ಗುಣಾನಾಂ ವಾ ವಿಶಾಲಾನಾಂ ಸತ್ಕಾರಾಣಾಂ ಚ ನಿತ್ಯಶಃ |
ಕರ್ತಾರಃ ಸುಲಭಾ ಲೋಕೇ ವಿಜ್ಞಾತಾರಸ್ತು ದುರ್ಲಭಾಃ ||
– ಭಾಸ : ಸ್ವಪ್ನವಾಸವದತ್ತ
“ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಗುಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದವರೂ ಸದಾ ಸತ್ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಸ್ವಭಾವದವರೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಹುಡುಕಿದರೆ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಯಾರು. ಆದರೆ ಅನ್ಯರ ಒಳ್ಳೆಯತನವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅಭಿನಂದಿಸುವುದರಲ್ಲಿ, ಕೃತಜ್ಞತೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾದ ಉತ್ಸಾಹ ತೋರುವವರು ಕಡಮೆ.”
ಸುಸಂಸ್ಕೃತರ ಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೃತಜ್ಞತಾಭಾವಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚ ಸ್ಥಾನವಿದೆ.
ದೆಹಲಿಗೆ ಅನತಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸಾರವಲ ಎಂಬ ಗ್ರಾಮ. ಅಲ್ಲೊಂದು ಬಾವಿ ಇದೆ. ಅದರ ಸಮೀಪದಲ್ಲೊಂದು ಶಾಸನವಿದೆ – ಹೀಗೆ: “ಚಿರಂ ತಿಷ್ಠತು ಕೂಪೋಽಯಂ ಕಾರಕಶ್ಚ ಸಬಾಂಧವಃ” (“ಈ ಬಾವಿ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿರಲಿ; ಇದನ್ನು ಮಾಡಿಸಿದ ಮಹಾನುಭಾವರೂ ಅವರ ಪರಿವಾರವೂ ಸದಾ ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದಿರಲಿ.”)
ಸ್ವಾರಸ್ಯವೆಂದರೆ ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ಕೆತ್ತಿಸಿದವನು ಬಾವಿ ತೋಡಿಸಿದ ಮಹನೀಯನಲ್ಲ, ಬಾವಿಯಿಂದ ಉಪಕೃತನಾದ ಯಾರೋ ಒಬ್ಬ. ಇಷ್ಟೊಂದು ಜನರಿಗೆ ಆಸರೆಯಾಗಿರುವ ಬಾವಿ ತೋಡಿಸಿದವನಿಗೂ ಅವನ ಮನೆಮಂದಿಗೂ ಶ್ರೇಯಸ್ಸಾಗಲಿ – ಎಂದು ಹಾರೈಕೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅವನಿಗೆ ಬಾವಿ ತೋಡಿಸಿದವನು ಯಾರೆಂದೂ ಬಹುಶಃ ಗೊತ್ತಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ತಿಳಿದಿದ್ದಿದ್ದರೆ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸದೆ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.
ಕೃತಜ್ಞತಾರ್ಪಣೆಯು ಸಜ್ಜನಿಕೆಯ ಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಭಾವಿಸಿರುವವರ ಉದಾತ್ತ ನಡೆ ಇಂತಹದು.
