’ಮಾಸ್‌ಗಾಗಿ ಸಂಗೀತ’ದಿಂದ ಪ್ಯೂರಿಟಿಗೆ ಧಕ್ಕೆ : ಆರ್.ಎನ್. ತ್ಯಾಗರಾಜನ್ (ರುದ್ರಂ ಸಹೋದರರ ಸಂದರ್ಶನ – ಭಾಗ 2

ಒಟ್ಟಾಗಿ ಹಾಡುವಂತೆಯೆ ಅಣ್ಣ ಆರ್.ಎನ್. ತ್ಯಾಗರಾಜನ್ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಡಾ|| ಆರ್. ಎನ್. ತಾರಾನಾಥನ್ (ನೋಡಿ – ’ಉತ್ಥಾನ’ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ರ ಸಂಚಿಕೆ) ಅವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹಲವು ವಿಷಯಗಳು ಸಮಾನವಾಗಿಯೇ ಇವೆ. ಆದರೂ ಸ್ವಂತಿಕೆ ಇರುವವರಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಿನ್ನವೆನಿಸುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಿರುವುದು ಸಹಜವಲ್ಲವೆ? ತ್ಯಾಗರಾಜನ್ ಅವರು ಕೂಡ ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ಸವಿವರವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಿದರು. ಪತ್ನಿ ರಮಾ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವರು ಅಲ್ಲಿ ವಾಸವಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶೇಷ ಪರಿಶ್ರಮದ ಮೂಲಕ ದಶಕಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ ಅಮೂಲ್ಯ ಫೋಟೊಗಳಿರುವ ತಮ್ಮ ಆಲ್ಬಮನ್ನೂ ತೋರಿಸಿದರು. ಅವರೊಡನೆ ನಡೆಸಿದ ಮಾತುಕತೆಯ ಆಯ್ದ ಭಾಗ ಇಲ್ಲಿದೆ:

ಪ್ರಶ್ನೆ: ನೀವು ರುದ್ರಪಟ್ಣ ಮೂಲದವರಲ್ಲವೆ?

ಆರ್.ಎನ್. ತ್ಯಾಗರಾಜನ್: ಹೌದು; ನಮ್ಮ ತಾತ ಆರ್.ಕೆ. ಕೃ?ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ರುದ್ರಪಟ್ಣದವರು. ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ’ಕೆ’ ಎಂದರೆ ಕಲ್ಲಿಕೋಟೆ. ನಮ್ಮ ಫ್ಯಾಮಿಲಿಗೆ ಕಲ್ಲಿಕೋಟೆ ಫ್ಯಾಮಿಲಿ ಎಂದೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಿಕರು ಕಲ್ಲಿಕೋಟೆಯ (ಕೇರಳ) ಕಡೆಯಿಂದ ವಲಸೆಬಂದು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದವರು. ಒಂದು ಬೆಟ್ಟದಪುರ ಸಂಕೇತಿಗಳು ಹಾಗೂ ಇನ್ನೊಂದು ಕೌಶಿಕ ಸಂಕೇತಿಗಳು – ಎಂದು ಎರಡು ಕವಲುಗಳಿವೆ. ಕೌಶಿಕ ಸಂಕೇತಿಗಳನ್ನು ಮಲೆನಾಡು ಸಂಕೇತಿಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ; ಆ ಪಂಗಡದವರು ಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಇದ್ದಾರೆ. ನಾವು ಬೆಟ್ಟದಪುರ ಸಂಕೇತಿಗಳು. ಬೆಟ್ಟದಪುರವು ಪಿರಿಯಾಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ರುದ್ರಪಟ್ಣಗಳ ಸಮೀಪವೇ ಇದೆ.

ಪ್ರಶ್ನೆ: ತಂದೆಯವರೇ (ಆರ್.ಕೆ. ನಾರಾಯಣಸ್ವಾಮಿ ಅವರು) ನಿಮ್ಮ ಸಂಗೀತ ಗುರುಗಳಲ್ಲವೆ?

ಉ: ಬಾಲ್ಯಪಾಠ, ಬಾಕಿ ಎಲ್ಲ ಅವರೇ ಮಾಡಿದ್ದು. ಇನ್ನು ಮದ್ರಾಸಿನಲ್ಲಿದ್ದ ದೊಡ್ಡಪ್ಪ (ಆರ್. ಕೆ. ವೆಂಕಟರಾಮಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು) ಆಗಾಗ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅವರ ತಂದೆ-ತಾಯಿಯವರ ವೈದಿಕಕ್ಕೆ ತಪ್ಪದೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ನಾಲ್ಕೂ ಜನ ಸಹೋದರರು ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಸೇರುತ್ತಿದ್ದರು. ಬಂದಾಗ ದೊಡ್ಡಪ್ಪ ನಮಗೆ ಆ ಕೀರ್ತನೆ ಹಾಡಿ, ಈ ಕೀರ್ತನೆ ಹಾಡಿ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಮೇಲೆ ನಮಗೆ ಶಾಲೆ-ಕಾಲೇಜಿಗೆ ರಜೆ ಇದ್ದಾಗ ಅವರ ಜೊತೆಗೆ ಮದ್ರಾಸಿಗೆ (ಚೆನ್ನೈ) ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆವು.

ಅಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಒಂದು ತಿಂಗಳು ಅವರ ಜೊತೆ ಇದ್ದಾಗ ವೇದ, ರುದ್ರ, ಚಮಕ, ನಾರಾಯಣಸೂಕ್ತ, ಪುರುಷಸೂಕ್ತ, ಶ್ರೀಸೂಕ್ತ, ಗಣಪತಿ ಅಥರ್ವಶೀಷ ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಜೊತೆಗೆ ಸಂಗೀತಪಾಠವೂ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎಂ.ಎಸ್. ಸುಬ್ಬುಲಕ್ಷ್ಮಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಪತಿ ಸದಾಶಿವಂ ಅವರು ದೊಡ್ಡಪ್ಪನಿಗೆ ತುಂಬ ಆಪ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಸುಬ್ಬುಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರಿಗೆ ನಿರಂತರ ೨೫-೩೦ ವ? ಅವರೇ ವಯೋಲಿನ್ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಎಂ.ಎಸ್. ಮನೆಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ನಮ್ಮಿಬ್ಬರನ್ನೂ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದೇ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಜಪುರಂ ವಿಶ್ವನಾಥ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರ ಮನೆ ಕೂಡ ಇತ್ತು; ನಾವು ಅವರ ಮನೆಗೂ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಆಗ ನಾವು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ಇನ್ನೋರ್ವ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮುಸುರಿ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಅಯ್ಯರ್. ಅವರು ನಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಗುರುಗಳು. ೧೯೪೦ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ನಮ್ಮ ತಂದೆಯವರು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅವರಿಂದ ಸಂಗೀತ ಕಲಿತು ಬಂದಿದ್ದರು. ಇನ್ನು ಶೆಮ್ಮಂಗುಡಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಅಯ್ಯರ್ ನಮ್ಮ ಫ್ಯಾಮಿಲಿಗೆ ಬೇಕಾಗಿದ್ದವರು. ಅಲ್ಲದೆ ವಯೋಲಿನ್ ವಾದಕ ಲಾಲ್‌ಗುಡಿ ಜಯರಾಮನ್, ರಾಮನಾಡ್ ಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರೂ ನಮ್ಮ ಮನೆಯವರಿಗೆಲ್ಲ ಬಹಳ ಆತ್ಮೀಯರು. ಈ ಎಲ್ಲರ ಮನೆಗಳಿಗೆ ದೊಡ್ಡವರು ಹೋಗುವಾಗ ನಾವು ಕೂಡ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆವು; ಪರಿಚಯ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಸುಮಾರು ಕೀರ್ತನೆಗಳ ಪಾಠ ಆಯಿತು.

ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬಂದಾಗ ನಾವು ’ಅದನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡಿ, ಇದನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡಿ’ ಎಂದು ಪೀಡಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಆಗ ಫೋನ್ ಇಲ್ಲ; ಕಾಗದ ಬರೆದು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬಂದಾಗ ನೊಟೇಶನ್ ಎಲ್ಲ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ರೀತಿ ನಾವು ಸುಮಾರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕಲಿತೆವು. ಚಿಕ್ಕಪ್ಪಂದಿರಾದ ಆರ್.ಕೆ. ರಾಮನಾಥನ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಕಂಠನ್ ಕೂಡ ನಮಗೆ ಕೆಲವು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಸಹೋದರರಲ್ಲಿ ಮೂರನೆಯವರಾದ ರಾಮನಾಥನ್ ಇಂಗ್ಲಿ? ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು; ಸಂಗೀತಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲೂ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಆರ್.ಕೆ. ಶ್ರೀಕಂಠನ್ ಅವರು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಅವರನ್ನು ಕೇಳಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಅದರ ಜೊತೆಗೆ ಮೈಸೂರಿನ ಬಿಡಾರಂ ಕೃಷ್ಣಪ್ಪನವರ ರಾಮಮಂದಿರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಸಂಗೀತಕಚೇರಿಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಸಂಗೀತಗಾರರು ಅಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತ ಇದ್ದದ್ದನ್ನು ನಮಗೂ ಹೇಳಿಕೊಡಿ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಶೆಮ್ಮಂಗುಡಿಯವರು ಬಹಳಷ್ಟು ಸಲ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದು, ಆಗ ನಮಗೆ ಬಹಳ? ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಕೆ.ವಿ. ನಾರಾಯಣಸ್ವಾಮಿ ಅವರು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಅವರೂ ಕೆಲವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

ಇನ್ನು ರಾಮನಾಡ್ ಕೃಷ್ಣನ್ ನಮಗೂ ಬಹಳ ಮೆಚ್ಚಿಕೆಯಾದ ಸಂಗೀತಗಾರರು. ಅವರ ಶೈಲಿಯನ್ನು ನಾವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಅವರ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಈಸ್ತೆಟಿಕ್ ಸೆನ್ಸ್ (ಸೌಂದರ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆ) ಇದೆ. ಬೇರೆ ಯಾರ ಸಂಗೀತದಲ್ಲೂ ನಾವು ಆ ಥರ ನೋಡಿಲ್ಲ. ಅವರು ರಾಗವನ್ನು ಯಾವ ರೀತಿ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನಾವು ಊಹೆಮಾಡಲಿಕ್ಕೂ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಥರವೂ ಮಾಡಬಹುದಾ ಎಂದು ವಿಸ್ಮಯ ಉಂಟಾಗುವ ರೀತಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದು ನಮ್ಮ ಫ್ಯಾಮಿಲಿಗೆಲ್ಲ ಬಹಳ ಬೇಕಾದ ಶೈಲಿ. ಅದನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಅದರಿಂದಾಗಿ ಅವರು ನಮಗೆ ಬಹಳ ಆಪ್ತರಾದರು. ಒಂದು ಸಲ ನಾವು ಮದ್ರಾಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವು; ಅದು ಮೊದಲಸಲ ಮದ್ರಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಏರ್ಪಡಿಸಿದ ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿತ್ತು. ರಾಮನಾಡ್ ಅವರ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಯದುಕುಲಕಾಂಭೋಜಿ ರಾಗವನ್ನು ಹಾಡಿದೆವು. ಅದನ್ನು ಯಾರೋ ಅವರಿಗೆ ಫೋನ್ ಮಾಡಿ, ’ನಿಮ್ಮ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇನ್ನೂ ಹುಡುಗರು’ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿರಬೇಕು. ’ಯಾರವರು? ಮುಗಿದ ತಕ್ಷಣ ಅವರನ್ನು ನಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಬರುವುದಕ್ಕೆ ಹೇಳಿ’ ಎಂದು ಅವರಿಂದ ಸೂಚನೆ ಬಂತು. ದೊಡ್ಡಪ್ಪನ ಮಗ ಆರ್.ವಿ. ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ (ಶ್ರೀರಾಂಕುಮಾರ್ ತಂದೆ) ಅವರು ನಮ್ಮನ್ನು ಅವರ ಮನೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದರು. ಅದು ಇದು ಮಾತನಾಡಿ, “ನೀವು ನನ್ನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಡಾಪ್ಟ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದೀರಲ್ಲ; ತುಂಬ ಸಂತೋ?” ಎಂದು ಮೆಚ್ಚುಗೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಅವರನ್ನು ನಾವು ನಮ್ಮ ಮಾನಸಿಕ ಗುರುಗಳಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಅಂದರೆ ನಾವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವರ ಶೈಲಿಯನ್ನೇ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಯಾರಾದರೂ ಅವರ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದರೆ ನಮ್ಮದು ಅದೇ ಶೈಲಿ ಎಂದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಶೆಮ್ಮಂಗುಡಿ ಅವರ ಶೈಲಿಯೂ ಇದೆ; ಪಾಠಾಂತರಕ್ಕೆ ಶೆಮ್ಮಂಗುಡಿ, ಆಲತ್ತೂರು ಸಹೋದರರು, ಜಿ.ಎನ್. ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಮ್ ಹೀಗೆ ೩-೪ ಜನರನ್ನು ಮಾಡೆಲ್ಸ್ ಆಗಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ; ಹೀಗೆ ಒಟ್ಟು ೪-೫ ಜನ ನಮಗೆ ಬಹಳ ಮೆಚ್ಚಿಕೆಯಾದ ಸಂಗೀತಗಾರರು.

ಪ್ರ: ತಂದೆಯವರ ಗುರುಗಳಾದ ಮುಸುರಿ ಅವರಿಂದ ಏನಾದರೂ ಬಂದಿದೆಯಾ?

ಉ: ತಂದೆಯವರೇ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಾ ಇದ್ದರಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮುಸುರಿ ಅವರ ಶೈಲಿ ತಂದೆಯವರ ಮೂಲಕವೇ ನಮಗೆ ಬಂದಿದೆ. ನಾವು ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಕಚೇರಿಗೆ ಹೋದಾಗ ತಂದೆ ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದರು. ಮುಸುರಿ ಅವರ ಮನೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದರು. ಅವರಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿದೆವು. ಆಗ ಅವರು ಹಾಸಿಗೆ ಹಿಡಿದಿದ್ದರು. ಅವರ ಆಶೀರ್ವಾದ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಕಚೇರಿ ಮಾಡಿದೆವು. ಅದು ಮರೆಯಲಾಗದ ಸಂದರ್ಭ. ಮದ್ರಾಸಿನ (ಚೆನ್ನೈ) ಈಗಿನ ಸಂಗೀತ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹಳಬರು ಯಾರ‍್ಯಾರು ಇದ್ದಾರೋ ಎಲ್ಲರೂ ನಮ್ಮ ಸಂಗೀತದ ಬಗ್ಗೆ ತುಂಬ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಿಂದ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಪರಂಪರೆ(ಸಂಪ್ರದಾಯ)ಯನ್ನು ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಿಂದ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಈಚೆಗೆ ನಮಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಂಗೀತ-ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಮದ್ರಾಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ’ಸಂಗೀತಕಲಾ ಆಚಾರ್ಯ’ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಬಂದವು. ಕೇಂದ್ರ ಸಂಗೀತ-ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವವರು ನಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ನಾವು ಮೂರನೆಯವರು. ಹಿಂದೆ ದೊಡ್ಡಪ್ಪ ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ (ಆರ್.ಕೆ. ಶ್ರೀಕಂಠನ್) ಅವರಿಗೆ ಬಂದಿತ್ತು. ಸಂಗೀತಕಲಾ ಆಚಾರ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನಮಗೇ ಮೊದಲಾಗಿ ಬಂದಿದೆ. ಮದ್ರಾಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯವರು ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನಿಗೆ ’ಸಂಗೀತ ಕಳಾನಿಧಿ’ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಕಲಾಚಾರ್ಯ ಅದರ ಆನಂತರದ ಸ್ಥಾನದ್ದು. ಅದನ್ನು ಕೊಡದಿದ್ದರೆ ಇದನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಸಂಗೀತ ಕಳಾನಿಧಿ ವ?ಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಕೊಡುವುದು; ಸಂಗೀತ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದವರಿಗೆ ಅದನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಕರ್ನಾಟಕಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಸಂಗೀತ ಕಲಾ ಆಚಾರ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿವ? ಇಬ್ಬರಿಗೆ ಅಥವಾ ಮೂವರಿಗೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ವಾದ್ಯಸಂಗೀತವೆಂದು ವಿಭಾಗ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ; ಈ ಬಾರಿ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರ: ಮೊದಲು ತಾವು ಗಣಿತ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಿರಲ್ಲವೆ?

ಉ: ಗಣಿತದಲ್ಲಿ ಎಂಎಸ್ಸಿ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ಬಳಿಕ ಏಳು ವರ್ಷ (೧೯೬೯-೭೬) ಪಾಂಡವಪುರದ ವಿಜಯ ಜೂನಿಯರ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಲೆಕ್ಚರರ್ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದೆ. ಈಗ ಅದು ಡಿಗ್ರಿ ಕಾಲೇಜಾಗಿದೆ. ಆನಂತರ ಆಕಾಶವಾಣಿಗೆ ಸೇರಬೇಕು ಅನ್ನಿಸಿತು. ಆವಾಗ ಅದು ಗ್ಲಾಮರಸ್ ಆಗಿತ್ತು. ಈಗ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಸುಕಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಆಗ ನನಗೆ ಒಂದು ಇಂಟರ್‌ವ್ಯೂಗೆ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿಬಿಟ್ಟಿತು. ನೋಡೋಣ ಅಂತ ಹೋದೆ; ಆಯ್ಕೆಯೂ ಆಗಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಕಾಲೇಜಿನವರು ನನ್ನನ್ನು ಬಿಡಲು ಇಷ್ಟಪಡಲಿಲ್ಲ.

ಗಣಿತಬೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಹೆಸರು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಕೊನೆಗೂ ಬಹಳ ಕ?ಪಟ್ಟು ಬಿಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದು ಆಕಾಶವಾಣಿಗೆ (’ನಿಲಯಕಲಾವಿದ’ನಾಗಿ) ಸೇರಿದೆ. ಆಮೇಲೆ ಯುಪಿಎಸ್‌ಸಿ(ಕೇಂದ್ರ ಲೋಕಸೇವಾ ಆಯೋಗ) ಯಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿ (ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಎಕ್ಸಿಕ್ಯೂಟಿವ್) ಆದೆ. ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿ, ೧೯೮೫ರವರೆಗೆ ಅಲ್ಲಿದ್ದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಗುಲ್ಬರ್ಗ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಯಿತು. ೧೯೮೭ರಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬಂದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ೧೯೯೩ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಆಕಾಶವಾಣಿಗೆ ವರ್ಗ ಮಾಡಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷ ಇದ್ದು ಮತ್ತೆ ಮದ್ರಾಸಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಯಿತು. ಈ ನಡುವೆ ಸಹಾಯಕ ನಿಲಯ ನಿರ್ದೇಶಕನಾಗಿ ಪದೋನ್ನತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಮತ್ತು ದೂರದರ್ಶನಗಳ ನಡುವೆ ಪರಸ್ಪರ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ (ಇಂಟರ್‌ಚೇಂಜೆಬಲ್) ಒಂದು ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯಿತು. ಅದರಂತೆ ದೂರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಅರ್ಜಿಹಾಕಿದೆ; ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯಿತು. ಮದ್ರಾಸ್ ದೂರದರ್ಶನ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಉಪನಿರ್ದೇಶಕನ ಹುದ್ದೆ ದೊರೆಯಿತು. ಎಂಟು ವರ್ಷ ಅಲ್ಲಿದ್ದು, ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರು ದೂರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಉಪನಿರ್ದೇಶಕನಾಗಿ ಬಂದೆ; ಸುಮಾರು ಒಂದೂವರೆ ವ? ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ನಿವೃತ್ತನಾದೆ. ನಿರ್ದೇಶಕ ಹುದ್ದೆ ಒಂದೇ ಇರುವ ಕಾರಣ (ಇಡೀ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ) ಮತ್ತೆ ಪದೋನ್ನತಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಈಗ ೨೦೧೧ರಿಂದ ಜೈನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ(ಬೆಂಗಳೂರು) ದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.

ಪ್ರ: ಅದು ಯಾವ ರೀತಿ?

ಉ: ಪಿ.ಜಿ. (ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ) ಕ್ಲಾಸುಗಳು. ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳಾದ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ತರಗತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಬರುವಂತೆ ನನಗೆ ತುಂಬ ರಿಕ್ವೆಸ್ಟ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಅನುಭವಿಗಳಾದ ನೀವು ಬಂದರೆ ನಮಗೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಬರುತ್ತಾರೆ; ದಯವಿಟ್ಟು ಬನ್ನಿ ಎಂದರು. ಹೋಗುವುದೋ ಬೇಡವೋ ಎಂದು ಬಹಳ? ಯೋಚನೆ ಮಾಡಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಗ ಫ್ರೀಯಾಗಿ ಇರೋಣ ಎಂದು ಯೋಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ತುಂಬ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದಾಗ, ’ಸರಿ, ಆಗಲಿ. ಪರವಾಗಿಲ್ಲ. ಕೆಲವರಿಗಾದರೂ ಉಪಯೋಗ ಆಗುವುದಾದರೆ ಆಗಲಿ’ ಎಂದು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲು ಆರಂಭಿಸಿದೆ. ೨೦೧೧ರಿಂದ ಆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ವಾರಕ್ಕೆ ನನಗೆ ಎರಡು ಕ್ಲಾಸುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಎಂಎ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಒಂದನೇ ವ? ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ವ?ದ್ದು; ಪ್ರತಿ ಗುರುವಾರ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರವಾರ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ಪ್ರಾಕ್ಟಿಕಲ್ಸ್ ಮಾತ್ರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು; ಅದರಲ್ಲೂ ಸಂಗೀತದ ಮನೋಧರ್ಮ ಮಾತ್ರ. ಈ ವ? ಅದನ್ನು ಬಿಡುವ ಯೋಚನೆ ಮಾಡಿದೆ. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿಯ ಚೀಫ್ ಮೆಂಟರ್ ಶಾಂತಾಮಣಿ ಅವರು ತುಂಬ ಬೇಜಾರು ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ’ನಿಮ್ಮಂಥವರು ಬಿಟ್ಟರೆ ಇರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳೆಲ್ಲ ಬಿಟ್ಟುಹೋಗಬಹುದು; ಯಾರೂ ಉಳಿಯದೇ ವಿಭಾಗವನ್ನೇ (ಪ್ರದರ್ಶನಕಲೆ- ಸಂಗೀತ ವಿಭಾಗ) ಮುಚ್ಚಬೇಕಾಗಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀವು ಇರಲೇಬೇಕು. ಹೇಗಾದರೂ ಎ? ಕ?ಪಟ್ಟಾದರೂ ಬನ್ನಿ, ಯಾವಥರ ಬಂದರೂ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ. ಅಕಮಡೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ಬರಲೇಬೇಕು’ ಎಂದರು. ಬಿಡಲು ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಒತ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟುಬಿದ್ದು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ಪ್ರ: ವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದ ಮಧ್ಯೆ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್ ಮಾಡಲು ತನಗೆ ಕಷ್ಟವಾಯಿತೆಂದು ನಿಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಹೇಳಿದರು. ನೀವು ಆಕಾಶವಾಣಿಯಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಕಾರಣ ಅನುಕೂಲ ಆಗಿರಬಹುದಲ್ಲವೆ?
ಉ: ಇಲ್ಲ; ನನಗೂ ಕಷ್ಟವೇ ಆಗಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ ನಾನು ಅಲ್ಲಿ ಇದ್ದದ್ದು ಸಂಗೀತ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಲ್ಲ; ಆಡಳಿತ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ. ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಆಫೀಸರ್ ಅಂದರೆ ಇಡೀ ನನ್ನ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರ (ಪೋರ್ಟ್ ಫೋಲಿಯೋ)ವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ತುಂಬ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಸ್ಥಾನ. ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಹೋಗಲು ಕ?ವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎ? ಸಲ ನಮ್ಮ (ನಿಲಯ) ನಿರ್ದೇಶಕರು ಊರಿನಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ; ಆಗ ನಾನೇ ಇನ್‌ಚಾರ್ಜ್ ಆಗಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನಿರ್ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿತ್ತು. ಜೊತೆಗೆ ಹೊರಗೆ ಹೋಗಬೇಕು, ಮೀಟಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಬೇಕು, ಕವರೇಜಿಗೆ (ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ವರದಿ) ಹೋಗಬೇಕು. ಅಂತಹ ಒತ್ತಡವಿದ್ದಾಗ ನಾನು ಕಚೇರಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕೋ ಇದಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕೋ ಎನ್ನುವ ಸಂದಿಗ್ಧ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ ಇದೂ ಮುಖ್ಯ, ಅದೂ ಬಿಡುವಂಥದಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ತುಂಬ ಕಷ್ಟಪಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ. ಎಷ್ಟು ಸಲ ತುಂಬ ಕ?ಪಟ್ಟೇ ಕಚೇರಿಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದೇನೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಕ್ಯಾನ್ಸಲ್ ಮಾಡಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ವೇದಿಕೆಗೆ ಬಂದು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿಸಿ ಹಾಗೇ ಹೊರಟುಹೋದದ್ದಿದೆ. ಕಚೇರಿಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹೇಗೋ ಅಡ್ಜಸ್ಟ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಹೇಗೋ ಗೊತ್ತಾಗದ ಹಾಗೆ ಕಚೇರಿಮಾಡಿ ಬಂದಿದ್ದೇವೆ. ಒಂದೊಂದು ಸಲ ಕಚೇರಿ ಮುಗಿಸಿ ಹಾಗೇ ಬಂದದ್ದಿದೆ. ಆಗ ನಾವು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದೇವೆ, ಎಲ್ಲಿ ಕಚೇರಿ ಮಾಡಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದು ಯಾರಿಗೂ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ; ಹಾಗೆಲ್ಲ ಮಾಡಿದ್ದೇವೆ.

ಪ್ರ: ಶನಿವಾರ, ಭಾನುವಾರ ಮದ್ರಾಸಿನಲ್ಲಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಸಪಟ್ಟು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದುದಾಗಿ ತಮ್ಮ ಹೇಳಿದರು.

ಉ: ನಾನು ಮದ್ರಾಸಿನಲ್ಲೇ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಸುಮಾರು ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಇದ್ದವು. ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲ ’ಸಭಾ’ದವರೂ ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ತಮ್ಮನಿಗೆ ತಿಳಿಸಿ, ’ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾ’ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದೆ. ಬಿಡುವುದಕ್ಕೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ ಅಲ್ಲವಾ? ಅವನು ’ಹೂಂ’ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಬಂದುಬಿಡುತ್ತಿದ್ದ. ತುಂಬ ಕ?ಪಟ್ಟೇ ಬರಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹಾಗೆಯೇ ನಾವು ಇದುವರೆಗೂ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದೇವೆ. ಸದ್ಯ ದೇವರ ದಯೆಯಿಂದ ಏನೂ ತೊಂದರೆ ಆಗಿಲ್ಲ.

ಪ್ರ: ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಎಕ್ಸಿಕ್ಯೂಟಿವ್ ಎಂದರೆ ಅದರ ಕೆಳಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬರುತ್ತದಲ್ಲವಾ?

ಉ: ಹೌದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ನಾನು ಯುಪಿಎಸ್‌ಸಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಆಯ್ಕೆ ಆದದ್ದು. ಆದರೆ ನನಗೆ ಸಂಗೀತವಿಭಾಗವನ್ನು ಕೊಡಲಿಲ್ಲ. ಮೈಸೂರು ಆಕಾಶವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಮೊದಲು ಮಹಿಳೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು. ನನಗೂ ಅದಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಕ?ವೇ ಆಯಿತು. ಫಿಲ್ಮ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಿ ಎಂದರು. ನನಗೆ ಫಿಲ್ಮ್ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಯಾವ ತರಹ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ ಮಾಡಬೇಕು ಏನು ಎತ್ತ ಮುಂತಾಗಿ ಕ?ವಾದರೂ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ಅದೇ ರೀತಿ ನಾನು ಮದ್ರಾಸ್ ದೂರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಗಿ ಹೋದಾಗ ನನಗೆ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯವಿಭಾಗವನ್ನು ಕೊಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಹೋದ ತತ್‌ಕ್ಷಣ ಕೊಟ್ಟದ್ದು ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳು (ಸ್ಪಾನ್ಸರ್ಡ್ ಸೀರಿಯಲ್ಸ್); ತಮಿಳಿನ ಸೀರಿಯಲ್‌ಗಳು. ಸೀರಿಯಲ್‌ಗಳ ಟೇಪು ಬಂದರೆ ಅದನ್ನು ಪರಿ?ರಿಸಿ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಾಡಿ ರಾತ್ರಿ ಪ್ರಸಾರಕ್ಕೆ ಕೊಡಬೇಕು. ಆಮೇಲೆ ಅವರ ಪಾವತಿ(ಪೇಮೆಂಟ್) ಯೆಲ್ಲ ವಿಚಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಪೇಮೆಂಟ್ ಬಾರದಿದ್ದರೆ ಕೋರ್ಟಿಗೆಲ್ಲ ಹೋಗಬೇಕು. ಅಲ್ಲಿನ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು (ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಜನರಲ್) ಆ ಕೆಲಸವನ್ನು ನನಗೆ ಕೊಡಬೇಕೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದರಂತೆ. ಉಣ್ಣಿಕೃ?ನ್ ಎನ್ನುವ ಉಪನಿರ್ದೇಶಕ(ಡಿಡಿ) ರಿದ್ದರು. ಅವರು ನನ್ನನ್ನು ತುಂಬ ಸಂತೋ?ದಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸಿ, “ಇದಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮಂಥವರೇ ಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ನಾನು ಕಾಯುತ್ತಾ ಇದ್ದೆ” ಎಂದರು. ನನ್ನ ಹಿಂದಿನವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಗೊಂದಲ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದರು. ಹಣದ ಅವ್ಯವಹಾರವೂ ಆಗಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕೆ ಅದನ್ನು ನನಗೆ ಅಂಟಿಸಿಬಿಟ್ಟರು. ಸುಮಾರು ಆರು ತಿಂಗಳು ನಾನು ತುಂಬ ಕ?ಪಡಬೇಕಾಯಿತು. ಅಂತೂ ಆ ವಿಭಾಗವನ್ನು ನನ್ನ ಹಿಡಿತಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡದ್ದಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಇದ್ದವರೆಲ್ಲ ತಮಿಳರು. ನನಗೆ ತಮಿಳು ಅ?ಗಿ ರೂಢಿ ಇರಲಿಲ್ಲ; ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಆ ಸೀರಿಯಲ್‌ಗಳನ್ನು ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಾಡಬೇಕಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಲ್ಲ! ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಓದಬೇಕು. ನನಗೆ ಸಲೀಸಾಗಿ ಓದುವುದಕ್ಕೆ ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಂತೂ ಕ?ಪಟ್ಟು ಮುಂದುವರಿಸಿದೆ.

ಪ್ರ: ಮತ್ತೆ ಸಂಗೀತವಿಭಾಗ ದೊರೆಯಿತೆ?

ಉ: ಕೊನೆಗೆ, ಆರು ವರ್ಷ ಆದ ಮೇಲೆ ಎರಡು ವರ್ಷ ಇದ್ದಾಗ ಸಂಗೀತ-ನೃತ್ಯ ವಿಭಾಗ ಸಿಕ್ಕಿತು. ಅದರಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ನೆಮ್ಮದಿಯೂ ಆಯಿತು. ಉಪನಿರ್ದೇಶಕ (ಡಿಡಿ)ನಾದಾಗ ಈ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಎಲ್ಲ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಮ್ಮಿ ಆಯಿತು. ಸಂಗೀತ- ನೃತ್ಯ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ತುಂಬ ಖುಷಿಯಿಂದ ಬಹಳ? ಸಂಗೀತಗಾರರನ್ನು ಕರೆದು ಕಚೇರಿ ಮಾಡಿಸಿದೆ; ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದೆ. ಎಲ್ಲರ ಪರಿಚಯ ಆಯಿತು. ನಾನು ಅಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಎಂ.ಎಸ್. ಸುಬ್ಬುಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರ ಒಂದು ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಕೂಡ ಮಾಡಿಸಿದ್ದೆ.

ಪ್ರ: ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಬಂದ ಮೇಲೂ ಸಂಗೀತ ವಿಭಾಗ ಇತ್ತೆ?

ಉ: ಬೆಂಗಳೂರು ದೂರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಎಲ್ಲ ವಿಭಾಗಗಳ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯೂ ಇತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ಉಪನಿರ್ದೇಶಕ ನಾನೊಬ್ಬನೇ ಇದ್ದದ್ದು. ಅದರಿಂದಾಗಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನೋಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು; ನನಗಿಂತ ಮೇಲೆ ಇದ್ದದ್ದು ನಿರ್ದೇಶಕ ಮಾತ್ರ. ಎಲ್ಲವೂ ನಾನು ನೋಡಿದ ನಂತರವೇ ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಬಳಿ ಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಪ್ರ: ಆಗ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದವರು ಯಾರು?

ಉ: ವೆಂಕಟೇಶ್ವರಲು ಅಂತ ಇದ್ದರು. ಎಲ್ಲ ನಾನೇ ನೋಡುತ್ತಾ ಇದ್ದೆ. ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದವ ಒಂದೂವರೆ ವ? ಕಳೆದ ಮೇಲೆ ನಿವೃತ್ತನಾದೆ. ನಾನು ನಿವೃತ್ತನಾದ ಮೇಲೆ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರಲು ದೆಹಲಿಗೆ ಹೋದರು. ಮಹೇಶ ಜೋಷಿ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದರು. ನಿವೃತ್ತನಾದ ಮೇಲೆ ಕಚೇರಿ ಮಾಡುವುದು, ಸಂಗೀತತರಗತಿ ನಡೆಸುವುದು, ವರ್ಕಶಾಪ್ (ಕಾರ್ಯಾಗಾರ) ಮಾಡುವುದು ಇವೆಲ್ಲ ಇವೆ.

ಪ್ರ: ಕ್ಲಾಸಿಗೆ ತುಂಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಇದ್ದಾರೆಯೆ?

ಉ: ಸುಮಾರು ಅಂತಿಲ್ಲ. ೨೦-೨೫ರವರೆಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. ಗ್ರೂಪಿಗೆ ಕ್ಲಾಸ್ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಸಮಯ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬರುತ್ತಾರೆ; ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಕಲಿಸುವುದು; ಆ ಥರ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ.

ಪ್ರ: ನಿಮ್ಮ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ರಾಮನಾಡ್ ಶೈಲಿಯಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಲ್ಲವೆ?

ಉ: ರಾಮನಾಥಪುರಂ ಕೃ?ನ್ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ; ರಾಮನಾಥ ಸಂಸ್ಥಾನ ಎಂಬುದಾಗಿ. ಅದರಿಂದ ರಾಮನಾಥ ಕೃ?ನ್ ಅಂತ ಬಂದಿದ್ದು. ನಾವು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಫೂರ್ತಿಪಡೆದದ್ದು ಅವರಿಂದ.

ಪ್ರ: ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕತೆಯಿಂದ; ಅಲ್ಲವೆ?

ಉ: ನಾವು ಆದ? ಟ್ರೆಡಿಶನ್ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಬಾರದು ಅಂತ ಇದ್ದೇವೆ. ಇನ್ನು ಈಗಿನ ಮಾಡರ್ನ್ ಟ್ರೆಂಡ್(ಆಧುನಿಕ ಒಲವು)ನಲ್ಲಿ ಯಾವ ತರಹ ಡೀವಿಯೇಶನ್ (ಬದಲಾವಣೆ) ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಆ ರೀತಿ ನಾವು ಹೋಗಿಲ್ಲ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕತೆಯನ್ನು ಆದ? ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬುದು ನಮ್ಮ ನಿಲವು. ಜೊತೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್ ಪ್ಯೂರಿಟಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಆದ? ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದೇವೆ. ಕೇಳಿದವರೆಲ್ಲ ’ಹೀಗೆ ಪ್ಯೂರಿಟಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹಾಡುವವರು ಈಗ ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ’ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದೆ ಇತ್ತು, ಈಗ ಇಲ್ಲ. ಈಗ ಟ್ರೆಂಡೆಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಈಗಿನ ತಲೆಮಾರಿನವರು ಮಾಸ್‌ಗೆ (ಸಾಮಾನ್ಯ ಶ್ರೋತೃಗಳಿಗೆ) ಯಾವ ಥರ ಬೇಕೋ ಆ ರೀತಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಮಾಸ್‌ಗೆ ಬೇಕಾದ ಥರ ಅವರು ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡುಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ (ಪರ್ಫಾರ್ಮ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ). ನಾವು ಅದನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪರಿಶುದ್ಧತೆ(ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್ ಪ್ಯೂರಿಟಿ)ಯನ್ನು ಆದಷ್ಟು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್ ಪ್ಯೂರಿಟಿ ಅಂದರೆ ಇ?ನೇ. ಡೀವಿಯೇಶನ್ ಅಂದರೆ ಈವಾಗ ಬೇರೆಬೇರೆ ಇನ್‌ಫ್ಲೂಯೆನ್ಸ್‌ಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನಾವದನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರಭಾವ, ಲೈಟ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಹಾಡುವಾಗ ಆ ಧುನ್‌ಗಳನ್ನು ಹಾಡುವುದು, ಹಿಂದಿ ಭಜನ್ಸ್ ಹಾಡುವುದು – ಇಂಥದ್ದೆಲ್ಲ ನಾವು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಏನಿದೆಯೋ ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ನಾವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಆದ? ಅದನ್ನೇ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತೇವೆ. ಅದರಿಂದಾಗಿ ಎ? ಜನ ನಮ್ಮನ್ನು ’ಪ್ಯೂರಿಸ್ಟ್ಸ್’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ; ’ಟ್ರೆಡಿಶನಲಿಸ್ಟ್ ಟು ದ ಕೋರ್’ ಹೀಗೆಲ್ಲ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಪ್ರ: ನಿಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಆರ್.ಕೆ. ಶ್ರೀಕಂಠನ್ ಅವರೂ ಹಾಗೆಯೆ ಅಲ್ಲವೇ?

ಉ: ಹೌದು. ಇನ್ನು ನಾವು ಸ್ವಲ್ಪ ರಾಮನಾಡ್ ಕೃ?ನ್‌ರಿಂದ ಅಡಾಪ್ಟ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ ಈಸ್ತೆಟಿಕ್ ಬ್ಯೂಟಿಗೆ ಏನೆಲ್ಲ ಬೇಕೋ ಅದನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಬಹಳ? ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸೆನ್ಸಿಟಿವ್ (ಸ್ಪಂದನಶೀಲ) ಮತ್ತು ಡೆಲಿಕೇಟ್ (ಸೂಕ್ಷ್ಮ) ಆಗಿ ನಾವು ಡೀಲ್ ಮಾಡುವುದನ್ನು (ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು) ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವು ರಾಗಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಹಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕನ್ನಡ ಅಂತ ಒಂದು ರಾಗ ಇದೆ. ಮತ್ತು ಅಠಾಣಾ, ಧನ್ಯಾಸಿ, ಜನರಂಜನಿ, ಮಣಿರಂಗು, ಶ್ರೀರಾಗ ಇಂತಹ ರಾಗಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಹಾಡಿದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಶ್ರೋತೃ ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕ?. ಜೊತೆಗೆ ಈಗ ಬರುತ್ತಿರುವ ಸಂಗೀತಗಾರರಿಗೆ ತತ್‌ಕ್ಷಣ ಅವುಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು, ಆ ರಾಗಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಬೆಳೆಸುವುದು ಕ?. ನಾವು ಅಂತಹ ರಾಗಗಳನ್ನು ಈಸ್ತೆಟಿಕ್ ಆಗಿ ಡೆವಲಪ್‌ಮಾಡಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತೇವೆ. ರಾಗಗಳನ್ನು ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆಂದು ನಮ್ಮ ಶ್ರೋತೃಗಳು ಅದನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಮೆ ಅವಕಾಶ ಇರುವ ರಾಗಗಳನ್ನು ನಾವು ತುಂಬ ಡೆವಲಪ್‌ಮಾಡಿ ಹಾಡುತ್ತೇವೆ. ಅದನ್ನು ಪ್ರಧಾನರಾಗಗಳ ರೀತಿಯಲ್ಲೆ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅದನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರ: ಅದರಲ್ಲಿ ರಂಜನೆಗೆ ತೊಂದರೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲವೆ?

ಉ: ರಂಜನೆ ಬರುವುದನ್ನೇ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ; ರಂಜನೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಕೇಳುವುದಕ್ಕೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಪ್ರ: ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತೋಡಿ, ಕಲ್ಯಾಣಿ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯರಾಗವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರಲ್ಲವೆ?

ಉ: ಅವೆಲ್ಲ ಕಾಮನ್ (ಸಾಮಾನ್ಯ) ರಾಗಗಳು; ತೋಡಿ, ಕಲ್ಯಾಣಿ, ಶಂಕರಾಭರಣ, ಕಾಂಭೋಜಿ ಮುಂತಾದವು. ಆ ರಾಗಗಳಿಗೆ ಹೊರತಾಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಮೆ ಅವಕಾಶ ಇರುವ ರಾಗಗಳನ್ನು ನಾವು ಹೆಚ್ಚು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತೇವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಡೆವಲಪ್‌ಮಾಡುವುದು ಕ?. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಯಾರೂ ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ನಾವು ಇ?ಪಟ್ಟು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ನಾಯಕಿ, ದರ್ಬಾರು, ಫಲಮಂಜರಿ ಈ ತರಹದ ರಾಗಗಳನ್ನು ಯಾರೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ; ನಾವು ಮಾಡುತ್ತೇವೆ.

ಪ್ರ: ರಾಮನಾಡ್ ಕೃ?ನ್ ಅದೇ ರೀತಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ?

ಉ: ಅವರೇ ಇದೆಲ್ಲ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದದ್ದು. ಅವರೇ ನಮಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ; ನಾವು ಕೂಡ ಯಾಕೆ ಮಾಡಬಾರದು ಎಂದು ಅದನ್ನು ನಾವು ಸಾಧ್ಯವಾದ? ಸಾಧಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಜನ ಅದನ್ನು ಇ?ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶೆ ಕೂಡ ಬಂದಿದೆ.
ಪ್ರ: ತಂದೆಯವರಿಂದ ಎಷ್ಟು ವರ್ಷ ಸಂಗೀತ ಕಲಿತಿರಿ?

ಉ: ನಾವು ಮೊದಲು ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿದ್ದು. ಆಕಾಶವಾಣಿ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ನನಗೆ ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ಗುಲ್ಬರ್ಗಕ್ಕೆ ವರ್ಗವಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ತಂದೆಯವರೇ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಧ್ಯೆ ಮಧ್ಯೆ ದೊಡ್ಡಪ್ಪ (ಆರ್.ಕೆ. ವೆಂಕಟರಾಮಶಾಸ್ತ್ರಿ) ಅವರಿಂದಲೂ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದೆವು. ನಾನು ಮೈಸೂರು ಬಿಟ್ಟ ಮೇಲೆ ತಂದೆಯವರಿಂದ ಕಲಿಯುವುದು ಕಮ್ಮಿ ಆಯಿತು. ನಾನು ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣ ನಿಯತವಾಗಿ ಹೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಮೇಲೆ ನಾವು ಇಂಡಿವಿಜುವಲ್ಲಾಗಿ (ಸ್ವತಃ) ಅದನ್ನು ಡೆವಲಪ್ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಇದ್ದೆವು. ಜೊತೆಗೆ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹಾಡುವುದನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ನೊಟೇಶನ್ (ಸ್ವರಚಿಹ್ನೆ ಹಾಕುವುದು) ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅದೇ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹಾಡುವುದು ಕೂಡ ಇತ್ತು. ಹಾಗೆ ಬಹಳ? ಮಾಡಿದ್ದೇವೆ. ಆಮೇಲೆ ನೊಟೇಶನ್ಸ್ ನಾನೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದದ್ದು. ಅದೆಲ್ಲ ಈಗ ನನ್ನ ಹತ್ತಿರ ಇದೆ. ಅ?ಂದು ಕಲೆಕ್ಷನ್ ನಾನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. ಸುಮಾರು ೮-೧೦ ವರ್ಕ್‌ಶಾಪ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ಅಪರೂಪದ ರಾಗಗಳನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡಿ ಎಂದು ಬಹಳ ಜನ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಅಪರೂಪದ ಕೃತಿಗಳು, ಶ್ಯಾಮಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಕೃತಿಗಳು, ವೀಣೆ ಶೇ?ಣ್ಣ ಅವರ ರಚನೆಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ. ೪-೫ ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆ ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಡೆಯಿತು. ಕಲಾವಿಮರ್ಶಕ ಮೈಸೂರು ವಿ. ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಅವರು ಉಡುಪಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡುಹೋಗಿದ್ದರು. ಸ್ವರಮೂರ್ತಿ ವಿ.ಎನ್. ರಾವ್  ಮತ್ತು ವೀಣೆ ಶೇಷಣ್ಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರದಾನ ಸಮಾರಂಭದ ವೇಳೆ ಮೂರುದಿನಗಳ ವರ್ಕ್‌ಶಾಪ್ ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು. ಶೇಷಣ್ಣ ಅವರ ರಚನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ. ತುಂಬ ಇಷ್ಟಪಟ್ಟರು; ಅಲ್ಲಿಯ ಯುವಗಾಯಕರು ಅದನ್ನು ಕಲಿತುಕೊಂಡರು. ಆಮೇಲೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೋರಮಂಗಲದಲ್ಲಿ ’ನಾದಸುರಭಿ’ ಎನ್ನುವ ಸಂಸ್ಥೆ ಇದೆ. ಹೋದ ವರ್ಷ ಅಲ್ಲಿ ಶ್ಯಾಮಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಕೆಲವು ಅಪರೂಪದ ರಚನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವರ್ಕ್‌ಶಾಪ್ ಮಾಡಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡರು; ಅದು ನಾಲ್ಕುದಿನ ನಡೆಯಿತು. ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ದಿನಗಳ ಒಂದು ಕಾರ್ಯಾಗಾರ ಮಾಡಿದೆ. ಇಲ್ಲೇ ನಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳೆಲ್ಲ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಸರಸ್ವತಿಯನ್ನು ಕುರಿತ ಕೀರ್ತನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಎರಡು ದಿನಗಳ ವರ್ಕ್‌ಶಾಪ್ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಹಾಗೆಯೇ ಪೊನ್ನೈ ಪಿಳ್ಳೆ, ಸ್ವಾತಿ ತಿರುನಾಳ್, ಊತ್ತಕಾಡು ವೆಂಕಟಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಕೆಲವರಿಗೆ ಕಲಿಸಿದೆ. ಅವರು ಅದನ್ನು ಹೊರಗಡೆ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಚೆನ್ನೈನ ಒಬ್ಬರು ಬಂದು ಮೈಸೂರು ಸದಾಶಿವರಾಯರ ರಚನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೈಸೂರಿನ ವಾಗ್ಗೇಯಕಾರರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಯಾವುದೋ ಅಸೈನ್‌ಮೆಂಟಿಗೆ ಬೇಕೆಂದು ಕಲಿತುಕೊಂಡು ಹೋದರು; ಅಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹಾಡಿದರೆಂದು ಕೇಳಿದೆ. ನಾನು ಮದ್ರಾಸಿನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಬಹಳ ಜನ ಬಂದು ಬೇರೆಬೇರೆ ವಿ?ಯ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗಾಯಕಿ ಅರುಣಾ ಸಾಯಿರಾಂ ಅವರು ನನ್ನಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೫ ದೇವರನಾಮಗಳನ್ನು ಹೇಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ನಾವು ಒಂದುಸಲ ಮದ್ರಾಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ಯದುಕುಲ ಕಾಂಭೋಜಿಯನ್ನು ಮುಖ್ಯರಾಗವಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಅದು ಆಕಾಶವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ನೇರಪ್ರಸಾರ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗಾಯಕ ಓ.ಎಸ್. ತ್ಯಾಗರಾಜನ್ ಅವರು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ನಮಗೆ ಫೋನ್ ಮಾಡಿ, “ಯದುಕುಲ ಕಾಂಭೋಜಿಯನ್ನು ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹಾಡಿದಿರಿ. ಕೀರ್ತನೆಯನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತೀರಾ?’ ಎಂದು ಕೇಳಿ ಕಲಿತುಕೊಂಡರು. ಮದ್ರಾಸಿನಲ್ಲಿ ಬಹಳ? ಜನ ಆ ತರಹ ನಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಗೌರವ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ; ಕೇಳಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಪ್ರ: ವರ್ಕ್‌ಶಾಪ್ ಇಬ್ಬರೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಮಾಡುವುದಾ, ಒಬ್ಬರಾ?

ಉ: ಇಲ್ಲ. ನಾನೊಬ್ಬನೇ ಮಾಡುವುದು; ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ (ಲೆಕ್‌ಡೆಮ್) ಬಹಳ? ಮಾಡಿದ್ದೇವೆ; ವೆಂಕಟಸುಬ್ಬಯ್ಯನವರದ್ದು, ವೀಣೆಶೇ?ಣ್ಣನವರದ್ದು ಇತ್ಯಾದಿ. ಸಂಗೀತದ ಬಗ್ಗೆ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಕೆಲವು ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದೇನೆ. ಆಮೇಲೆ ಟಾಪ್ ರ‍್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪಕ್ಕವಾದ್ಯ ಕಲಾವಿದರು ಯಾರೆಲ್ಲ ಇದ್ದಾರೋ ಅವರೆಲ್ಲ ನಮಗೆ ಪಕ್ಕವಾದ್ಯ ನುಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಯೋಲಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ಲಾಲ್ಗುಡಿ ಜಯರಾಮನ್, ಎಂ.ಎಸ್. ಗೋಪಾಲಕೃ?ನ್, ವಿ.ವಿ. ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಮ್, ಎಂ. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್, ಟಿ.ಕೆ.ವಿ. ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಲು, ಮೃದಂಗದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಘಾಟ್ ರಘು, ಉಮಯಾಳಪುರಂ ಶಿವರಾಮನ್, ಕಾರೈಕುಡಿ ಮಣಿ, ಟಿ.ಕೆ. ಮೂರ್ತಿ, ವಿ. ಕಮಲಾಕರರಾವ್, ವೆಲ್ಲೂರು ರಾಮಭದ್ರನ್, ತಂಜಾವೂರು ಉಪೇಂದ್ರನ್ ಅವರೆಲ್ಲ ನಮಗೆ ಸಾಥ್ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರ: ಆಕಾಶವಾಣಿ, ದೂರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಗವೇನಾದರೂ ಮಾಡಿದ್ದೀರಾ?

ಉ: ಮಾಡಿದ್ದಿದೆ. ಆಕಾಶವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ವರಸಂಯೋಜನೆ (ಕಂಪೋಸ್) ಮಾಡಿದ್ದೆ. ತ್ಯಾಗರಾಜರು, ದೀಕ್ಷಿತರು ಮುಂತಾಗಿ ವಿವಿಧ ವಾಗ್ಗೇಯಕಾರರ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ರೂಪಕಗಳನ್ನು (ಫೀಚರ‍್ಸ್) ತಯಾರಿಸಿ ನಿಲಯದ ಮತ್ತು ಅತಿಥಿಕಲಾವಿದರ ಸಹಕಾರದಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದ್ದೆ. ಅವು ದೆಹಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಕೆಲವಕ್ಕೆ ಬಹುಮಾನ ಬಂದಿದೆ.

ಪ್ರ: ನಿಮ್ಮ ಪಾಠಕ್ರಮದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತೀರಾ?

ಉ: ಮೊದಲಿಗೆ ಶಿಷ್ಟರಾಗುವವರ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಅವರಿಗೆ ನಾನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟ ರೀತಿಯಲ್ಲೇ ಪುನರುಚ್ಚಾರ (ರಿಪ್ರೊಡ್ಯೂಸ್) ಮಾಡಲು ಆಗುತ್ತದೆಯೇ ಎಂದು ನೋಡುತ್ತೇನೆ. ಅದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಹಾಗೆ ಅಡಾಪ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತೇನೆ. ಮೊದಲು ಬೇರೆಯವರಿಂದ ಕಲಿತು ನನ್ನ ಬಳಿ ಬಂದಿದ್ದರೆ ಅವರ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಬೇರೆ ತರಹ ಇರುತ್ತದೆ; ಅದನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ; ಇದನ್ನು ಅಡಾಪ್ಟ್ ಮಾಡಲು ಅವರಿಗೂ ಕ?. ಅದನ್ನು ಅವರು ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ ನಾನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟದ್ದು ಕಲಿಯಲು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲದೆಹೋದರೆ ನನ್ನ ಪಾಠ ನನ್ನ ಬಳಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ; ಅವರದ್ದು ಅವರ ಬಳಿ. ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಶ್ರಮಪಡಬೇಕು. ಪ್ರಾಕ್ಟೀಸ್‌ಮಾಡಿಕೊಂಡು ನಾನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟ ಹಾಗೆಯೇ ಹಾಡಬೇಕು. ನಾನು ಸಿನ್ಸಿಯರ್ ಆಗಿ (ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ) ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತೇನೆ; ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅವರ ಮೇಲೆ ಡಿಪೆಂಡ್ ಆಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ನಾನು ನಿರ್ದಿ? ಕೀರ್ತನೆಯನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡಬೇಕೆಂದೇನೂ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಏನೇನು ಇ?ವೋ ಹಾಗೆಯೇ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಸರಿಯಾಗಿ ಹಾಡಬೇಕು ಅಷ್ಟೆ.

ಪ್ರ : ಮೊದಲಿಗೆ ವರ್ಣ ಗಟ್ಟಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಲ್ಲವೆ?

ಉ: ಅದು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ನಾನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಡ್ ಲೆವೆಲ್‌ನಲ್ಲೇ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು; ಬೇಸಿಕ್ (ಆರಂಭದ ಪಾಠ) ಇಲ್ಲ. ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಡ್ ಅಂದರೆ ಕಚೇರಿ ಮಾಡುತ್ತಾರಲ್ಲ, ಆ ಮಟ್ಟದವರಿಗೆ ಹೇಳಿಕೊಡುವುದು. ಆ ಲೆವೆಲ್‌ನಲ್ಲೀಗ ಐದಾರು ಜನ ಮುಂದೆ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ವಿವೇಕ್ ಸದಾಶಿವಂ ಎನ್ನುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸ್ಪಿಕ್‌ಮೆಕೆ ಮತ್ತು ದೂರದರ್ಶನದವರು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ ’ನಾದಭೇದಂ’ ಎನ್ನುವ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂಬಯಿವರೆಗೂ ಹೋಗಿದ್ದ; ಅಲ್ಲೂ ಆಯ್ಕೆ ಆಗಬೇಕಿತ್ತು. ಆ?ರಲ್ಲಿ ಏನೋ ಹೆಚ್ಚುಕಮ್ಮಿಯಾಗಿ ಆತ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವನೀಗ ಎಲ್ಲ ಕಡೆ ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ; ಅವನಿಗೆ (ಆಕಾಶವಾಣಿಯ) ಎ-ಗ್ರೇಡ್ ಆಯಿತು. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮತ್ತೂರು ಆರ್. ಶ್ರೀನಿಧಿ; ವಯೋಲಿನ್ ವಾದಕ. ಅವನು ನನ್ನ ಹತ್ತಿರ ಬಂದ ಮೇಲೆಯೇ ಮುಂದೆಬಂದದ್ದು. ಅವನಿಗೆ ತುಂಬ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ. ವಯೋಲಿನ್, ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ಎರಡರಲ್ಲೂ ವಿದ್ವತ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡ. ಆಕಾಶವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಎ-ಗ್ರೇಡ್ ಕೂಡ ಆಯಿತು. ಮದ್ರಾಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಎಂ.ಎ. ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಪಿಎಚ್.ಡಿ.ಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬಳು ಶ್ವೇತಾ ಕೇಶವ್ ಅಂತ. ವಾಣಿ ಸ್ಕೂಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಪಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲ್ ಆಗಿದ್ದ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಕೇಶವ್ ಅವರ ಮಗಳು. ಎ-ಗ್ರೇಡ್ ಆಗಿದೆ; ಎಂಎ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ; ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಾಳೆ. ವಿವೇಕ್ ತಾಯಿ ರೇವತಿಸದಾಶಿವ ಅವರು ವೀಣೆ ನುಡಿಸುತ್ತಾರೆ; ನನ್ನ ಹತ್ತಿರ ಬಂದು ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದರು; ಎ-ಗ್ರೇಡ್ ಕಲಾವಿದೆ.

ಇನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ನನ್ನ ಬಳಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿರುವ ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಸಂಗೀತಗಾರ. ಅವನಿಗೂ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಗ್ರೇಡಿಂಗ್ ಆಯಿತು; ವಿದ್ವತ್ ಆಗಿದೆ; ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕಚೇರಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಗ್ರೇಡಿಂಗ್ ಆದ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರಿದ್ದಾರೆ. ೨೦- ೨೫ ಜನ ಕ್ಲಾಸಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅಮೆರಿಕ, ನೆದರ್ಲೆಂಡ್ಸ್, ದುಬೈಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವರು ಸ್ಕೈಪ್ ಕ್ಲಾಸ್ ಮೂಲಕ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ; ಅವರೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನು ಜೈನ್ ವಿವಿಯಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುವವರಿಗೆ ನಾನು ೨೦೧೧ರಿಂದ ನಿರಂತರ ಎರಡು ವ? ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಾ ಇದ್ದೇನಲ್ಲವೆ? ಅಲ್ಲಿ ಇಂಡಿವಿಜುವಲ್ಲಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಡಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಗ್ರೂಪಾದರೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನ ಇಲ್ಲ. ಆರೇಳು ಜನ ಅ?. ಅವರು ಕೂಡ ಕ್ರಮ ಪ್ರಕಾರ ಕಲಿತುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಐದಾರು ವ?ದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೫೦ ಜನ ಆಗಿರಬಹುದು. ಮತ್ತೆ ವರ್ಕ್‌ಶಾಪ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಜನ ಕಲಿತುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಆಮಿತ್ ನಾಡಿಗ್ ಕೂಡ ನನ್ನ ಹತ್ತಿರ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ಕಲಿಸಿದ್ದನ್ನು ಆತ ಕೊಳಲಿನಲ್ಲಿ ನುಡಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಪ್ರ: ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಕಾರ ಯುಗಳ ಗಾಯನದಿಂದ ಅನುಕೂಲ, ಅನನುಕೂಲಗಳೇನು?

ಉ: ಸ್ವಲ್ಪ ಕಷ್ಟ. ಏನಾಯಿತೆಂದರೆ ನಾವು ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣ ಇಬ್ಬರೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಪ್ರಾಕ್ಟಿಸ್ ಮಾಡಲು ಕ?ವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇಬ್ಬರೂ ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅನುಕೂಲವಿತ್ತು. ಈ ಥರ ಹಾಡೋಣ ಎಂದು ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಿ ನಾವು ಇದ್ದ ಊರಲ್ಲೇ ಪ್ರಾಕ್ಟಿಸ್ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಹಲವುಸಲ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲೇ ಒಟ್ಟಾಗುವುದು. ಅಷ್ಟೊಂದು ವರ್ಷಗಳ ಅನುಭವದ ಕಾರಣದಿಂದ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಕೆಲಸದಿಂದ ಬಿಟ್ಟು ಬರುವುದು ಇನ್ನೊಂದು ಕಷ್ಟ. ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಆ ತೊಂದರೆ ಇತ್ತು. ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಮೀರಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕಚೇರಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹಾಡುವುದರಿಂದ ಅನುಕೂಲ ತುಂಬ ಇದೆ. ಒಳ್ಳೆಯ ಹೆಸರು ಬರುವುದು ಒಂದು ಅನುಕೂಲ (ಪ್ರಯೋಜನ). ಪತ್ರಿಕಾ ವಿಮರ್ಶೆ ಸೇರಿದಂತೆ ನಮಗೆ ಎ? ಮೆಚ್ಚುಗೆಗಳು ಬಂದವು. ಯುಗಳ ಗಾಯನದಿಂದ ಸ್ವರ(ವಾಯ್ಸ್)ಕ್ಕೆ ಬಲ ಬರುತ್ತದೆ. ಯುಗಳ ಗಾಯನದಲ್ಲಿ ೬೦ ವ?ಗಳ ಸಾಧನೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಲ್ಲ. ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ನಿಜವಾದ ಸಹೋದರರು ವಿರಳ. ಆಲತ್ತೂರು ಬ್ರದರ‍್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ತಮಿಳಿನವರು, ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ತೆಲುಗಿನವರು. ಹೈದ್ರಾಬಾದ್ ಬ್ರದರ‍್ಸ್ ಈಚೆಗೆ ಬಂದವರು; ಅವರು ಬರುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ನಾವು ಒಳ್ಳೆಯ ಹೆಸರು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದೆವು. ಮಲ್ಲಾಡಿ ಸಹೋದರರು ಇನ್ನೂ ಈಚಿನವರು. ನಿಜವಾದ ಸಹೋದರರು ಇಷ್ಟೊಂದು ವಿದ್ಯಾವಂತರಾಗಿ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿದ್ದು ಹಾಡುತ್ತಾ ಇರುವವರು ನಾವೇ. ಬೇರೆ ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ. ಬಹಳ ಕ? ಅದು. ಸಂಗೀತದ ಮೇಲಿನ ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ ಇ?ಲ್ಲ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಫ್ಯಾಮಿಲಿ ಇರುವುದರಿಂದಲೂ ಕ?ವೇ; ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ಐದಾರು ಸಲ ಹೋಗಿದ್ದೇವೆ; ಸುಮಾರು ಮೂರು ತಿಂಗಳು ಮನೆಬಿಟ್ಟು ಇರಬೇಕಾದದ್ದೂ ಇದೆ.

ಪ್ರ: ಶ್ರೋತೃಗಳು ಯುಗಳ ಗಾಯನವನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆಯೆ?

ಉ: ಖಂಡಿತ. ಏಕೆಂದರೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹಾಡುವ ಪುರುಷರು ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿಯಿಲ್ಲ. ಶ್ರೋತೃಗಳು ಮೆಚ್ಚಲು ಅದೂ ಒಂದು ಕಾರಣ. ಇನ್ನೊಂದು ಅನುಕೂಲವೆಂದರೆ ಒಬ್ಬರು ಹಾಡುವಾಗ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬರ ಸ್ವರ ಅಕಸ್ಮಾತ್ ಸ್ವಲ್ಪ ದುರ್ಬಲವಾದರೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬರದ್ದು ಅದನ್ನು ಸಂಭಾಳಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬರ ಆರೋಗ್ಯ ಹೆಚ್ಚುಕಡಮೆ ಆದರೂ ಸುಧಾರಿಸಬಹುದು.

ಪ್ರ: ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಬದಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೆಲವರು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರಲ್ಲವೇ?

ಉ: ಹೌದು. ಮಾಸ್‌ಗೆ ಅಪೀಲ್ ಆಗುವ ಥರ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್ ಮಾಡಬೇಕು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಕ್ಲಾಸಿಸಿಸಂ ಅನ್ನುವುದು ಮಾಸ್‌ಗೆ ಅಪೀಲ್ ಆಗಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಅವರು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಡಿಟಿರಿಯೋರೇಶನ್ (ಶಿಥಿಲ) ಅಥವಾ ಡೈಲ್ಯೂಶನ್ (ದುರ್ಬಲ) ಆಗಲೇಬೇಕು. ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ನಾವು ಇ?ಪಡುವುದಿಲ್ಲ. ನಾವು ಹಾಡುವುದನ್ನು ಅವರು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಥರ ಆಗುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇವೆ; ಕ್ಲಾಸಿಸಿಸಮನ್ನೇ ಅವರು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬುದು ನಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶ. ಆದರೆ ಕೆಲವರು ಸಾಮಾನ್ಯ ಶ್ರೋತೃಗಳಿಗೆ ಇ?ವಾಗಬೇಕೆಂದು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಡೈಲ್ಯೂಟ್ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ; ನಾವದನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ; ಪ್ಯೂರಿಟಿಯನ್ನು ಆ ರೀತಿ ಉಳಿಸಬೇಕು.

ಪ್ರ: ಕೆಲವರು ಈಗಾಗಲೇ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಅನ್ನುತ್ತೀರಾ?

ಉ: ಸುಮಾರು ಜನ ಮಾಡುತ್ತಾ ಇರುವುದೇ ಆ ಕೆಲಸ. ಅಂತಹದ್ದಕ್ಕೆ ಕ್ರೌಡ್ ಜಾಸ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ; ಏಕೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಬೇಕಾದ ರೀತಿ ಇವರು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಲೈಟರ್ (ಲಘು) ಆಗಿ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯತೆ ಬಿಟ್ಟು ouಣ oಜಿ ಣhe ತಿಚಿಥಿ ಹೋಗಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಜೊತೆಗೆ ಅವರಿಗೆ (ಮಾಸ್‌ಗೆ) ಬೇಕಾದ ರೀತಿಯ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ (ಅಪೀಲ್ ಆಗುವಂತೆ). ಅದರಲ್ಲಿ ಪ್ಯೂರಿಟಿ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ನಾವದನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮ ಸಂಗೀತ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆಂದು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ತಿಳಿದವರು ಮಾತ್ರ ಖಂಡಿತಾ ಸಂತೋ?ಪಡುತ್ತಾರೆ.

ಪ್ರ: ಅರಿಯಾಕುಡಿಯವರು ರೂಪಿಸಿದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಲೈಟರ್ ಕೃತಿಗಳೂ ಇರುತ್ತವಲ್ಲವೇ? ರಂಜನೆಯೂ ಇದೆಯಲ್ಲವೇ?

ಉ: ಅವರು ಹೇಗೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಅದನ್ನೇ ನಾವು ಅನುಸರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ರಂಜನೆ ಇದ್ದರೂ ಆ ಟ್ರೆಂಡನ್ನೇ ಬದಲಿಸಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಈಗ ಪ್ರೆಸೆಂಟೇಶನ್ ಟ್ರೆಂಡೇ ಬದಲಾಗಿದೆ; ಆವಾಗ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಟ್ರೆಡಿಶನೆಲ್ಲ ಬದಲಿಸಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಮಾಸ್‌ಗೆ ಅಪೀಲ್ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಲೈಟರ್ ಆಗಿ ಹಾಡಿ ಈಗ ಸಂಗೀತವೆಂದರೆ ಅದೇ ಎಂದು ತಿಳಿಯುವ ಹಾಗಾಗಿದೆ. ಅಂತಹದ್ದಕ್ಕೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಜನ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ನಿಜವಾದ ಪ್ಯೂರ್ ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್ ಕಚೇರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಜನ ಬರುವುದಿಲ್ಲ; ಏಕೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಲೈಟರ್ ಇರುವುದನ್ನೇ ಅವರು ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರ: ಅಷ್ಟು ಬದಲಾವಣೆ ಆಗಿಹೋಯಿತಾ?

ಉ: ಬಹಳ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗಿದೆ. ಪ್ಯೂರ್ ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್‌ಗೆ ಚೆನ್ನೈಯಲ್ಲೇ ಹೆಚ್ಚು ಜನ ಸೇರುವುದಿಲ್ಲ; ಕ್ರೌಡ್ ಬರುವ ಸಂಗೀತಗಾರರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಜನ ಸೇರುವುದು.

ಪ್ರ: ಜೇಸುದಾಸ್‌ರಂತಹ ಕೆಲವರು ಪೂರ್ತಿ ಲೈಟರ್ ಆಗಿ ಹಾಡುತ್ತಾರಲ್ಲವೇ?

ಉ: ಹೌದು. ಈಗ ಸುಮಾರು ಜನ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಅದೇ ಥರ. ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಸಿಕ್ಕಾಪಟ್ಟೆ ಗಣಿತದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಲಯದಲ್ಲಿ ಏನೇನು ಬರಬೇಕೋ ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಕೇಳುವವರಿಗೆ ಅದೊಂದು ಥರ ಥ್ರಿಲ್ ಆಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರ: ತಾಳದ ಕಸರತ್ತಲ್ಲವೇ?

ಉ: ಬೇಕಿಲ್ಲ ಅದು. ತಾಳದ ಕಸರತ್ತು ಮೃದಂಗದವರು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ನಾವ್ಯಾಕೆ ಮಾಡಬೇಕು? ನಾವು ಮನೋಧರ್ಮವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದರೆ ಸಾಕು. ಎಲ್ಲಿ ಮನೋಧರ್ಮ ಕಮ್ಮಿ ಆಗುತ್ತದೋ, ಕೈಕೊಡುತ್ತದೋ, ಕೊರತೆ ಆಗುತ್ತದೋ ಅಲ್ಲಿ ಗಣಿತದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಜಾಸ್ತಿ ಆಗುತ್ತದೆ. ಜನಗಳಿಗೆ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಪೀಲ್ ಮಾಡಬೇಕಲ್ಲ! ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಟ್ರೆಂಡ್ ಆ ರೀತಿ ಹೊರಟುಹೋಗುತ್ತಿದೆ ಅನ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಚಪ್ಪಾಳೆ ಬರುವವರೆಗೂ ಅದು (ತಾಳದ ಕಸರತ್ತು) ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ. ಪಲ್ಲವಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಾಪಟ್ಟೆ ಹಾಡುವುದು, ಸಿಕ್ಕಾಪಟ್ಟೆ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹಾಕುವುದು – ಹೀಗೆಲ್ಲ ಪರಂಪರೆಯ ಮೌಲ್ಯ ಮುರಿದುಹೋಗುತ್ತಿದೆ. ಶುದ್ಧ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಕ್ಕೆ ಮನ್ನಣೆ ಕಡಮೆ ಆಗುತ್ತಿದೆ. ಅದರೊಂದಿಗೆ ಸಂಘಟಕರು ಅಂಥದ್ದನ್ನೇ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಜನ ತಾನೆ ಬೇಕಾಗಿರುವುದು, ಸಂಗೀತಗಾರರು ಅಲ್ಲವಲ್ಲ! ಹೇಗೇ ಇರಲಿ, ಜನ ಬರುವ ಸಂಗೀತಗಾರರನ್ನೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಪ್ರ: ಇನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರಿಗಿಂತ ಮದ್ರಾಸಿನವರನ್ನೇ ಹೆಚ್ಚು ಕರೆಯುತ್ತಾರಲ್ಲವೇ?

ಉ: ಅದೂ ಒಂದಿದೆ. ನಮ್ಮವರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸಣ್ಣ ಕಲಾವಿದ ಕೂಡ ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಬರಬೇಕು; ಅವರು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಬದಲಾಗಿ ನಮ್ಮವರನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರೆ ಅವರನ್ನೂ (ಮದ್ರಾಸಿನವರನ್ನು) ಮೀರಿಸಬಲ್ಲ ತುಂಬ ಜನ ಇಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಅದನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಹಬ್ಬ, ಉತ್ಸವಗಳಿಗೂ ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಬರಬೇಕು. ಹಂಪಿ ಉತ್ಸವ, ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ಸವ, ಮೈಸೂರು ದರ್ಬಾರ್ ಹಾಲ್ – ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಹೊರಗಿನಿಂದಲೇ ಕರೆಸುತ್ತಾರೆ; ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೂ. ಕೊಟ್ಟು ಕರೆಸುತ್ತಾರೆ. ನಮ್ಮ ಕಲಾವಿದರಾದರೆ ಅವರಿಗೆ ಐದೋ ಹತ್ತೋ ಸಾವಿರ ಕೊಟ್ಟರೆ ಆಯಿತು. ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡುವುದೂ ಕೂಡ ಹೊರಗಿನವರಿಗೆ. ನಮ್ಮವರಿಲ್ಲವಾ? ನಮ್ಮವರಿಗೆ ಯಾಕೆ ಕೊಡಬಾರದು? ಕೊಡುತ್ತಿಲ್ಲ. ಕನ್ನಡ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಗಮನಕೊಡುವುದು ಕೂಡ ಕಡಮೆ. ಲಘುಸಂಗೀತ, ಡ್ರಮ್ ಇರುವಂಥದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅದರಿಂದೇನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಜನರಿಗೆ ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಅರ್ಥಮಾಡಿಸಬೇಕಿದ್ದರೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಬೇಕಲ್ಲವೇ? ನಾವದನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲ.