ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಎನ್ನುವ ಕುದುರೆಯ ಹಿಂದೆ ಓಡದೆ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಿರಂತರ ಪರಿಶ್ರಮದಿಂದ ಗೆಲವಿನ ಶಿಖರವನ್ನು ತಲಪಿರುವ ರಘು ದೀಕ್ಷಿತ್ , ತಾನು ಸಾಧಿಸಿದ್ದೇನೆ ಎಂದರೆ ಅದು ಅಹಂ ಆಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ವಿನೀತ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಅಪ್ಪಟ ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ ಮನೆತನದಿಂದ ಬಂದಿರುವ ಇವರು ತಮ್ಮ ಅಂತರಾಳದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಆಳವಾದ ಪ್ರೀತಿ-ಗೌರವ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತೀಯತೆ , ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತ ಕಲೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ’ರಘು ದೀಕ್ಷಿತ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್’ ಅಪೂರ್ಣ ಎನ್ನುವಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಭಾರತೀಯತೆ ಇವರಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿದೆ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಸಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಇವರ ಬಾಲ್ಯ-ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಎಲ್ಲ ಕಳೆದದ್ದು ಸ್ವಂತ ಊರಾದ ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ. ಪುಟ್ಟಪುಟ್ಟ ಮಕ್ಕಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಅಜ್ಜ-ಅಜ್ಜಿಯರ ತನಕ ಎಲ್ಲ ವಯೋಮಾನದ ಅಭಿಮಾನಿವರ್ಗವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ಇವರು. ಗೆಜ್ಜೆಕಟ್ಟಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಭರತನಾಟ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಅಯ್ಯಂಗಾರೀ ಮಾಣಿ; ಗಿಟಾರ್ ಹಿಡಿದು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತದ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಷರೀಫಜ್ಜರ ತತ್ತ್ವಪದ , ವರಕವಿಯ ಜೀವನಪ್ರೀತಿಯ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾ ಭಾರತೀಯತೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಮೂಲೆಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಪಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಹಾಡುಗಳಷ್ಟು ರಾಕ್‌ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗೆ ಸೂಕ್ತ ಎನ್ನುವ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ಭಾಷೆಯೊಂದನ್ನು ಜಗತ್ತಿನೆಲ್ಲೆಡೆಗೆ ತನ್ನ ಜೊತೆಗೆ ಶ್ರೋತೃಗಳೂ ಹಾಡುವಂತೆ ಮಾಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಆಧುನಿಕತೆ ಎನ್ನುವ ಸೋಗಿನಲ್ಲಿ ಕೊಚ್ಚಿಹೋಗದೆ ತನ್ನತನವನ್ನು ಹೇಗೆ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಜೀವಂತ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ ರಘು ದೀಕ್ಷಿತ್. ’ಉತ್ಥಾನ’ದ ಓದುಗರಿಗಾಗಿ ಈಚೆಗೆ ರಘು ದೀಕ್ಷಿತ್ ಅವರ ಸಂದರ್ಶನವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಂಪಾದಕ ಕಾಂಕುಜೆ ಕೇಶವ ಭಟ್ಟ ಮತ್ತು ಸುಮನಾ ಮುಳ್ಳುಂಜ ಅವರೊಂದಿಗೆ ರಘು ದೀಕ್ಷಿತ್ ಅವರು ನಡೆಸಿದ ಮಾತುಕತೆ ಇಲ್ಲಿದೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಮೈಸೂರಿನ ಬಾಲ್ಯದ ದಿನಗಳಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ, ರಘುಪತಿ ದ್ವಾರಕನಾಥ್ ದೀಕ್ಷಿತ್ ಒಬ್ಬ ಗೀತರಚನಕಾರ- ಗಾಯಕ, ನಿರ್ದೇಶಕ, ನಿರ್ಮಾಪಕನಾಗಿ ಬೆಳೆದುಬಂದ ಬಗೆಯನ್ನು, ಕಷ್ಟ-ಸುಖಗಳೊಡನೆ ನಮ್ಮ ಓದುಗರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವಿರಾ?
ಉತ್ತರ: ಕಷ್ಟ-ಸುಖ ಜೊತೆಗೇ ಇದೆ. ಬಹಳ ಜನ ಕೇಳ್ತಾರೆ ನಿಮ್ಮನ್ನು ನೀವು ಯಾವಾಗ ಸಕ್ಸೆಸ್‌ಫುಲ್ ಎಂದು ಡಿಫೈನ್ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೀರಾ ಎಂದು. ಅವರಿಗೆ ನಾನು ಹೇಳುವುದು, ಯಾವಾಗ ನಾವು ನಮಗೆ ಇಷ್ಟವಿರುವುದನ್ನು ಕಸುಬಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆಯೋ ಅದು ಸಕ್ಸೆಸ್. ಅದರಿಂದ ಎಷ್ಟು ಹಣ ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತೇವೆಯೋ, ಹೆಸರು ಗಳಿಸುತ್ತೇವೆಯೋ ಅವೆಲ್ಲ ಬೋನಸ್. ಆದರೆ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ವೃತ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಕ್ಷಣ ಇದೆಯಲ್ಲ ಅದು ನಿಜವಾದ ಸಕ್ಸೆಸ್. ಹಾಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ ಕ್ಷಣದಿಂದ ಇನ್ನಾವತ್ತೂ ನಾನು ಯಾರ ಮುಂದೆಯೂ ಕೈಯೊಡ್ಡಿ ನಿಂತಿಲ್ಲ, ಎಲ್ಲೂ ’ಸಾರ್’ ಎಂದು ಹಲ್ಲುಗಿಂಜುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಎದುರಾಗಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ನಾನು ಇಂದು ಏನಾಗಿದ್ದೇನೋ (ನನ್ನ ಡೆಸ್ಟಿನಿ) ಅದಕ್ಕೆ ನಾನೇ ಕಾರಣ, ನಾನೇ ಮಾಲೀಕ ಎನ್ನಬಹುದು. ನನ್ನ ಭವಿ? ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ನಾನೇ ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಜೀವನ ನನ್ನದಾಗಿತ್ತು, ಅದೇ ನನ್ನ ಗೆಲವು. ಹಾಗೆ ನೋಡುವುದಾದರೆ ಸುಖ ಜಾಸ್ತಿ ದುಃಖ ಕಡಮೆ ಎಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು.
ನಾನು ಸುಲಭದ ದಾರಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ ಎಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು. ನನ್ನನ್ನು ನಾನೇ ಪೆದ್ದ ಎಂದು ಬೈದುಕೊಂಡ ದಿನಗಳೂ ಇವೆ. ಯಾಕೆ ಹೇಳ್ತಾ ಇದ್ದೇನೆ ಅಂದರೆ, ಸಿನೆಮಾ ಸಂಗೀತವನ್ನೇ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಕೇವಲ ಅದರಲ್ಲಿ ಇದ್ದುಕೊಂಡು ಅದನ್ನೇ ಮುಖ್ಯ ವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆ, ಪ್ರಾಯಶಃ ಹಣ ಸಂಪಾದನೆಯೇ ಆಗಿರಲಿ, ಹೆಸರಿನ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯೇ ಆಗಿರಲಿ ಬೇಗ ಬಂದಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಸಿನೆಮೇತರ ಸಂಗೀತದಲ್ಲೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ನನ್ನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನಾನೇ ಕಂಪೋಸ್ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬ ತುಡಿತವಿದ್ದದ್ದರಿಂದ ಈ ದಾರಿ ಆಯ್ದುಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದಲೂ ಸಿನೆಮಾ ಸಂಗೀತ ಎಂದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರವೇ ಆಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಸಿನೆಮೇತರ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ತಲಪಿಸುವುದು ಸುಲಭವಲ್ಲ. ರೇಡಿಯೋ, ಟಿ.ವಿ. ಚಾನೆಲ್ ಯಾವುದೂ ಇದನ್ನು ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ, ಕ್ಯಾಸೆಟ್-ಸಿಡಿ ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ವರ್ಗ ಬಹಳ ಕಡಮೆ. ನಾನು ಶುರುಮಾಡಿದ ಸಮಯವಂತೂ ಬಹಳ ಕಷ್ಟ ಇತ್ತು. ಪ್ರಾಯಶಃ ಈಗ ಜನರಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿಸುವುದು ಸುಲಭ, ಆದರೆ ನನ್ನಂತಹ ಸಾವಿರಾರು ಜನ ಈಗಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ’ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಗೋವಿಂದ’ ಎಂದಾಗದೆ, ಅನನ್ಯವಾಗಿ ನೆಲೆಯೂರುವುದು ಇಂದಿನ ಹೊಸ ಸವಾಲು. ಅಂದು ನಮ್ಮ ಹಾಡನ್ನು ಒಬ್ಬರಾದರೂ ಕೇಳಿದರೆ ಸಾಕು ಎನ್ನುವ ಸ್ಥಿತಿ ಇತ್ತು. ಇಂದು ಕೇಳುವವರು ಹಲವರಿದ್ದಾರೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕೇಳಿಸುವವರೂ ಸಾಕಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅವರೆಲ್ಲರಿಂದ ಹೊರಗೆ ನಿಂತು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗುವುದು ಹೇಗೆ ಎನ್ನುವ ಸವಾಲನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಹಲವು ಕಲಾವಿದರಂತೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು, ವಿಡಿಯೋ ತಯಾರಿಸುವುದು, ಅದನ್ನು ಯೂ-ಟ್ಯೂಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಹರಿಯಬಿಡುವುದು – ಹೀಗೆ ಇಂದಿಗೂ ನಾನು ಮಾಡಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ನಿಲವು ಏನೆಂದರೆ, ಸ್ಟೇಜ್ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ಹಾಡಿ ಅದರಿಂದ ಹತ್ತೇ ಜನ ಆದರೂ ಸರಿಯೇ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟು ಅವರು ಮತ್ತೆ ಒಂದಷ್ಟು ಜನರನ್ನು ಮುಂದಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಾರಲ್ಲ, ಅಂತಹ ಮಾದರಿಯಲ್ಲೇ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು. ಇದರಿಂದಾಗಿಯೇ ನನ್ನ ಪ್ರಗತಿ ನಿಧಾನಗತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿದು ಅದರದ್ದೇ ಆದ ಸಮಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬೆಳೆಯಿತು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಭರತನಾಟ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿದ್ವತ್ತು, ಮೈಕ್ರೊಬಯಾಲಜಿಯಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ, ಬೆಲ್ಜಿಯಂನಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಆರಂಭ – ಇವೆಲ್ಲದರ ನಡುವೆ ಸಂಗೀತಕಲೆ ’ಫಿಟ್’ ಆಗಿದ್ದಾದರೂ ಹೇಗೆ?
ಉತ್ತರ: ’ಫಿಟ್’ ಅಲ್ಲ ’ತುರುಕಿದ್ದು’ ಎನ್ನಬಹುದು! ಈಗ ನನಗೆ ಆ ಮಾದರಿ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತಿದೆ. ನಾವು ಮನೆ ಹೀಗಿರಬೇಕು, ಇದಾದ ಬಳಿಕ ಇದು, ಆಮೇಲೆ ಇನ್ನೇನೋ ಎನ್ನುವ ಪ್ಲಾನ್ ಮಾಡಿ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಬಳಿ ಹೇಳಿ ಬ್ಲೂಪ್ರಿಂಟ್ ರೆಡಿ ಮಾಡಿಸಿರುತ್ತೇವೆ. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಬೇಡ, ಬೆಡ್‌ರೂಂ ಕೊನೆಯ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿ ಬೇಕು ಎಂದು ಪ್ಲಾನ್ ಬದಲಾಯಿಸಿಬಿಡುತ್ತೇವೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ನಮ್ಮ ಭಗವಂತ. ಡೆಸ್ಟಿನಿ ಅನ್ನುವುದೇ ವಿಚಿತ್ರ. ನಾವು ಏನೋ ಅಂದುಕೊಂಡಿರುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಪೂರ್ತಿ ತದ್ವಿರುದ್ಧವೇ ಆಗಿಬಿಡುವ ಸಂದರ್ಭಗಳು ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತವೆ. ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯವೇ ಇಲ್ಲದ ಹಲವರು ಬಂದು ಸಾಥ್ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಗಮನಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ಅದರಿಂದ ಕಲಿತಿದ್ದೇನೆಂದರೆ – ಇಂದು ಯಾರೋ ಒಬ್ಬ ಬಂದು ನನ್ನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಬಯಸಿದರೆ, ಇವನಿಂದ ನನ್ನ ಜೀವನ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ?ರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದೇನೆ. ಅದನ್ನು ’ಎನರ್ಜಿ ರೀಡಿಂಗ್’ ಎನ್ನಬಹುದು.
ಪದವಿ ತರಗತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತ ಗಿಟಾರಿಸ್ಟ್ ಜೆಫ್ರಿ ಅಂತ ಇದ್ದ. ಅವನು ಗಿಟಾರ್ ನುಡಿಸುವುದು, ಹುಡುಗಿಯರೆಲ್ಲ ಸುತ್ತುವರಿದು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದು ಎಲ್ಲ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಒಮ್ಮೆ ಕಾಲೇಜು ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ನಾನು ಭರತನಾಟ್ಯ ಮಾಡಿ ಮೇಕಪ್ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆತ ಗಿಟಾರ್ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಬಂದು, “ಏನೋ ಇದು, ಒಳ್ಳೆ ಹುಡುಗಿಯರ ಥರ ಮೇಕಪ್! ಕಾಜಲ್ ಹಾಕ್ಕೊಂಡು, ಅರ್ಧ ಮೈ ಬಿಟ್ಕೊಂಡು ಹೆಂಗಸಿನಂತೆ ಡಾನ್ಸ್ ಮಾಡೋದು; ನಾಚಿಕೆ ಆಗೋಲ್ವಾ ನಿನಗೆ? ಗಂಡಸು ಅಂದರೆ ನೋಡು, ಗಿಟಾರ್ ಹಿಡ್ಕೊಂಡು ಈ ರೀತಿ ಹಾಡಿದ್ರೇನೆ ಗಂಡಸು ಅನ್ನೋದು” ಎಂದು ಕಿಚಾಯಿಸಿದ. ಆ ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ನನಗೆ ಅದು ಸರಿ ಅನ್ನಿಸದಿದ್ದುದರಿಂದ: “ಅ?ಂದು ಇದ್ದರೆ ಎರಡು ತಿಂಗಳು ಕೊಡು, ಆ ನಿನ್ನ ಜುಜುಬಿ ಇನ್‌ಸ್ಟ್ರುಮೆಂಟ್ ನಾನು ನುಡಿಸಿ ತೋರಿಸುವೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೀನು ಭರತನಾಟ್ಯದ ಎರಡು ಮೂರು ಸ್ಟೆಪ್ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸು ಸಾಕು. ಆಮೇಲೆ ನಾನು ಹೆಂಗಸು ನೀನು ಗಂಡಸು ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ” ಎಂದು ಸವಾಲುಹಾಕಿದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಅವನು, “ಇಲ್ಲ ಇಲ್ಲ, ನಾನು ತಮಾಷೆ ಮಾಡ್ತಿದ್ದೆ, ಇದನ್ನೆ ಸೀರಿಯಸ್ ಆಗಿ ತಗೋಬೇಡ” ಅಂದಿದ್ದ. ಆದರೆ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆ ವಿಷಯ ಆಳವಾಗಿ ಊರಿತ್ತು.
ನಮ್ಮದು ಮಧ್ಯಮವರ್ಗದ ಅಪ್ಪಟ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬ; ಅಲ್ಲಿ ಕಡಿವಾಣಗಳು ಬಹಳ. ಜೊತೆಗೆ ಅಪ್ಪನ ಕೋಪ. ಹಾಗಾಗಿ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಡ್ರೆಸ್, ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೋಡುವುದು ಯಾವುದೂ ಅಪ್ಪನಿಗೆ ಹಿಡಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇಂತಹ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ನನಗೆ ಗಿಟಾರ್ ಎಂದರೆ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು ನುಡಿಸುವುದು ಎನ್ನುವ ಭಾವನೆಯಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದು ಎಲ್ಲಾ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಸ್ನೇಹಿತರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನೇ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆ. ಅಪ್ಪನ ಸೈಕಲ್ ಒಂದಿತ್ತು, ಅದನ್ನು ತುಳಿದುಕೊಂಡು ಅವರೆಲ್ಲರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿ ’ನೋಡಪ್ಪಾ ಈ ತರಹ ನನಗೆ ಗಿಟಾರ್ ಕಲಿಯಬೇಕಿದೆ, ಫ್ರೀಯಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಡಬೇಕು, ಗಿಟಾರ್ ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯದ್ದೇ ಆಗಿರಬೇಕು, ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಅಭ್ಯಾಸಕ್ಕೂ ಬಿಡಬೇಕು…’ ಇ?ಲ್ಲದೇ, ’ನನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಈ ವಿ?ಯ ತಿಳಿಯಬಾರದು’ ಎನ್ನುವ ಕಂಡೀ?ನ್ ಬೇರೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದೆ! ಎರಡು ವಾರ ಕಳೆದರೂ ಯಾರೂ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೊಂದು ದಿನ, ಕಾಲೇಜಿನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಪಿಯುಸಿ ಗೆಳೆಯ ಲಿಯೋ ಸಿಕ್ಕಿದ. ಅವನನ್ನು ಕರೆದು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಗಿಟಾರ್ ಕಲಿಯುವ ನನ್ನ ಹಂಬಲ ತಿಳಿಸಿದೆ. ಅದೇ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಅವನೂ ಗಿಟಾರ್ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದ. ಆದರೆ ಅದು ಕ್ಲಾಸ್ ಅಲ್ಲ, ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಸೆಮಿನರಿಯಲ್ಲಿ ಐವನ್ ಮತ್ತೆ ಪೀಟರ್ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಬ್ರದರ್ಸ್ ಬಳಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ಜೊತೆ ನಾನೂ ಹೋಗಿ ಅವರನ್ನು ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆ. ಮೊದಲಿಗೆ ಲಿಯೋಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬೈದರು, ನನ್ನ ಬಳಿಯೂ ಅದೇ ಹೇಳಿದರು. ನನ್ನ ಚಾಲೆಂಜ್ ವಿ?ಯ ಹೇಳಿದೆ, ಬ್ರದರ್ ಐವನ್ ಅವರ ಮನಸ್ಸು ಕರಗಿತೋ ಏನೋ, ಗಿಟಾರ್ ಬಗ್ಗೆ ಬೇಸಿಕ್ ಮಾಹಿತಿ ಇರುವ ಪುಸ್ತಕ ಕೊಟ್ಟು ಹೋದರು. ಮರುದಿನದಿಂದ ಶುರು, ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತೇನೆ ಅನ್ನೋದು, ಸೆಮಿನರಿಗೆ ಹೋಗಿ ಗಿಟಾರ್ ಮೀಟುತ್ತಾ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು. ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹಾಡು ನುಡಿಸುವುದು ಕಲಿತುಕೊಂಡೆ. ಏನೇನೋ ಕಸರತ್ತು ಮಾಡಿ ಐವನ್ ಬಳಿ ಚರ್ಚಿನ ಗಿಟಾರನ್ನೇ ಪಡೆದುಕೊಂಡು ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಹೋಗಿ ಜೆಫ್ರಿ ಎದುರು ಹಾಡಿ ತೋರಿಸಿದ್ದೂ ಆಯಿತು. ಹೀಗೆ ಚಾಲೆಂಜ್ ಮೂಲಕವೇ ನನಗೊಂದು ಸ್ವರ ಇದೆ, ನಾನೂ ಹಾಡಬಲ್ಲೆ ಎನ್ನುವುದು ಅರಿವಾಯಿತು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ವಾತಾವರಣದ ಮನೆ ಅನ್ನುತ್ತಿದ್ದೀರಿ. ಮತ್ತೆ ಗಿಟಾರ್ ನಿಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಹೇಗೆ ಬಂತು?
ಉತ್ತರ: ಒಮ್ಮೆ ನನ್ನನ್ನು ಭರತನಾಟ್ಯದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಪಾತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲಿ ಸ್ನೇಹಿತೆ ವಿಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಸದಾಕಾಲ ನನ್ನನ್ನು ಮೈಸೂರು ಹುಡುಗ ಎಂದು ರೇಗಿಸುವವಳು. ’ನಿನಗೇನು ಗೊತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ಎಂ.ಜಿ. ರೋಡ್ ಇದೆ, ಬ್ರಿಗೇಡ್ ರೋಡ್ ಇದೆ’ ಅಂತಾನೆ ಇರುತ್ತಿದ್ದಳು, ಕೊನೆಗೆ ಒಂದು ದಿನ ಆಕೆಯಲ್ಲಿ ’ನಿಮ್ಮ ಎಂ.ಜಿ. ರೋಡ್ ಏನಿದೆ ಮಹಾ, ನನಗೂ ತೋರಿಸು’ ಅಂದಿದ್ದೇ ತಡ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಸುತ್ತಾಡಿಸೋಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದಳು. ಅಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದೇ ಗಿಟಾರ್ ಶಾಪ್, ಆಕೆಯೋ ’ಬಾ, ನಿನಗೆ ಇದೆಲ್ಲಾ ಸರಿಹೋಗಲ್ಲ’ ಎಂದಾಗ ನಾನು ಗಿಟಾರ್ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಟ್ಯೂನ್‌ಮಾಡಿ ಹಾಡಿ ತೋರಿಸಿದ್ದೆ. ವಿಜಿಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವೋ ಆಶ್ಚರ್ಯ. ’ಏನು, ನಿನಗೆ ಗಿಟಾರ್ ನುಡಿಸೋಕೂ ಬರುತ್ತಾ!’ ಎಂದಾಗ, ’ಸ್ವಲ್ಪ ಕಲಿತುಕೊಂಡು ಆಮೇಲೆ ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟೆ, ಗಿಟಾರ್ ಇಲ್ಲ’ ಎಂದೆ. ಮುಂದೆ ಎರಡು ದಿನಗಳ ಬಳಿಕ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಭರತನಾಟ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವೂ ಆಯಿತು. ನಾನು ಮತ್ತೆ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಹೊರಡುವ ದಿನವೂ ಬಂದಿತ್ತು. ವಿಜಿ ನಾನು ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಮನೆಗೆ ಬಂದು ನನಗಾಗಿ ಗಿಟಾರ್ ಒಂದನ್ನು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ತಂದಿದ್ದಳು. ಹೀಗೆ ಗಿಟಾರ್ ನನ್ನ ಮನೆಗೆ ಬಂತು. ಅದಾದ ಬಳಿಕ ಊಟ ತಿಂಡಿ ಓದು ನಿದ್ದೆ ಎಲ್ಲವೂ ಗಿಟಾರ್ ಜೊತೆಗೇ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅದೊಂದು ತರಹ ಹುಚ್ಚು ಹಿಡಿದ ಹಾಗಾಗಿತ್ತು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಸ್ವಂತವಾಗಿ ರಾಗ ಹಾಕಬಲ್ಲೆ, ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಸಾಧ್ಯ ಎನ್ನುವ ಅರಿವಾಗಿದ್ದು ಹೇಗೆ?
ಉತ್ತರ: ಟ್ಯೂನ್ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅರಿವಾಗಿದ್ದು ಇಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿಯೇ, ಆವತ್ತು ವಿಜಿ ಮುಂದೆ ನುಡಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತೆ ಎರಡು ದಿನದ ಬಳಿಕ ಹಾಗೇ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಆಗ ನಾನೂ ಟ್ಯೂನ್ ಮಾಡಬಲ್ಲೆ ಅನಿಸಿತು. ಆದರೆ ಟ್ಯೂನ್ ಏನೋ ತಯಾರಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹಾಡು ಬೇಕಲ್ಲಾ? ದಿನಪತ್ರಿಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು… ಹೆಡ್‌ಲೈನ್ಸ್‌ಗೆ ರಾಗ ಹಾಕುವುದು… ಹಾಡುವುದು – ಹೀಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ನನ್ನ ಒರಿಜಿನಲ್ ಟ್ಯೂನ್ಸ್ ಎಲ್ಲ ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ರೀಯಸಂಗೀತದ ತಳಹದಿಯಲ್ಲೇ ಇರುತ್ತವೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಭಾರತದ ಪಾರಂಪರಿಕ ಸಂಗೀತದ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಪಂಚದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಎರಕಹೊಯ್ದು ಹೊಸ ರಸಪಾಕವನ್ನು ಉಣಬಡಿಸಲು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು?
ಉತ್ತರ: ನನಗೆ ಈ ರೀತಿಯೇ ಮಾಡಬೇಕು, ಫ್ಯೂ?ನ್ ಹಾಡಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಏನೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಭರತನಾಟ್ಯದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯೇ ಬಹುಶಃ ಇದಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ಕಾರಣ. ಯಾವುದೇ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತ, ವಾದ್ಯ ಕಲಿತರೂ ಆಳದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯೂರಿದ್ದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪ್ರಾಕಾರ ತಾನೇತಾನಾಗಿ ನನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಟ್ಯೂನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದುಬಿಡುತ್ತಿತ್ತು. ಇಂದಿಗೂ ಅದು ಹಾಗೇ ಸಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತ ಇಂದು ಏನಾಗಿದೆ ಅದನ್ನು ನಮ್ಮ ಸಂಗೀತದ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಅದೆ? ಆಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಇದ್ದರೂ ನಮ್ಮ ಮೂಲತನವಾದ ಭಾರತೀಯತೆಯನ್ನು ನಮ್ಮಿಂದ ಬಿಡಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ ಅನ್ನುವುದು ಸೂರ್ಯಸತ್ಯ. ನಮ್ಮದೇ ಆದ ಕೆಲವು ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿಲ್ಲ, ಬಿಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡುವುದಾದರೆ ನಮ್ಮ ಸಂಗೀತವೂ ಹಾಗೆಯೇ; ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ನಮ್ಮ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತವನ್ನೇ ಆಧರಿಸಿದೆ. ನಮ್ಮ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ಗಡಿಗಳ ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಿ ಟ್ಯೂನ್ ಆಗಿವೆ ಎನಿಸಿದರೂ ಅದೇ ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಭಾರತೀಯತೆ ಎನ್ನುವುದು ಆಳದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ ಎನ್ನುವುದೂ ಅರಿವಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಒತ್ತಡದಿಂದ ಅಥವಾ ಬಲವಂತದಿಂದ ಬರುವುದಲ್ಲ; ಭಾರತೀಯತೆ, ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತ ಎನ್ನುವ ಸಹಜತೆ ಅಷ್ಟೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಬಹುತೇಕ ಜಗತ್ತಿನೆಲ್ಲೆಡೆ ಸಂಗೀತಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದೀರಿ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯಗಳು ಪ್ರಧಾನ ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆಯೇ?
ಉತ್ತರ: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಕ್‌ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ ಕೂಡಲೇ ನೀವು ’ಕೂಲ್’ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೀರಿ. ನನ್ನ ಮೊದಲ ಕೊಲಾಬರೇಟರ್ ವಿದ್ವಾನ್ ಮೈಸೂರು ಎಚ್. ಎನ್. ಭಾಸ್ಕರ್, ವಯೋಲಿನ್ ವಾದಕರು. ನನ್ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಂಪೋಸಿ?ನ್‌ಗಳ ಕ್ರೆಡಿಟನ್ನು ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಇ?ಪಡುತ್ತೇನೆ. ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ ಎಂದರೆ ಅದು ಕೇವಲ ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಕಾರಣದಿಂದಲ್ಲ, ಇಂತಹ ಹಲವರು ಅದರ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಾರೆ. ಇಂದಿಗೂ ನನಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಂಶಯ ಬಂದಾಗ ಟ್ಯೂನ್ ನಡುವೆ ಕೊರತೆ ಆದಾಗ ಭಾಸ್ಕರ್ ಜೊತೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತೇನೆ; ಟ್ಯೂನ್ ಸರಿಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ವಯೋಲಿನ್ ಇರುವ ಕಾರಣವೇ ನಮ್ಮ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇ?ವಾದ ಆಕ?ಣೆ ಶುರುವಾಗಿತ್ತು. ಅದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ನಾನು ಇಂದಿಗೂ ನಮ್ಮ ತಂಡದಲ್ಲಿ ವಯೋಲಿನ್ ವಾದ್ಯವನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. ಕೆಲವು ಸಮಯ ವಯೋಲಿನಿಸ್ಟ್ ಸಿಗದೆ ಕೊಳಲು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೆವು, ಈಗ ಮತ್ತೆ ವಯೋಲಿನಿಸ್ಟ್ ಇದ್ದಾರೆ.
ಆದರೆ, ನನ್ನ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಹಾಕಿದರೂ ಕೊನೆಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ನುಡಿಯುವುದು ಭಾರತೀಯ ಶೈಲಿಯ ಟ್ಯೂನ್, ಅದು ಗಿಟಾರ್ ಡ್ರಮ್ ಯಾವುದೇ ಆಗಿದ್ದರೂ ಸರಿಯೇ, ಅಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಯಶಃ ವಯೋಲಿನ್ ಕೊಳಲಿನ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯತೆ ಎಲ್ಲಾ ಇರದಿದ್ದರೆ ನಮ್ಮ ತಂಡ ಆಕ?ಣೀಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಇ?ಂದು ಸಕ್ಸೆಸ್‌ಫುಲ್ ಎನಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ “ವಾದ್ಯ ಯಾವುದು ಎನ್ನುವ ಚಿಂತೆ ಈ ಹಿಂದೆಯೂ ಕಾಡಿಲ್ಲ, ಇನ್ನು ಮುಂದೆಯೂ ಆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಉದ್ಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾರಣ ನಮಗೆ ವಾದ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತವೇ ಆಧಾರ.”
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯತೆಯನ್ನು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ವಾದ್ಯಗಳಿಗೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಿಮ್ಮ ಸಂಗೀತವನ್ನು ವಿದೇಶೀಯರು ಹೇಗೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ?
ಉತ್ತರ: ನಮ್ಮ ರಾಕ್‌ಬ್ಯಾಂಡ್ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಿಗೇ, ಓಹ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಎಂದರೆ ಹೀಗೂ ಇರುತ್ತಾ! ಎಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯಪಡುತ್ತಾರೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಜನರಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತವಾದ್ಯ ಅಂದರೆ ಸಿತಾರ್, ತಬಲಾ ಮಾತ್ರ. ಹಾಡು ಅಂದಾಗ ಪಂಜಾಬಿ ಭಾಂಗ್ರಾ ಹಾಡು, ಇನ್ನೊಂದು ಬಾಲಿವುಡ್ ಹಾಡುಗಳು. ಶಾರೂಖಾನ್‌ನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಇಂದಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಲಿವುಡ್ ನಟರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣರು. ಹಾಗಾಗಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಎಂದರೆ ಇ? ಎನ್ನುವ ಮನೋಭಾವ ಅವರಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಹಲವು ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ನಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಡನ್ನು ಜನ ಹೊಸಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಜಾನಪದ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ಹಾಡುವವರಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಕಲಿಕೆ ಅಗತ್ಯವೆ? ಹೌದಾದರೆ ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ?
ಉತ್ತರ: ಇರಬಾರದು. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತ ಕಲಿತ ತಕ್ಷಣ ಅದು ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತ ಎಂದರೆ, ನಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿಯ ಜನ ಹಾಡಿದ ಹಾಡುಗಳು. ಅದು ಎಲ್ಲಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತೋ – ಅದಕ್ಕೊಂದು ಸಿದ್ಧಪುಸ್ತಕವಿಲ್ಲ, ಬರೆದಿಟ್ಟ ಶಾಸ್ತ್ರವಿಲ್ಲ, ಶ್ರದ್ಧೆ-ಶಿಸ್ತು ಇಲ್ಲ. ಶಿಸ್ತಿಲ್ಲದ್ದು ಯಾವತ್ತೂ ಹೃದಯದಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ. ಹೃದಯದಿಂದ ಹಾಡಿದ್ದೇ ಜಾನಪದ. ಆ ದಿನ ಆತ ಏನು ಕಷ್ಟಪಟ್ಟ, ಸುಖವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ, ಯಾವ ದೇವರ ಮೇಲೆ ಭಕ್ತಿಯಿದೆಯೋ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಡು ಹೇಳಿಕೊಂಡ. ದೇವರ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಡಿದರೂ ನಿನ್ನಿಂದ ನನ್ನ ಜೀವನ ಹೀಗಾಗಿದೆ, ನೀನಿಲ್ಲದೇ ನಾನಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹಾಡಿದ್ದಾರೆಯೇ ಹೊರತು, ವಿ?ಸಹಸ್ರನಾಮ ಅಥವಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ವರ್ಣಿಸುವುದು ಜಾನಪದದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ಏನಿದ್ದರೂ ನನ್ನನ್ನು ಕಾಪಾಡು, ನನ್ನ ಮಳೆ-ಬೆಳೆ ಚೆನ್ನಾಗಿರಲಿ, ಮದುವೆಯ ಹಾಡುಗಳು ಹೀಗೆ ಜೀವನದ ನೈಜತೆಯ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವ ಹಾಡುಗಳು. ಇದಕ್ಕೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯತೆಯ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ನಾನು ನನ್ನನ್ನು ಜಾನಪದ ಹಾಡುಗಾರ ಎಂದು ಕರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಸಂಗೀತದ ಯಾವುದೇ ತರಗತಿಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತೇನೆ. ಯಾರು ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಟೀಕೆ ಮಾಡಿದರೂ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದುಬಿಡುತ್ತೇನೆ, ಅದಕ್ಕೆ ನನ್ನದೇ ಪಾಲಿಸಿ ಇದೆ: ’ನೀವು ಸೋಷಿಯಲ್‌ಮೀಡಿಯಾಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಟೀಕೆ- ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಮೀರಿ ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದ ಇರಬೇಕೆಂದರೆ ಅವನ್ನೆಲ್ಲ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಬೇಕು.’
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ, ಕುಸ್ತಿ ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಪಾರಂಪರಿಕ ಕಲಿಕಾವಿಧಾನ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಹೀಗೇ ಮುಂದುವರಿಯಬೇಕೊ ಅಥವಾ ಕಾಲೇಜು, ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪದವಿಯ ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಕಲಿಕಾವಿಧಾನ ಬೆಳೆಯಬೇಕೊ?
ಉತ್ತರ: ನಾನು ನೋಡಿರುವಂತೆ, ಕಾಲೇಜು ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸುವಂತಹ ಈ ಕೋರ್ಸ್ ಕೇವಲ ಕೋರ್ಸ್ ಆಗಿಯೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಒಂದು ಡಿಗ್ರಿ ಬೇಕು ಎನ್ನುವಲ್ಲಿಗೆ ಅದು ನಿಂತುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಮೂರುವ?ದಲ್ಲಿ ತರಗತಿಯ ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ ಕಲಿತುಕೊಂಡು ಬಿ.ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಂತ ಡಿಗ್ರಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡುಬಿಡಬಹುದು; ಆದರೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತದ ಆಳವನ್ನು ತಲಪಬೇಕಾದರೆ ವ?ನುಗಟ್ಟಲೆ ಕಠಿಣ ಪರಿಶ್ರಮ ಬೇಕು. ಸಾಕ? ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ್ದೇನೆ, ಡಿಗ್ರಿ ಬೇಕು ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಕಾರಣಕ್ಕ? ಅವು ಮೀಸಲಾಗಿವೆ. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಗುರುಗಳ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ದಿನನಿತ್ಯ ಸಂಗೀತ-ಭರತನಾಟ್ಯ ಹೀಗೆ ಕಲೆಯ ಹಲವು ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ಪಾರಂಪರಿಕ ರೀತಿಯಲ್ಲೇ ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೂಡ ಇಂದಿನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ, ಅವುಗಳ ಮೂಲಕವೇ ಹಲವು ಕಡೆ ಕಛೇರಿಯ ಅವಕಾಶಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ವ?ಗಳಿಂದ ಇಂತಹ ಒಂದು ಪದ್ದತಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ. ಕಲಾವಿದನ ನಿಜವಾದ ಪ್ರತಿಭೆಯೇನಿದೆ ಅದರ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡದೆ ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ಕಾರ್ಡ್‌ಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿಸುವುದು ಖೇದನೀಯ. ಡಿಗ್ರಿ ಎನ್ನುವುದು ಟೆಕ್ನಿಕಲ್ ಆವಶ್ಯಕತೆ ಅ?, ಆತನಲ್ಲಿ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಪ್ರತಿಭೆಯಿದೆ ಎಂದಾದರೆ ಆತ ಉತ್ತಮ ಕಲಾವಿದನಾಗಬಲ್ಲ. ನಿಜವಾದ ಕಲಾವಿದನಾಗಲು ಆತ ಅದನ್ನು ಆರಾಧಿಸಬೇಕು, ಅದರಲ್ಲಿಯೇ ವ?ನುಗಟ್ಟಲೆ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಕಲೆಗಳಿಗೆ ಪಾರಂಪರಿಕ ಕಲಿಕಾವಿಧಾನವೇ ಸೂಕ್ತ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ, ಜಾನಪದ, ರಾಕ್, ಜಾಜ್ ಮುಂತಾದವುಗಳಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಇಷ್ಟವಾದ ಪ್ರಕಾರ ಯಾವುದು?
ಉತ್ತರ: ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತೇನೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಯಾಕೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದಾ?
ಉತ್ತರ: ನನ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಇರುವುದು ಎರಡೇ ರೀತಿಯ ಸಂಗೀತ, ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಸಂಗೀತ, ಮತ್ತೊಂದು ಕೆಟ್ಟ ಸಂಗೀತ (ಗುಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್). ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ನನಗೆ ಉತ್ತಮ ಎನಿಸುವ ಸಂಗೀತ ನಿಮಗೆ ಬಹಳ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿದೆ ಎನಿಸಬಹುದು, ನಿಮಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದ ಸಂಗೀತ ನನಗೆ ಕೇಳಲೂ ಸಹ್ಯವಾಗದಿರಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಸಂಗೀತ ಎನ್ನುವುದು ಬಹಳ ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಟ ವಿಷಯ; ಇಂತಹದ್ದೇ ಹತ್ತಿರವಾದದ್ದು ಇಂತಹ ಸಂಗೀತ ನನಗೆ ದೂರ ಎನ್ನುವುದು ತಪ್ಪು ಎಂದು ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಎಲ್ಲಾ ಸಂಗೀತದಲ್ಲೂ ಸೌಂದರ್ಯವಿದೆ, ಅದರದ್ದೇ ಆದ ಕೊರತೆಗಳೂ ಇವೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸಂಗೀತಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಯಾವುದು ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ ಎನಿಸುತ್ತದೆಯೋ ಅದನ್ನು ನಾನು ಕೇಳಿಯೇ ಕೇಳುತ್ತೇನೆ. ’ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್’ ಹಾಡು ಕೇಳುತ್ತೇನೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದತಕ್ಷಣ ಹರಿಪ್ರಸಾದ್ ಚೌರಾಸಿಯಾ ಅವರ ಕೊಳಲು ಕೇಳದೇ ಇದ್ದರೆ ಆ ದಿನ ಸಾಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಬೆಳಗ್ಗಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಸಂಗೀತ ಇರಲೇಬೇಕು. ಅದು ನನಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೋ ಇಲ್ಲವೋ ಬಿಡಿ, ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಹಳ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಹಿಪ್-ಹಾಪ್, ರಾಕ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೇಳುತ್ತೇನೆ. ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಲಾವಿದರಿಂದ ಹಲವು ವಿ?ಯಗಳನ್ನು ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಮೊನ್ನೆ ’ಟೆಲ್ಲುರೈಡ್ ಬ್ಲೂಗ್ರಾಸ್ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್’ಗೆ ಹೋಗಿಬಂದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯವಾದ ಕಲಾವಿದೆಯೊಬ್ಬಳು ೨೪ ಗ್ರಾಮ್ಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತೆ! ಅಂತಹವರ ಎದುರು ನಮ್ಮ ಸಾಧನೆ ಏನೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಅಂತಹವರ ಎದುರು ನಾವು ಸಣ್ಣವರೆನಿಸಿಬಿಡುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಅದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ’ನೀವ್ಯಾಕೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ನಮ್ಮ ಜೊತೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೊಡಬಾರದು, ಒಂದು ಆಲ್ಬಮ್ ಮಾಡಬಾರದು?’ ಎಂದು ಕರೆದಾಗ ನಮ್ಮ ಇ? ವ?ಗಳ ಪರಿಶ್ರಮ ಸಾರ್ಥಕ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಎಲ್ಲ ಕಲಾಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿರುವ ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಹಾಗಿದ್ದರೆ ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಪ್ರಯೋಗದ ಯೋಚನೆ ಏನಾದರೂ ನಿಮಗೆ ಇದೆಯಾ?
ಉತ್ತರ: ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಏನೂ ನಿರ್ಧರಿಸಿಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಯೋಚಿಸಬೇಕು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ನಿಮ್ಮ ಸಂಗೀತಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಇ?ಪಡುವ ಶ್ರೋತೃಗಳು ಯಾರು?
ಉತ್ತರ: ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗದವರೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಜಯನಗರದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಅಜ್ಜಿ ಇದ್ದಾರೆ, ಆಕೆ ತನ್ನ ಮೊಮ್ಮಗನನ್ನು ಹೋಗೋ ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ರೀತಿ ಗಿಟಾರ್ ನುಡಿಸು, ಅವರ ಬಳಿ ಗಿಟಾರ್ ಕಲಿ ಎಂದು ಕಳುಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮೊನ್ನೆ ಮೊನ್ನೆಯ? ಆತನ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ದಿನ ಆಶೀರ್ವಾದ ಮಾಡಿ ಎಂದು ಬಂದಿದ್ದ; ಜೊತೆಗೆ ಅಜ್ಜಿ ನಿಮಗೆ ಎಂದು ರವೆ ಉಂಡೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಂದಿದ್ದ. ಹೀಗೆ ಪುಟ್ಟಮಕ್ಕಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ತಾತ- ಅಜ್ಜಿಯವರೆಗೂ ಶ್ರೋತೃವರ್ಗವಿದೆ, ಪ್ರೀತಿಸುವ ಜನರಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಸಿನೆಮಾ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೂ ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್‌ಗಳಿಗೂ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡುವಾಗ ಇರುವ ಭಿನ್ನತೆಗಳು ಏನೇನು?
ಉತ್ತರ: ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಾಡುವ ಸಂಗೀತ ನೇರವಾಗಿ ಹೃದಯದಿಂದ ಬಂದಿರುವ ಸಂಗೀತ. ಪ್ರತಿಹಾಡುಗಳಿಗೂ ಬಹಳ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. ಅದು ತಾನಾಗಿಯೇ ಹುಟ್ಟಬೇಕು, ಬಲವಂತದಿಂದಲ್ಲ. ರೆಹಮಾನ್ ಅವರ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ ಓದಿದರೆ, ಮೊದಲನೇ ಪುಟದಲ್ಲೇ ಒಂದು ವಾಕ್ಯ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. “ಗಾಳಿಯು ಮರದ ರೆಂಬೆ-ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಸಹಜವಾಗಿ ಸೋಕಿದಾಗ ಉಂಟಾಗುವ ಧ್ವನಿಯಿದೆಯಲ್ಲ ಅದು ಸಂಗೀತ, ಅದೇ ನೀವು ಮರದ ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ಅಲುಗಾಡಿಸಿದಾಗ ಉಂಟಾಗುವುದು ಬರಿ ಶಬ್ದವ?” – ಎಂದು. ಹಾಗಾಗಿ ’ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್’ ಹಾಡುಗಳು “Happened over a period of time.” ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ನಾವು ಸಾಲುಸಾಲು ಆಲ್ಬಮ್ ಹೊರತಂದಿಲ್ಲ. ಸಂಗೀತ ಹಾಡು ತಾನಾಗಿಯೇ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಅದು ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ ಅಂದಾಗ ಮಾತ್ರ ಆಲ್ಬಮ್ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ.
ಅದೇ ಸಿನೆಮಾ ಸಂಗೀತ ಪೂರ್ವನಿರ್ಧಾರಿತ. ಎಲ್ಲವೂ ಮೊದಲೇ ನಿರ್ಧಾರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಸಂಗೀತ ರಚನೆಯಾಗಬೇಕು. ಅದು ಕೆಟ್ಟದ್ದೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ, ಒಂದು ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಒಳಗೆ ನಮ್ಮ ಆಟ ನಡೆಯಬೇಕು. ಸಾಹಿತ್ಯ, ನಟನಟಿಯ ಇಮೇಜ್, ಸನ್ನಿವೇಶ, ಯಾರು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಬಜೆಟ್ ಎಷ್ಟಿದೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸಂಗೀತವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬೇಕು. ಆದ್ದರಿಂದ ಸಿನೆಮಾಸಂಗೀತ ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಒಬ್ಬನ ಸಂಗೀತವಲ್ಲ; ಅದರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರ ಪ್ರಯತ್ನ ಪರಿಶ್ರಮವಿದೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸಿನೆಮಾಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಬಹಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಬಹಳ ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಸಿನೆಮಾ ನಿರ್ದೇಶಕರು ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಹಾಡುಗಳನ್ನೇ ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಆ ರೀತಿ ನೋಡುವುದಾದರೆ, ’ಪ್ರದೇಶ ಸಮಾಚಾರ’, ’ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾ’ ಎನ್ನುವ ಎರಡು ಕನ್ನಡ ಸಿನೆಮಾಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಮೊನ್ನೆ ಬಾಲಿವುಡ್‌ನಲ್ಲಿ ’ಶೆಫ್’ ಎಂದು ಒಂದು ಸಿನೆಮಾಗೆ ಸಂಗೀತ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ಅದರ ನಿರ್ದೇಶಕ ನಾನೇ ಬೇಕು ಎಂದು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಬಂದು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋದರು. ನಾನು ಮುಂಬೈಗೆ ಹೋಗುವ ಸನ್ನಿವೇಶವೇ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಇಂತಹ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಬಹಳ ಕಡಮೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿದ ಸಿನೆಮಾಸಂಗೀತಗಳು ನಾನು ಕೇವಲ ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಅ? ಅಲ್ಲ ಇಂತಹದ್ದನ್ನೂ ಮಾಡಬಲ್ಲೆ, ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಿಸಬಲ್ಲೆ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಲು ದಾರಿಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿವೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಂತೆ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಸಂಗೀತವೋ ಅಥವಾ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಸಾಹಿತ್ಯವೋ?
ಉತ್ತರ: ಅದು ಒಂದು ಮದುವೆ ಇದ್ದ ಹಾಗೆ, ಎರಡು ಕೈ ಸೇರಿದರ? ಚಪ್ಪಾಳೆ ಅಂತಾರಲ್ಲ ಹಾಗೆ. ಸಂಗೀತವೇ ಮುಖ್ಯ, ಸಾಹಿತ್ಯವೇ ಮುಖ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ತುಂಬಾ ಕಠಿಣವಾದ ವಿ?ಯ. ಒಳ್ಳೆಯ ಸಂಗೀತವಿದ್ದು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಹಿತ್ಯವಿದ್ದರೆ ಸಂಗೀತ ಸತ್ತುಹೋಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಬಹಳ ಚೆನ್ನಾಗಿರುವ ಸಾಹಿತ್ಯವಿದ್ದು ಅದಕ್ಕೆ ಕೆಟ್ಟ ಟ್ಯೂನ್ ಇದ್ದರೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸತ್ತುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ನನ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಎರಡೂ ಬಹಳಮುಖ್ಯ. ನಾನು ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಎ? ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಕೊಡುತ್ತೇನೋ ಅ? ಗಮನ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೂ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ.
ಸಾಹಿತ್ಯ ಸರಿಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದಕೂಡಲೇ ಅದಕ್ಕೆ ಹಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಎ? ಸಲ ಸಿನೆಮಾಸಂಗೀತ ಇದೇ ರೀತಿ ಆಗಿದ್ದಿದೆ. ನಮಗೆ ಬೇಕಿಲ್ಲದಿರುವ ಪದಗಳನ್ನು ತುರುಕಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ಆಗ ಎ?ಂದು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ನಾನು ಕೇಳುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಏನು ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕೋ ಮಾಡಿ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತೇನೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಕಲೆಯನ್ನೇ ಜೀವನವನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡವರು ನೀವು, ಆರ್ಥಿಕದೃಢತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಎ?ರಮಟ್ಟಿಗೆ ಧೈರ್ಯವಾಗಿದ್ದಿರಿ ಅಥವಾ ನಿಖರವಾಗಿದ್ದಿರಿ?
ಉತ್ತರ: ಓಹ್, ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚನೆ ಕೂಡ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬೇಕಿತ್ತು ಬಂದೆ ಅಷ್ಟೆ. ಇವತ್ತಿಗೂ ಹಾಗೆ ನನಗೆ ಬೇಕು ಅನಿಸಿದ್ದನ್ನು ಎ? ದುಡ್ಡಾಗಿದ್ದರೂ ಸರಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತೇನೆ. ಈಗ ಈ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋವನ್ನೇ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ, ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಗೀತನಿರ್ದೇಶಕನಿಗೆ ಇದನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ. ನಾನು ಇಂದು ದುಡ್ಡು ಸಂಪಾದಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು, ಹಲವು ಸ್ನೇಹಿತರ ಬಳಿ ದುಡ್ಡುತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಕಟ್ಟಿಸಿರುವ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಇದು. ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ದಿನ ದೀಕ್ಷಿತ್ ದುಡ್ಡುಕೊಡುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನುವ ನಂಬಿಕೆ ಅವರದ್ದು; ಅದನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ ಎನ್ನುವ ನೆಮ್ಮದಿ ನನ್ನದು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ದೇಶ-ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ನಡುವೆ, ಹಾಡುಗಳ ಆಯ್ಕೆ, ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶನ, ಅಭ್ಯಾಸ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೇಗೆ ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತೀರಿ?
ಉತ್ತರ: ಮ್ಯಾನೇಜ್ ಮಾಡ್ತಾ ಇಲ್ಲ, ಡ್ಯಾಮೇಜ್ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟ, ಆರೋಗ್ಯ ನಿದ್ದೆ ಊಟ ತಿಂಡಿ ಎಲ್ಲವೂ ಹದತಪ್ಪಿಹೋಗಿದೆ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಕಾಳಜಿ ಎನ್ನುವುದು ನಿಂತನೀರಾಗಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಈವತ್ತು ಮಲಗಿದ್ದು ಬೆಳಗ್ಗೆ ೫.೩೦ಕ್ಕೆ, ಎದ್ದಿದ್ದು ೮ ಗಂಟೆಗೆ! ಹೆಚ್ಚಿನ ದಿನಗಳು ಹೀಗೆಯೇ. ನಿದ್ದೆಯ ಸಮಯ ಇ?ಕ್ಕೇ ಮೀಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ರಾತ್ರಿ ಹತ್ತುಗಂಟೆಗೆ ಮಲಗಲೇಬೇಕು, ಆರುಗಂಟೆಗೆ ಏಳಬೇಕು ಎಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ಅದು ಪ್ರತಿದಿನ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡುಮೂರುಜನ ಯುವಸಂಗೀತಗಾರರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. ಅವರು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಬೇಗ ಬಂದುಬಿಡುತ್ತಾರೆ, ಅದಕ್ಕಾಗಿಯಾದರೂ ನನ್ನ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ನಿಗದಿಯಂತೆಯೆ ಸಾಗಲಿ ಎಂದು. ಆಹಾರ
ವಿಷಯದಲ್ಲೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಠಿಣ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ರಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಎಂದರೆ – ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಹಾಡುಗಳು ಎನ್ನುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯನ ಅರಿವು; ಅದನ್ನೂ ಮೀರಿ ಕನ್ನಡ ಜಾನಪದ ಹಾಡುಗಳು, ಷರೀಫರ ತತ್ತ್ವಯುತ ಹಾಡುಗಳು ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಧೈರ್ಯ ಆಲೋಚನೆ ಹೇಗೆ ಬಂತು?
ಉತ್ತರ: ಧೈರ್ಯ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೆ ನಾನು ಅತ್ತೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದೆ, ಅಲ್ಲೊಂದು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಿತ್ತು. ಜನಜಂಗುಳಿಯಿದ್ದರೆ ಅ? ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ನನಗೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಒಂದು ಕೋಣೆಯೊಳಗೆ ಗಿಟಾರ್ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಸೇರಿದ್ದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವಿತ್ತು, ಅದರ ಪುಟಗಳನ್ನು ತಿರುಗಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ’ಗುಡುಗುಡಿಯಾ ಸೇದಿ ನೋಡೋ’ ಹಾಡಿತ್ತು, ಇದೇನಿದು ಎನ್ನುವ ಕುತೂಹಲಕ್ಕೆ ಅದನ್ನು ಓದಿದೆ. ವಾಹ್! ಎ? ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ ಅನ್ನಿಸಿತು. ಗಿಟಾರ್ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ನುಡಿಸಲು ಶುರುಮಾಡಿದೆ. ಅರ್ಧಗಂಟೆಯಲ್ಲಿ ಟ್ಯೂನ್ ಬಂದುಬಿಟ್ಟಿತ್ತು, ಏಕೆಂದರೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗೇ ಇದೆ. ?ರೀಫರ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳೇ ಹಾಗೆ, ಅರ್ಥವಾಗುವುದ? ಕ?; ಒಂದುಸಲ ಅರ್ಥವಾಯಿತೆಂದರೆ ಟ್ಯೂನ್ ತಾನೇತಾನಾಗಿ ಬಂದುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಹಾಡುಗಳಂತೂ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರವಾಗಿವೆ. ಹಾಡಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ಸಂತೋ?ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಹಾಡಿ ಹಾಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಮೊದಲನೇ ಆಲ್ಬಂ ಮಾಡಲು ಹೋದಾಗ ವಿಶಾಲ್ ಶೇಖರ್ ಅವರಿಗೆ ಡೆಮೋ ಕೊಟ್ಟಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಕನ್ನಡ ಹಾಡುಗಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಇವಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಹಾಡುಗಳಿಲ್ವಾ ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ಆಗ ’ಗುಡುಗುಡಿಯಾ ಸೇದಿ ನೋಡೋ’, ’ಸೋರುತಿಹುದು ಮನೆಯಾ ಮಾಳಿಗೆ’ ಹಾಡಿದೆ. ’ಇದು, ನಿಜವಾಗಿಯೂ ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಏನು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಹಾಡುಗಳಿವು. ಇದನ್ನು ಯಾಕೆ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿಲ್ಲ?’ ಎಂದರು. ಇಲ್ಲ, ಇವು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿವೆ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಇವು ಸೂಕ್ತವೆನಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದೆ. ಅದಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಡ, ನಿನ್ನತನ ಎನ್ನುವುದು ಈ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಅವೆರಡು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಆವತ್ತು ಅವರು ಕೊಟ್ಟ ಸಲಹೆ ಇಂದು ಇಲ್ಲಿಯ ತನಕ ಬಂದಿದೆ. ಇಂದು ಎಲ್ಲರೂ ಅದನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಜೊತೆಗೆ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಸಣ್ಣ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯೂ ಅತಿಮುಖ್ಯ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಅದನ್ನು ವಿಶಾಲ್ ಶೇಖರ್ ಅವರು ನೀಡಿದ್ದರು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಹೇಗೆ ಮಾಡುತ್ತೀರಿ?
ಉತ್ತರ: ಬಹಳ ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತೇನೆ. ಸುಮಾರು ಕನ್ನಡ ಪ್ರೊಫೆಸರರ ನಂಬರನ್ನು ನನ್ನ ಫೋನ್‌ಬುಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. ಮಮತಾ ಸಾಗರ್ ಎಂದು ಒಬ್ಬರಿದ್ದಾರೆ, ನನ್ನ ತಮ್ಮನ ಸ್ನೇಹಿತೆ ಆಕೆ. ಅವರ ಬಳಿ ಆಗಾಗ ಕೇಳುತ್ತಿರುತ್ತೇನೆ. ಪದಕೋಶಗಳಿವೆ, ಆದರೆ ಕವಿ ಮನಸ್ಸಲ್ಲಿರುವುದಕ್ಕೂ ಪದಕೋಶ ಕೊಡು
ಅರ್ಥಕ್ಕೂ ಬಹಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಪದಗಳ ಆಟ ನೋಡುವುದಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಹುಚ್ಚುಹಿಡಿದುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಅವರ ಒಂದು ಹಾಡನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದರೆ ಕಡಮೆ ಎಂದರೂ ಒಂದೆರಡು ವಾರವಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಟ್ಯೂನ್ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ, ಅರ್ಥ ತಿಳಿದುಕೊಂಡೇ ಸಂಗೀತ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ನಿಮ್ಮ ತಂಡದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುವಿರಾ?
ಉತ್ತರ: ತಂಡ ಬದಲಾಗುತ್ತಾ ಇರುತ್ತದೆ. ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್’ ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟಿದ್ದೇ ಅದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ. ಮೊದಲು ಇದ್ದ ತಂಡದ ಹೆಸರು `ಅಂತರಾಗ್ನಿ’, ಐದಾರುವರ್ಷ ಜೊತೆಗಿದ್ದ ತಂಡ ಬಳಿಕ ಬೇರೆಯಾಯಿತು. ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಬಹಳ ಬೇಸರವಾಗಿದ್ದ ಘಟನೆಯದು. ಆಗ ಅಂದುಕೊಂಡೆ, ಯಾರು ಏನೇ ಇದ್ದರೂ ಕೊನೆಗೆ ಇದು ನನ್ನ ಪಯಣ. ಯಾವ ಕಲಾವಿದ ಎಷ್ಟ ದಿನ ಇರುತ್ತಾರೋ ಅಲ್ಲಿಯತನಕ ಇರುತ್ತಾರೆ; ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಜೀವನದ ಗುರಿ ಅವರಿಗೆ. ಈಗಿರುವ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಜೋ ಜೇಕಬ್, ನಾರಾಯಣ ಶರ್ಮಾ, ಗೌರವ್, ಸಂಜಯ್ ಕುಮಾರ್, ಸಂಪ್ರತೀಕ್ ದಾಸ್ ಎಲ್ಲ ಜೊತೆಯಾಗಿ ಇದ್ದೇವೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ‘ರಘುದೀಕ್ಷಿತ್ ಪರಂಪರೆ’ಯ ಮುಂದುವರಿಕೆಗೆ ಯಾರಾದರೂ ವಾರಸುದಾರರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದೀರಾ ಅಥವಾ ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದೀರಾ?
ಉತ್ತರ: ಅಂತಹ ಪರಂಪರೆ ಎನ್ನುವುದೇನಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆಲ್ಲ ಹೇಳಿದರೆ ಅದು ಅಹಮಿಕೆಯ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಮುಂದೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಬಲ್ಲಂಥವರು ಸುಮಾರು ಜನ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲರೂ ಅವರವರದ್ದೇ ಆದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹಳೆಯ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗೀತದ ಎರಡೂ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲೂ ಉತ್ತಮ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗುತ್ತಿರುವ ‘ರಿಯಾಲಿಟಿ ?’ಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇನು? ಅದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಪ್ರತಿಭೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಿದೆಯಾ ಅಥವಾ ಹಾದಿ ತಪ್ಪಿಸುತ್ತಿದೆಯಾ?
ಉತ್ತರ: ಟಿ.ವಿ. ಚಾನೆಲ್ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಅವರ ಕಸುಬಿಗಾಗಿ. ಅದನ್ನು ತಪ್ಪು ಎನ್ನಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದವರನ್ನೆಲ್ಲಾ ದಾರಿತಪ್ಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎನ್ನುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡುವುದು ತಪ್ಪು. ಏಕೆಂದರೆ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಶೋ ಕಾರಣದಿಂದ ಒಂದು ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ವೇದಿಕೆ ಸಿಗಬಹುದು, ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ದಾರಿಯಾಗಬಹುದು. ಉತ್ತಮ ಹಾಡುಗಾರರು ಶೋಗಳ ಮೂಲಕ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ’ಸರಿಗಮಪ’ ಪ್ರತಿವ? ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದಬಳಿಕ ಅದನ್ನು ಚಾಲೆಂಜ್ ಆಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬೆಳೆದವರು ಬಹಳ ಕಡಮೆ. ನಕುಲ್ ಎನ್ನುವ ಹುಡುಗನಿಗೆ ಈಗ ಹೆಸರು ಬರುತ್ತಿದೆ, ಎಂಟುವರು?ಗಳ ಬಳಿಕ. ಆತ ಸಂಗೀತ, ಸೌಂಡ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಲಿತುಕೊಂಡು ಈಗ ಕೆಲಸಮಾಡಲು ಶುರುಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ಇನ್ನೊಂದು ೬-೭ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಆತ ಉತ್ತಮ ಸಂಗೀತನಿರ್ದೇಶಕನಾಗಬಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಭರವಸೆ ನನಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ರಿಯಾಲಿಟಿ ಶೋ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ವೇದಿಕೆಯಾಗ? ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು. ಮುಂದೆ ಅದನ್ನು ಯಾವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತೇವೆ ಎನ್ನುವುದು ಆ ಕಲಾವಿದನ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ನೀವು ಹಾಡುವ ಶೈಲಿಗೆ ನೀವೇ ಒಂದು ಅರ್ಥವನ್ನೋ ವಿವರಣೆಯನ್ನೋ ಕೊಡುವುದಿದ್ದರೆ ಏನು ಹೇಳಲು ಇ?ಪಡುತ್ತೀರಿ?
ಉತ್ತರ: ಸಮಕಾಲೀನ ಜನಪದ ಸಂಗೀತ ಎನ್ನಬಹುದು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ವಿಶೇಷವಾದ ಮಾನದಂಡ ಎಂದೇನಾದರೂ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತೀರಾ?
ಉತ್ತರ: ಲಿರಿಕಲ್ ವಾಲ್ಯೂ – ಶರೀಫಜ್ಜರ ತತ್ತ್ವಪದ, ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಹಾಡುಗಳೇ ಇರಬಹುದು. ನಾವು ಪಾಸಿಟಿವ್ ಮೆಸೇಜ್ ಇರುವ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನೇ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬ ನಮ್ಮದೇ ಆದ ನಿಯಮವನ್ನು ನಾವು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಹಗುರವಾಗಿ ಬರೆದಿರುವ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೀಳಾಗಿ ಬರೆದಿರುವ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ಅಂತಹ ಸಾಹಿತ್ಯದಿಂದ ನಾನು ದೂರವಿದ್ದುಬಿಡುತ್ತೇನೆ. ಪ್ರೀತಿಯ ಹಾಡುಗಳು ಎವರ್ ಗ್ರೀನ್ ಎನ್ನಬಹುದು, ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ಪ್ರೀತಿಯಿರಬೇಕು, ಸರಿಯಾದ ಪದಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡಿರಬೇಕು. ಸಿನೆಮಾಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಈಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೋಡುವುದಿದ್ದರೆ, ಜಯಂತ್ ಕಾಯ್ಕಿಣಿ ಅವರು ಉತ್ತಮ ಸಾಹಿತ್ಯ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸರಳ ಶುದ್ಧ ಸಾಹಿತ್ಯವಿದೆ. ವಾಸುಕಿ ನಾನು ನೋಡಿರುವ ಹುಡುಗ, ಸಣ್ಣವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಜೀವನದ ಕ? ಕಂಡಿದ್ದಾನೆ, ಬಹಳ ಸುಂದರವಾಗಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಾನೆ.
ನಮ್ಮ ಕಚೇರಿಗಳಿಗೆ ಬರುವ ಜನ ಮೊದಲೇ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತೆ ನಾವು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸುವ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡಿದರೆ ಮನಸ್ಸು ಉಲ್ಲಸಿತವಾಗುವ ಬದಲು ಮತ್ತ? ಕುಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ನಾವು ಧನಾತ್ಮಕ ಹಾಡುಗಳನ್ನೇ ಹಾಡುತ್ತೇವೆ. ಬಹಳ? ಜನ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ – ನಿಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಬಂದು ನನ್ನ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೊರಬರಬಲ್ಲೆ ಅನಿಸಿದೆ – ಎಂದು. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ನಾವು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ಸೆಸ್ ಆಗಿದ್ದೇವೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ’ಲವ್ ಬ್ರೇಕ್‌ಅಪ್’, ’ಡಿಪ್ರೆಶನ್’ ರೀತಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ಹಠಾತ್ ಆಗಿ ಆಕ?ಣೀಯವಾದ ಉಡುಗೆ-ತೊಡುಗೆ ಜೊತೆ ’ಜೈ ಕರ್ನಾಟಕ’ ಎಂದು
ಖುಷಿಯಿಂದ ಕೂಗುತ್ತಾ ಸಂತೋ?ದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ವಾತಾವರಣವೇ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಖುಷಿ-ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಭಾ? ಅರ್ಥ ಆಗದೇ ಇದ್ದರೂ ಅಲ್ಲಿರುವ ಸಂತೋ?ದ ವಾತಾವರಣವೇ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಉಲ್ಲಸಿತರನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ಯಾವ ರೀತಿಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಸಿಕ್ಕಿವೆ? ಯಾವುದಾದರೂ ವಿಶೇಷವಾದ, ನೆನಪಿನಿಂದ ಅಳಿಯದಂತಹ ಘಟನೆ ಇದೆಯೆ?
ಉತ್ತರ: ಒಂದು ಘಟನೆಯಿದೆ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಹಾಡು, ’ಬಾರೋ ಸಾಧನಕೇರಿಗೆ, ಮರಳಿ ನಿನ್ನೀ ಊರಿಗೆ’. ಅದನ್ನು ಯು.ಕೆ.ಯಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದೆ. ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿದ ಬಳಿಕ ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ ಬಂದು ಭೇಟಿಯಾದರು, ಮಗ ಮಗಳು ಜೊತೆಗಿದ್ದರು.
ತಂದೆ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ನೀರಿತ್ತು, “ನೀವು ಇದನ್ನು ಹಾಡಬಾರದಿತ್ತು, ತುಂಬಾ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದ್ರಿ” ಎಂದರು.
“ಯಾಕೆ ಏನಾಯ್ತು?”
“ಇಲ್ಲ, You sang it, only to make us guilty, ಅಲ್ವಾ?”
“Oh! Did it really make you feel guilty?”
“ಹೌದು ಬಹಳ ನೊಂದುಕೊಂಡೆ. ೨೫ ವ?ದ ಹಿಂದೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದೆ, ಎಂ.ಎಸ್. ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆಂದು ಬಂದಿದ್ದೆ. ಆಗ ಸಾಲ ಇತ್ತು, ಅದನ್ನು ತೀರಿಸಲೆಂದು ಕೆಲಸ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡೆ. ದೀಪಾವಳಿಗೆಂದು ಮನೆಗೆ ಹೋದೆ, ಆಗ ಅಪ್ಪ ಹುಡುಗಿ ನಿಶ್ಚಯಮಾಡಿದ್ದರು. ದೀಪಾವಳಿ ಮುಗಿಸಿ ಜೊತೆಗೆ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದೆ. ಅವಳು ಬಂದಿದ್ದಾಳೆ, ಊರು ಸುತ್ತಿಸೋಣ ಎಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ಮುಂದುವರಿದೆ. ಮತ್ತೆ ಮನೆ ಸಂಸಾರ ಮಕ್ಕಳು ಎಂದಾಯಿತು. ಮಕ್ಕಳು ದೊಡ್ಡವರಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಯ ಭಾ?, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಸ್ನೇಹಿತರು ಎಂದು ಆಗಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಇಂದಿಗೂ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕು ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಕಡೆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಅಯ್ಯೋ ಹೋಗಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಬೇಸರ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಕಡೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸದೃಢತೆ, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಕರುಳಿನ ಕೂಗು ಎರಡರ ಮಧ್ಯೆ ತೊಳಲಾಡಿಕೊಂಡು ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ವ?ದಿಂದ ಜೀವನ ಸಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇಂತಹ ಸಂಕಟದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಈ ಹಾಡು ಹಾಡಿ ಬಹಳ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದಿರಿ.”
ಹೀಗೆ ಕೆಲವು ಸಲ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಯಾರಿಗೆ ಎಲ್ಲಿ ತಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ಗೊತ್ತಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಸಾಹಿತ್ಯ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ನನ್ನ ನಿಲವು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಜಾನಪದ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುವ ನೀವು, ಆ ಲಯದಲ್ಲಿ ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿನ ಜನ ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಬಗೆ ಹೇಗಿದೆ?
ಉತ್ತರ: ಅವರಿಗೇನೂ ಅರ್ಥವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ, ನಿಧಾನಕ್ಕೆ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ಜೀವನದ ಘಟನೆಗಳ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಟ್ಟು ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ. ಸಂಗೀತವನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ, ಸಾಹಿತ್ಯವೂ ಅರ್ಥವಾದರೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡು ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ನನಗನಿಸುವುದೇನೆಂದರೆ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರಿಗೆ ನಮಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿಯೇ ಶಿಶುನಾಳ ?ರೀಫರ ಅಗತ್ಯವಿದೆ, ನಾವು ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಖುಷಿಯಿಂದ ಇರಬಲ್ಲೆವು, ಹುಟ್ಟಿದಂದಿನಿಂದ ಕ?ಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿರುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಅವರು ಹಾಗಲ್ಲ. ಅನುಕೂಲಗಳ ಸಂತೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದಿರುತ್ತಾರೆ, ಅರ್ಧಗಂಟೆ ವಿದ್ಯುತ್ ವ್ಯತ್ಯಯವಾದರೂ ವಿಲವಿಲ ಒದ್ದಾಡುವ ಸ್ಥಿತಿ ಅವರದ್ದು. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ನಮ್ಮ ಅಧ್ಯಾತ್ಮ, ಗುರು ಇಂತಹದರ ಮೇಲೆ ಭಾರತೀಯರಿಗಿರುವ ಆಕ?ಣೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಕ?ಣೆ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರಿಗಿದೆ. ನಮಗೆ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಇರುವ ಧೈರ್ಯ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಅವರಿಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗೀತ ಧ್ಯಾನಗಳ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಹಾಗಿದ್ದರೆ, ವಿದೇಶೀಯರು ನೀಡಿರುವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಘಟನೆ ಏನಾದರೂ ಇದೆಯಾ?
ಉತ್ತರ: ಸುಮಾರಷ್ಟಿದೆ. ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿದ್ದಾರೆ. ಮದುವೆಯನ್ನೂ ಮಾಡಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಮಾರ್ಕೋ ಓಪ್ರಿನ್ ಎಂದು ಒಬ್ಬರಿದ್ದಾರೆ, ’ಲಾರ್ಮಾ ಟ್ರೀ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್’ನಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಡೆಯುವುದಿತ್ತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆತ ನಮಗೆ ಈ-ಮೇಲ್ ಬರೆದಿದ್ದ: ‘No man will ever love you like I do’ ಎನ್ನುವ ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡುವಿರಾ, ನಾನು ಇ?ಪಟ್ಟಿರುವ ಹುಡುಗಿಗೆ ಆ ಹಾಡಿನ ಮೂಲಕ ನನ್ನ ಆಸೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬೇಕೆಂದಿದ್ದೇನೆ – ಎಂದು. ಸರಿ ಎಂದುಕೊಂಡು ಹಾಡು ಶುರುಮಾಡಿದ್ದೇ ತಡ, ಆತ ಮೊಣಕಾಲೂರಿ ಉಂಗುರ ಕೊಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಆಕೆಗೆ ತನ್ನ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ವ್ಯಕಪಡಿಸಿದ, ಆಕೆಯು ಓಕೆ ಅಂದುಬಿಟ್ಟಳು. ಸ್ಮರಣೀಯ ಕ್ಷಣವದು. ನಾಲ್ಕು ವ?ಗಳ ಬಳಿಕ ಅಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಅದೇ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಡಲು ಹೋಗಿದ್ದೆವು. ಈ ಸಲ ಮಾರ್ಕೋ ’ನಾವು ಬರುತ್ತಿದ್ದೇವೆ, ಮಗುವಿನ ಜೊತೆಗೆ’ ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದ. ಮತ್ತೆ ಅದೇ ಹಾಡು ಹಾಡಿದ್ದೆವು ಮಗುವಿಗಾಗಿ.
೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ಹಿಚಿನ್ ಎನ್ನುವ ಪುಟ್ಟ ಊರಿನಲ್ಲಿ, ’ರಿದಮ್ ಆಫ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್’ಗೆ ಹಾಡಿದ್ದೆವು. ಆಗ ಕೆವಿನ್ ಮತ್ತು ವಾಲರಿ ಎನ್ನುವ ದಂಪತಿ ನಮ್ಮ ಶೋದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಇ?ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆರು ವ?ದ ಬಳಿಕ ಮತ್ತೆ ಅಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಹೋಗುವವರಿದ್ದೆವು. ಆಗ ವಾಲರಿ ಬರೆದಿದ್ದರು: “ನೀವು ಮತ್ತೆ ನಮ್ಮ ಊರಿಗೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೀಡಲು ಬರುತ್ತಿರುವುದು ಸಂತಸದ ವಿ?ಯ. ನಾನು ಮತ್ತು ಕೆವಿನ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಕೆವಿನ್ ಮರಣಾಂತಿಕ ಕಾಯಿಲೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಆ ದಿನ ಆತನ ಆರೋಗ್ಯಸ್ಥಿತಿ ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದರೆ ನಾವು ಅಲ್ಲಿರುತ್ತೇವೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ನಮ್ಮನ್ನು ನೀವು ಅಲ್ಲಿ ನೋಡಿಲ್ಲವೆಂದರೆ ಕೆವಿನ್‌ನ ಆರೋಗ್ಯ ಹದಗೆಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ” ಎಂದು. ಆವತ್ತಿನ ದಿನ ಹಾಗೆಯೇ ಆಯಿತು, ಅವರು ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾವು ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಆದ ಕೂಡಲೇ, ಬೇರೆ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೋಡಲು, ಅಲ್ಲಿಂದ ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಹೋಗುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಅವತ್ತು ಹಾಗೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ನಾನು, ಗೌರವ್ ಗಾಡಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಅವರ ಮನೆಯತ್ತ ಹೊರಟೆವು. ಅವರಿಗೆ ಸರ್ಪ್ರೈಸ್ ನೀಡಿದೆವು. ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಸಣ್ಣ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೀಡಿದೆವು. ಆತ ಹಾಸಿಗೆಯಲ್ಲಿದ್ದ, ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಸಿಲಿಂಡರ್ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಆ ಕ್ಷಣ ಆತನಿಗೆ ಸಿಕ್ಕ ಸಂತೋ?ಕ್ಕೆ ಕಾರಣರಾದ ಖುಷಿ ನಮ್ಮದಾಗಿತ್ತು.
ಹೀಗೆ ನಮ್ಮ ಸಂಗೀತ ಹಲವರನ್ನು ಹಲವು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಲಪಿದೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಇಷ್ಟೊಂದು ಲೈವ್ ಕಾನ್ಸರ್ಟ್ಸ್, ಹಲವು ಸಿನೆಮಾ ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ಸಂಗೀತನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿದ್ದೀರಾ, ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತಾಬಂದಂತೆ ಜೀವನ ಕಲಿಸಿದ ಪಾಠವೇನು? ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಸಮೀಪವಾಗಿಯೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಘಟನೆಗಳು ಯಾವಾವುದು?
ಉತ್ತರ: ಓಹ್, ನಾವು ತತ್ತ್ವಪದ ಹೇಳಿಕೊಡುವಾಗಲೇ ಅದು ನಮಗೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿರುವಾಗ, ಆಗಾಗ ?ರೀಫಜ್ಜ ತಲೆಯಮೇಲೆ ಹೊಡೆದು ಹೇಳುತ್ತಿರುವಂತೆ ಅನಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದರೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಧೈರ್ಯವೂ ಇರಬೇಕು. ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಬಹಳ ಇದೆ, ಗೆಲ್ಲುವುದು ಕ?. ಅಂತಹದ್ದರಲ್ಲಿ ದೇವರು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನುವ ಧೈರ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಯ ತನಕ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ೧೦- ೧೫ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಮ್ಮ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವ ಅಭಿಮಾನಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ. ಈವತ್ತಿಗೂ ಯಾವುದೋ ಗುರುತುಪರಿಚಯ ಇಲ್ಲದ ದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋದಾಗ ಇಂದು ಮೊಸರನ್ನ ತಿನ್ನಬೇಕು ಅನಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಫೇಸ್ಬುಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದಾಗ, ಸ್ಟೇಜ್ ಹಿಂದೆ ೨-೩ ಡಬ್ಬ ತಯಾರಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಪ್ರೀತಿ ಎಲ್ಲಿದೆ? ಪ್ರೀತಿ ಮಾಡುವವರು ಬಹಳ ಜನ ಇದ್ದಾರೆ, ಅವರು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವ ಧೈರ್ಯ ಇದೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಸಂಗೀತವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಕಲಿಯದಿದ್ದರೂ, ಇಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಿರುವುದು ಬೆಟ್ಟದಷ್ಟು; ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರೇರಕರು ಅಥವಾ ಸಂಗೀತದ ಪರೋಕ್ಷ ಗುರುಗಳು ಎಂದು ಇದ್ದರೆ ಅವರು ಯಾರು?
ಉತ್ತರ: ನಾನು ಕಲಾವಿದನಾಗಿ ಈವತ್ತು ಏನಾಗಿದ್ದೇನೋ ಅದು ಭರತನಾಟ್ಯದಿಂದ. ಭರತನಾಟ್ಯದ ಗುರುಗಳಾದ ಶ್ರೀಮತಿ ನಂದಿನಿ ಈಶ್ವರ್ ಅವರಿಂದ ಕಲಿತಿರುವುದು ಬಹಳಷ್ಟಿದೆ. ಶಿಸ್ತು, ಪರಿಶ್ರಮ, ನಿರಂತರ ಅಭ್ಯಾಸ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಕಲಿತದ್ದು. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಎನ್ನುವುದು ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಬಂದದ್ದು. ನಮ್ಮ ಆಂಗಿಕ ಅಭಿನಯ, ಉಡುಗೆ-ತೊಡುಗೆಯ ಮಹತ್ತ್ವದ ಅರಿವು ಬಂದದ್ದೂ ಭರತನಾಟ್ಯದ ಪ್ರಭಾವ. ವೇದಿಕೆಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ಶೂ ಹಾಕಬಾರದು ಎನ್ನುವುದು ನನ್ನ ತಂಡದ ನಿಯಮ; ನನ್ನ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ಅದು ಸ್ವಲ್ಪ ಮುಜುಗರ ಎನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇರುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಇತ್ತೀಚೆಗಂತೂ ಯುವಮನಸ್ಸುಗಳು ಹಲವು ರಾಕ್‌ಬ್ಯಾಂಡ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಜ್ ಹತ್ತುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಹಲವರು ಸಾಧನೆಯನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅಂಥವರಿಗೆ ಕಿವಿಮಾತು ಏನಾದರೂ ಹೇಳಬಯಸುವಿರಾ?
ಉತ್ತರ: ಬಹಳ ಕಷ್ಟ. ಸಕ್ಸೆಸ್ ಈ ತಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಬೇಕು ಎನ್ನುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌ನಲ್ಲಿ ವೈರಲ್ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟರೆ ಅದು ಸಕ್ಸೆಸ್ ಎನ್ನುವ ಮನಃಸ್ಥಿತಿಯಿದೆ. ಕೆಲವು ಯುವಕರು ಬಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ೪-೫ ಹಾಡು ಬರೆದಿದ್ದೇನೆ, ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿ ಎಂದು. ಅವರಿಗೆ ೬೦ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆದು ಆಮೇಲೆ ಬಾ ಎಂದು ಹೇಳ್ತೇನೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಅ? ಅಭ್ಯಾಸದ ಬಳಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಗೆಲವು ಎನ್ನುವುದು ಇಂದು ನಾಳೆಗೆ ಬರುವುದಲ್ಲ, ಅದಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡದಾರಿಯಿಲ್ಲ, ಪರಿಶ್ರಮಪಡಬೇಕು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ನಿಮ್ಮ ಸಂಗೀತಕಛೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ರಂಗು ಮೂಡಿರುತ್ತದೆ; ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ನಿಮ್ಮ ವಸ್ತ್ರಶೈಲಿ ಎಲ್ಲರ ಗಮನಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಆ ಲುಂಗಿ, ಗೆಜ್ಜೆ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮನಸ್ಸು, ಧೈರ್ಯ ಹೇಗೆ ಬಂತು?
ಉತ್ತರ: ಅದು ಧೈರ್ಯವಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳಿಗಿಂತ ವಿಶಿ?ವಾದದ್ದು ಬೇಕಿತ್ತು. ಕುರ್ತಾ-ಪೈಜಾಮ, ಜೀನ್ಸ್- ಕುರ್ತಾ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದೆ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಪಂಚೆ ಹಾಕಿಕೊಂಡೇ ಓಡಾಡುವುದು ಅಭ್ಯಾಸ, ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಇದೇ ಪಂಚೆಯನ್ನು ಯಾಕೆ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು ಅನಿಸಿತು. ಬಿಳಿ ಪಂಚೆಯ ಬದಲು ಆಕ?ಕ ಬಣ್ಣಗಳ ಪಂಚೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡೆ. ಬಣ್ಣಗಳು ಸಂತೋ?ವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ಗೆಜ್ಜೆ, ಅದು ಜನಪದ ಶೈಲಿಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿ. ಜೊತೆಗೆ ನಾನು ಭರತನಾಟ್ಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಂದ ಬಂದಿದ್ದರಿಂದ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುಜುಗರವಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೇ, ಅ? ವ? ಭರತನಾಟ್ಯ ಕಲಿತದ್ದಕ್ಕೆ ಗೆಜ್ಜೆಯ ಮೂಲಕವಾದರೂ ಅದು ನನ್ನ ಜೊತೆಯಿದೆ ಎಂದು ನನಗೆ ನಾನೇ ಕೊಡುವ ಸಾಂತ್ವನ. ಜನ ಅದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಇಷ್ಟು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದುಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ, ಖುಷಿಯಿದೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ನಿಮ್ಮ ಹಲವಷ್ಟು ಹಾಡುಗಳ ಸಾಹಿತ್ಯ ನಿಮ್ಮದೇ ರಚನೆ ಅಲ್ಲವೇ? ಸಾಹಿತ್ಯದ ಒಲವು ಬಂದಿದ್ದು ಹೇಗೆ?
ಉತ್ತರ:‘It comes with maturity’ ಎನ್ನುವುದು ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ವಯಸ್ಸಾಗುತ್ತಾ, ಖುಷಿ, ದುಃಖ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿರುತ್ತೇವೆ. ಜೀವನದ ಭಾರವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡಿರುತ್ತೇವೆ. ಆಗ ‘Let’s go party tonight’ ಎನ್ನುವುದು ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಕಡಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಜೀವನವನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಪಡುತ್ತೇವೆ, ಅದು ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಸಿನೆಮಾ ಸಂಗೀತದ ಕುರಿತಾಗಿ ಏನು ಹೇಳಲು ಬಯಸುತ್ತೀರಿ? ಸಿನೆಮಾ ಹಾಡುಗಳೇ ಶ್ರೇ? ಎನ್ನುವ ಭಾವನೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಇದೆಯೆ?
ಉತ್ತರ: ಹಲವು ಸಲ ಸಿನೆಮೇತರ ಹಾಡುಗಳನ್ನೇ ಹಾಡಬೇಕು, ’ಮಾದೇಶ್ವರ’ ಮತ್ತೊಂದು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡಲೇಬಾರದು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿಕೊಂಡೇ ಹೋಗಿರುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಹಾಡುಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಇದೆಯೆಂದರೆ, ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದಿರುವ ಶ್ರೋತೃವರ್ಗದವರು ’ಅಣ್ಣಾ, ಮಾದೇಶ್ವರ… ಅಣ್ಣಾ’ ಅಂದುಬಿಡುತ್ತಾರೆ, ಬೇಸರವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಿನೆಮಾಸಂಗೀತವನ್ನೂ ಮೀರಿದ ಸಂಗೀತ ನಮ್ಮಲ್ಲಿದೆ ಅನ್ನುವುದನ್ನು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಸಂಗೀತಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಬಂದಮೇಲೆ ‘ಇವರು ನನ್ನ ಗಾಡ್‌ಫಾದರ್ ರೀತಿ’ ಎನ್ನುವವರು ಯಾರಾದರೂ, ಅಂತಹ ಘಟನೆಯೇನಾದರೂ ಇದೆಯೇ?
ಉತ್ತರ: ಬಹಳ ಜನ ಇದ್ದಾರೆ. ಮುಂದೆ ಎಲ್ಲಾದರು ನನ್ನ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ ಎನ್ನೋದೇನಾದರು ಬರೆದರೆ, ಅಲ್ಲಿ ನಾನು ಎ? ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಕೊಟ್ಟೆ ಏನು ಸಾಧಿಸಿದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ಪ್ರತಿ ಅಧ್ಯಾಯವೂ ಯಾರೋ ಒಬ್ಬನ ಬಗ್ಗೆ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಜಗತ್ತು ಮುಂದೆ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಜನರ ನಡುವಿನ ನಂಬಿಕೆ ಪ್ರೀತಿ ಕಡಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ, ಅಂತರ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಎಲ್ಲೋ ಕೊಲೆಸುಲಿಗೆ ನಡೆಯುವುದು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದೇವೆ, ಎಲ್ಲ ನಮ್ಮನ್ನು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ದುಗುಡಕ್ಕೆ ತಳ್ಳುತ್ತಿವೆ ಎನ್ನುವುದು ಸತ್ಯ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ನಾನು ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಬಲ್ಲ ಘಟನೆಗಳನ್ನೇ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ.
ನನ್ನ ಮೊದಲನೇ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ’ಸಂಸಾ’ದಲ್ಲಿ. ಅಲ್ಲಿ ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ’ವಿಶ್ವ ಪರಿಸರ ದಿನಾಚರಣೆ’ಯ ಸಂದರ್ಭ. ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿಸಿ ಹೊರಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅಲ್ಲಿ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಮಗ, ಹರಿಹರನ್ ಎಂದು ಅವರ ಹೆಸರು. ಬಂದವರೇ ಅದ್ಭುತವಾದ ಸಂಗೀತ, ನಿಮ್ಮ ಸಿ.ಡಿ.ಗಳು ಎಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ಇಲ್ಲ ಇದು ನನ್ನ ಮೊದಲನೇ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ, ಸಿ.ಡಿ. ಎಲ್ಲ ಮಾಡಿಲ್ಲ ಎಂದೆ. ನೀನು ಮಾಡಲೇಬೇಕು ಎಂದರು. ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಿಲ್ಲ ಎಂದೆ. ಮತ್ತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದಾಗ, ಡೆಮೋ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ನ ಕ್ರಮವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಹೇಳಿ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಎ? ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದೆಲ್ಲಾ ತಿಳಿಸಿದೆ. ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್ ವಿನಿಮಯವನ್ನೂ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆವು. ಒಂದುವಾರದ ಬಳಿಕ ಅವರಿಂದ ಕರೆಬಂದಿತ್ತು, ನನ್ನ ಮಗನ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬ ಇದೆ, ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೀಡಬಹುದೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದರು. ಆಗ ಯಾರು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆದರೂ ಹೋಗುವುದ? ಕೆಲಸವಾಗಿತ್ತು. ಹೋಗಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೀಡಿದೆ. ಹೊರಡುವಾಗ ಮಗ ಬಂದು ಗ್ರೀಟಿಂಗ್‌ಕಾರ್ಡ್ ಕೊಟ್ಟ. ಥ್ಯಾಂಕ್ಯೂ ಎಂದು ಬರೆದಿತ್ತು. ಒಳಗೆ ಒಂದು ಚೆಕ್ ಕೂಡ ಇತ್ತು; ಅದು ೩೦ ಸಾವಿರದ ಚೆಕ್! ಆಗ ಹರಿಹರನ್ ಹೇಳಿದ್ದಿ?: “ನೀನು ಹೋಗಿ ಡೆಮೋ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಕೊಡು. ಏನಾಗುತ್ತದೋ ನೋಡೋಣ” ಎಂದು. ಹೀಗೆ ನನ್ನ ಡೆಮೋ ರೆಕಾರ್ಡ್ ನಡೆದಿತ್ತು. ಎಲ್ಲವೂ ತಾನಾಗಿಯೇ ನಡೆಯುತ್ತಾ ಹೋಯಿತು. ಉoಜ is iಟಿ ಣhe gooಜಟಿess ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ಮೊನ್ನೆ ಮೊನ್ನೆಯ? ನೀವು ಭಾಗವಹಿಸಿ ಬಂದ ‘ಟೆಲ್ಲುರೈಡ್ ಬ್ಲೂಗ್ರಾಸ್ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್’ ಬಗ್ಗೆ, ಅಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರಿಗೆ, ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹೇಗಿತ್ತು?
ಉತ್ತರ: ಅಲ್ಲಿ ’ಲೋಕದ ಕಾಳಜಿ’, ’ಸೋರುತಿಹುದು ಮನೆಯ ಮಾಳಿಗೆ’, ’ಜಗ್ ಚಂಗಾ’ ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದ್ದೆ. ಅವರೆಲ್ಲರಿಗೆ ಬಹಳ ಖುಷಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಅವರದ್ದು ಒಂದು ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದ್ದೆವು. ಆ ಹಾಡು, ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಮೀ ಪದ್ಧತಿ ಇದ್ದಾಗ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಹಾಡು. ನೈಜೀರಿಯಾದವನು ಗುಲಾಮನಾಗಿ ಜೀವನ ಅನುಭವಿಸಿದವನ ಹಾಡು. ಅದು, ಆತನ ಮಗನ ಮೂಲಕ ಮೊಮ್ಮಗಳಿಗೆ ಬಂದು ಆಕೆ ಆ ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದ್ದಳು. ಅದನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಹಾಡಿದ್ದೆ ’ಆರಿರೋ, ಮರೆತಂತಿದೆ ನಾವೇ ಯಾರೋ ಆರೋ… ಆರಿರೋ… ತೊರೆದಂತ ದಾರಿಯ ತೋರೋ…’ ಹಾಗೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಲೋಕದ ಕಾಳಜಿ ಜೊತೆಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚಿಸಿ ಹಾಡಿದ್ದರು.
ಪ್ರಶ್ನೆ: ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲೇಬೇಕು ಎಂದು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಅನಿಸುವಂಥಾದ್ದು ಏನಾದರೂ ಇದೆಯೇ?
ಉತ್ತರ: ನನ್ನ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ, ನನ್ನ ಜೀವನ ತೆರೆದಿಟ್ಟ ಪುಸ್ತಕ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಸಲ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ದಾರಿಯಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಸಿಗುತ್ತಾರೆ; ಅವರಿಗೆ ಬೇಕಿರುವುದು ಸೆಲ್ಫೀ ಮಾತ್ರ. ಹಲೋ ಕೂಡ ಹೇಳದೆ, ’ಸರ್, ಒಂದು ಸೆಲ್ಫೀ’ ಎಂದುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಅಂಥವರಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ, ’ನಮಸ್ಕಾರ ಅಂತ ಹೇಳಿ, ಹೇಗಿದ್ದೀರ ಅಂತ ಖುಷಿಯಿಂದ ಮಾತನಾಡಿ, ಆಮೇಲೆ ಸೆಲ್ಫೀ ಕೇಳಿ’ ಎಂದು. ಕೆಲವರಂತೂ “I am your biggest fan” ಅಂತಾರೆ, ಆಯ್ತಪ್ಪ ಪ್ರೂವ್ ಮಾಡು ಅಂತ ಹೇಳ್ತೇನೆ. ಎಲ್ಲ ಹಾಡು ಪ್ರತಿದಿನ ಕೇಳ್ತೇನೆ ಅಂತಾನೆ, ಯೂಟ್ಯೂಬ್ ಮತ್ತೆ ಇನ್ನೆಲ್ಲಿಂದಲೋ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡ್ಕೊಂಡಿದೀಯ ತಾನೇ, ಕೊಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದೀಯಾ? – ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದೇ ಉತ್ತರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ, ’ಗುಡುಗುಡಿಯಾ ಸೇದಿ ನೋಡೋ’ ಇ? ಅಂತೀಯಲ್ಲ ಅರ್ಥ ಹೇಳು ಎಂದರೆ, ’ಸರ್, ಅದು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಸರ್, ಸಿಗರೇಟ್ ಸೇದಬೇಕಾದರೆ ಕೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್’ ಅಂತಾನೆ. ಪಟ್ ಅಂತ ಪೆಟ್ಟು ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಹಲವ? ಜನ ಅಭಿಮಾನ ಎನ್ನುವುದರ ಅರ್ಥವೇ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕಲಾವಿದನನ್ನು ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ನೋಡುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಬಂದಾಗ, ಆತ ಏನು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಅಭಿಮಾನಪಡುತ್ತಾರೆಯೆ ಹೊರತು, ಅವನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಅಭಿಮಾನ ಪಡುತ್ತಿದ್ದಾರಾ ಅನ್ನುವುದು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ. ಈ ’ಹೀರೋ ವರ್ಶಿಪ್’ ಎನ್ನುತ್ತೇವಲ್ಲ, ಅದು ಜನರನ್ನು ಎಷ್ಟು ಅಂಧರನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ ಅವನು ಏನೇ ಕೆಟ್ಟಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೂ ಮಾಫಿಯಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಸ್ಕ್ರೀನ್ ಮೇಲೆ ರೌಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದುಬಿಟ್ಟು ಹುಡುಗಿಯನ್ನು ಪಟಾಯಿಸುವುದೇ ಹೀರೋಯಿಸಂ ಆಗಿದೆ. ಆತನ ನಿಜಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಈ ರೀತಿ ಅಂಧಾನುಕರಣೆ ಮಾಡಲು ಹೋಗಬೇಡಿ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಹೇಳಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನೀವು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಆತನನ್ನು ಇಷ್ಟ ಪಡುತ್ತೀರಿ ಎಂದರೆ ಆತನು ಮಾಡಿರುವ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಇಷ್ಟಪಡಿ.
