿರುವುದು ವಿಷಾದಕರ. ತಾಳ ತಪ್ಪಿರುವುದೆಲ್ಲಿ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಆಳುವ ಪಕ್ಷದಿಂದ ವಿರೋಧಪಕ್ಷವು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕಾದರೆ ತಾನೂ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯಿಂದ ವರ್ತಿಸಲೇಬೇಕಷ್ಟೆ. ಈಗಿನ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಆರೂಢ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಉಚ್ಚಾಟಿಸುವುದು ಪ್ರಥಮಲಕ್ಷ್ಯವೆನಿಸಿದೆ. ಈ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಯಾವುದೊ ಹೊಸ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಹೊಂದೀತು. ಆದರೆ ಈಗಿನ ವಿಪಕ್ಷಗಳೆಲ್ಲ ತಾವೂ ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದವು ತಾನೆ! ಆದದ್ದರಿಂದ ತಾವು ಹೇಗೊ ಪಟ್ಟಕ್ಕೇರಿದರೆ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಿತಿಯೂ ನಿತ್ಯ ಅಭದ್ರತೆಯದೇ ಆಗುತ್ತದೆಂಬ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಕೂಡಾ ಅವರು ಮನಗಾಣದಿರುವುದು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ. ಗಂಗಾ ಗಯಾ ಗಂಗಾದಾಸ್, ಜಮುನಾ ಗಯಾ ಜಮುನಾದಾಸ್ – ಎಂಬ ರೀತಿಯ ಯಾದೃಚ್ಛಿಕತೆಯೇ ಮಾಮೂಲಾಗಿಬಿಟ್ಟಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಪದ್ಧತಿಯೇ ನಿಸ್ಸತ್ತ್ವಗೊಳ್ಳುತ್ತಹೋಗುವುದಿಲ್ಲವೆ?

ತ್ರಯಸ್ಥ ಚಿಂತನೆ ಪ್ರಯೋಜನಕರ

ಇಷ್ಟಾಗಿ ಒಂದು ಪಕ್ಷಕ್ಕೂ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೂ ನಡುವಣ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ಯಾವವು, ಎಷ್ಟು? ಕೆಲವು ವಿಶಿಷ್ಟ ಧೋರಣೆಗಳ ಬಗೆಗೆ ದೃಷ್ಟಿಭೇದಗಳಿದ್ದಾವು. ಆದರೆ ವಿವಿಧ ಪಕ್ಷಗಳು ಶತ್ರುಗಳಂತೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ವಿರಸ ಸಾಧಿಸುತ್ತಹೋಗುವುದರಲ್ಲಿ ಏನು ಪುರುಷಾರ್ಥವಿದೆ? ಶಿಷ್ಟ ಸಭ್ಯ ಭಾಷೆಗೆ ತಿಲಾಂಜಲಿ ನೀಡಿ ಬಹಳ ಕಾಲವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಕೇಂದ್ರದ ಒಂದೊಂದು ಯೋಜನೆಯನ್ನೂ ಟೀಕಿಸುವುದನ್ನೇ ವಿಪಕ್ಷಗಳು ವ್ರತವಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವುದು ಬಾಲಿಶವೆನಿಸುತ್ತದೆ.

ಇನ್ನೊಂದು ಆಭಾಸವೂ ಇದೆ. ಲೋಕಸಭೆಯ ಒಟ್ಟು ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿರುವುದು ಐದರಲ್ಲೊಂದು ಭಾಗಕ್ಕೂ ಕಡಮೆಯಷ್ಟನ್ನು – ಅದೂ ಅನ್ಯ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳ ಸಂಗಡಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ. ಹೀಗಿರುವ ಪಕ್ಷದ ನೇತಾರರಿಗೆ ತಮ್ಮ ನೈಜ ಅರ್ಹತೆಯ ಪರಿಜ್ಞಾನವಾದರೂ ಇರಬೇಡವೆ? ಅವರು ಜನರ ಸೌಜನ್ಯವನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದಷ್ಟೆ ಹೇಳಬಹುದು. ಅದು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ ವರ್ತನೆ ಎಂದೇ ಇತರರಿಗೆ ಅನಿಸಬಹುದು.

ವಿಪಕ್ಷ ಸರ್ಕಾರಗಳ ರೀತಿನೀತಿಗಳು, ಅವು ತಮ್ಮ ವಿಹಿತ ಅಧಿಕಾರಪರಿಧಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತಿರುವ ನಿದರ್ಶನಗಳಿಗೂ ಕೊರತೆಯಿಲ್ಲ. ವಾಮಪಕ್ಷದ್ದು ಮೇಲುಗೈಯಾಗಿರುವ ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರ ತನ್ನ ಅಧೀನದ ‘ವಿದೇಶಾಂಗ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ’ಯನ್ನು ನೇಮಿಸುವಷ್ಟು ಧಾರ್ಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ತೋರಿದೆ.

ವಿಕ್ಷಿಪ್ತತೆ ಅಪೇಕ್ಷ್ಯವಲ್ಲ

ರಾಜ್ಯಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೂ ಕೇಂದ್ರಸರ್ಕಾರಕ್ಕೂ ನಡುವೆ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಇರಲೇಬೇಕಾದಷ್ಟು ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯೂ ತಿರಸ್ಕೃತಗೊಂಡಲ್ಲಿ ಅರಾಜಕತೆಗೆ ದಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಕ್ಷಿಪ್ತ ನಡವಳಿಗಳನ್ನೂ ‘ಫೆಡೆರಲಿಸ್ಮ್’ ಎಂದುಕೊಳ್ಳಬೇಕೆ? ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶೀಯ ಮುಸ್ಲಿಮರನ್ನು ಬಂಗಾಳದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ ರಾಜಾರೋಷವಾಗಿಯೆ ಬಂಗಾಳದೊಳಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಕರೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಸ್ಥಾನಪರಿಜ್ಞಾನರಾಹಿತ್ಯವನ್ನೂ ಗಣರಾಜ್ಯ ಪದ್ಧತಿಯ ಮರ್ಯಾದೆಗೆ ಅನುಗುಣವೆನ್ನಲಾದೀತೆ?

ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ತೆಲಂಗಾಣ ಮೊದಲಾದ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೂ ತಮಗೂ ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲವೆಂಬಂತೆ ವಿಮುಖವಾಗಿ ದೂರ ಉಳಿದುಬಿಟ್ಟಿವೆ. ತಮ್ಮ ಅಭಿಮತನಿವೇದನೆಗಳಿಗೆ ಅವು ಶಾಸನಸಭೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮಾಧ್ಯಮಗಳನ್ನೇ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ. ಇಂತಹ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಜನಹಿತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳ ಬಗೆಗೆ ಹೇಗೆ ತಾನೆ ಪರ್ಯಾಲೋಚನೆ ನಡೆದೀತು?

ದೇಶದ ಗಣನೀಯ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ಕನಿಷ್ಠಪ್ರಮಾಣದ ಸಾಮರಸ್ಯವೂ ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದು ಸೂಚಿಸಲು ಮೇಲಣ ವಿವರವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾವಿಸಿದ್ದಾಯಿತು.

ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಅನಿವರ‍್ಯ

ರಾಜ್ಯಗಳ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆರೂಢ ಮತ್ತು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಇನ್ನೊಂದುಕಡೆ ರಾಜ್ಯಸರ್ಕಾರ ಕೇಂದ್ರಸರ್ಕಾರಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಇರಲೇಬೇಕಾದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಕೊರತೆ ಏರ್ಪಟ್ಟಿರುವುದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಪದ್ಧತಿಯ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಭಂಗ ತರುತ್ತಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯಭೇದಗಳ ಸವರಣೆಗೆ ರಾಜ್ಯಾಂಗವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಯಥೇಷ್ಟ ಅವಕಾಶವಿದೆ. ನಾವು ಶಿಷ್ಟತೆಗೆ ಬೆಲೆ ಕೊಟ್ಟಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ರಾಜ್ಯಾಂಗ ಸಂರಚನೆಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಪಾಲಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯು ಸಂಚಿತಗೊಂಡೀತು. ವಿವಿಧ ಪಕ್ಷಗಳ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ನಡೆಯಲೆಂದು ಆಶಿಸೋಣ.

ಯಾವುದೇ ಬೃಹತ್ ಜನಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ದೃಷ್ಟಿಭೇದಗಳು ಉಂಟಾಗುವುದು ಸಹಜ. ಹೀಗೆ ವಿರೋಧ ಹೊಮ್ಮುವುದು ವಿರಳವಲ್ಲ. ಇದು ತೀವ್ರ ಸ್ವರೂಪ ಪಡೆದಾಗ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡುವುದನ್ನೂ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಈಗಿನ ರಾಜಸಿಕ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಿಸಲಾಗದು. ಆದರೆ ಎಲ್ಲ ವರ್ತನೆಗಳಿಗೂ ‘ಲಕ್ಷ್ಮಣರೇಖೆ’ಯೊಂದು ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದಷ್ಟೆ. ವಿರೋಧ ಪ್ರಕಟೀಕರಣವು ರಾಜ್ಯಾಂಗವ್ಯವಸ್ಥೆಗೇ ಭಂಗ ತಂದು ಅರಾಜಕತೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣಮಿಸುವಂತೆ ಆಗಬಾರದು. ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದು ಉಳಿದಿದ್ದರೆ ಸುಧಾರಣೆ ಶಕ್ಯ. ಆದರೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ ನಾಶವಾದಲ್ಲಿ ‘ಮಾತ್ಸ್ಯನ್ಯಾಯ’ವಷ್ಟೆ ಘಟಿಸೀತು. ಅದು ಸಂಭವಿಸದಂತೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವಹಿಸುವುದು ವಿವೇಕಮಾರ್ಗ.