ಶಿಕ್ಷಣದ ನೈಜ ಉದ್ದೇಶ ಸತ್ಯದ ಅನಾವರಣ
ನಾವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯನ್ನು ನೆನಪಿನ ಶಕ್ತಿಯ ಆಧಾರದ ಬದಲು ಸರ್ಜನಶೀಲತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಳೆಯಬೇಕು. ಕೆಲವು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಸರ್ಜನಶೀಲತೆ ಎಷ್ಟೊಂದು ಸಹಜವಾಗಿ ಬೇರೂರಿರುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ ಅವರಂತಹ ಯೋಚನೆಗಳು, ಉಪಾಯಗಳು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯಲ್ಲಿ ರ್ಯಾಂಕ್ ಪಡೆದು ಉದ್ಯಮದ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದವರಿಗೂ ಹೊಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ.
ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್ ಕಂಪೆನಿಯವರು ತಮ್ಮ ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್ ಅಧಿಕ ಮಾರಾಟವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಏನು ಉಪಾಯ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬೋರ್ಡ್ ಮೀಟಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆಗೆ ಇಟ್ಟರು. ಮಾರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಕಮಿಷನ್ ಜಾಸ್ತಿ ಕೊಡಬೇಕು, ವ್ಯಾಪಾರಸ್ಥರು ನಮ್ಮ ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟನ್ನು ಜಾಸ್ತಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕ (incentive) ಬಹುಮಾನ ಕೊಡಬೇಕು, ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾದ, ಆಕರ್ಷಕ ಜಾಹೀರಾತು ಕೊಡಬೇಕು ಮುಂತಾದ – ಹಲವಾರು ಸಲಹೆಗಳು ಬಂದವು.
ಆದರೆ ಆ ಕಂಪೆನಿಯ ದೊಡ್ಡ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರ ಹದಿಹರೆಯದ ಮಗಳು ತಂದೆಗೆ ತಾನೊಂದು ಸಲಹೆ ಕೊಟ್ಟಳು. ಏನೆಂದರೆ ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್ ಟ್ಯೂಬ್‍ನ ಬಾಯಿಯನ್ನು 0.01 ಎಂಎಂ ಅಗಲ ಮಾಡಿದರೆ, ಒಮ್ಮೆ ಟ್ಯೂಬನ್ನು ಒತ್ತಿದರೆ ಮಾಮೂಲಿಗಿಂತ ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಹೊರಗಡೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಹೊರಗೆ ಬಂದ ಪೇಸ್ಟನ್ನು ಪುನಃ ಒಳಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ, ಕೋಟ್ಯಂತರ ಜನರು ಪೇಸ್ಟನ್ನು ದಿನನಿತ್ಯ ಉಪಯೋಗಿಸುವುದರಿಂದ ಸುಮಾರು ಶೇ. 10-15ರಷ್ಟು ಪೇಸ್ಟ್ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ – ಎಂಬ ಆ ಹದಿಹರೆಯದ ಹುಡುಗಿಯ ಸರ್ಜನಾತ್ಮಕ ಸಲಹೆಯನ್ನು ಕಂಪೆನಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕಂಪೆನಿ ಕೋಟ್ಯಂತರ ರೂಪಾಯಿ ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭ ಗಳಿಸಿತು!
ವಿಭಿನ್ನ ದೃಷ್ಟಿ
ಸರ್ಜನಾತ್ಮಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುತ್ತಾನೆ ಹಾಗೂ ಅದರಲ್ಲಿ ಏನಾದರೂ ಹೊಸದನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾನೆ. ‘ರವಿ ಕಾಣದ್ದನ್ನು ಕವಿ ಕಾಣುತ್ತಾನೆ’ಎಂಬ ಗಾದೆ ಮಾತಿನಂತೆ ಸರ್ಜನಶೀಲ ವ್ಯಕ್ತಿ ಯಾರೂ ಕಾಣದ್ದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಾನೆ. ಒಂದು ಘಟನೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ನೋಡುವುದಕ್ಕೂ ಸರ್ಜನಾತ್ಮಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ನೋಡುವುದಕ್ಕೂ ಬಹಳಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಇರುತ್ತದೆÉ ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿ ಘಟನೆಯನ್ನು ಮಾಮೂಲಿನಂತೆ ನೋಡುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಸರ್ಜನಾತ್ಮಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅದೇ ಘಟನೆಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೆ. ಹಲವು ಬಾರಿ ಅವನು ಅದರಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷತೆಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್ ಮರದ ಬುಡದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದಾಗ ಮರದಿಂದ ಹಣ್ಣು ಕೆಳಗೆ ಬಿತ್ತು. ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಇದೊಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಗತಿ. ಆದರೆ ನ್ಯೂಟನ್ ಯೋಚಿಸಿದ ರೀತಿಯೇ ಬೇರೆ. ಹಣ್ಣು ಕೆಳಕ್ಕೆ ಯಾಕೆ ಬಿತ್ತು, ಅದು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಯಾಕೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ, ಬಲ ಬದಿ, ಎಡಬದಿಗೆ ಯಾಕೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ? – ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಆತನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದವು. ಈ ಸಂದೇಹವೇ ಆತನಿಗೆ ಭೂಮಿಯ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡಿತು. ಜಗದೀಶಚಂದ್ರ ಬೋಸರು ನಾಚಿಕೆಮುಳ್ಳಿನ ಗಿಡದ ಎಲೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣ ಅದು ಮುದುಡಿಕೊಂಡಿತು. ಎಲೆಗಳು ಸಂಕುಚನಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ, ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ
ಎಂದರೆ ಗಿಡಗಳಿಗೂ ಜೀವವಿದೆ ಎಂಬ ವಿಚಾರ ಅವರಲ್ಲಿ ಸ್ಫುರಣೆಗೊಂಡಿತು. ತದನಂತರ ಅವರು ಗಿಡಗಳ ಮೇಲೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡಿ ‘ಸಸ್ಯಗಳಿಗೂ ಜೀವವಿದೆ’ ಎಂಬ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸತ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಜಗದೀಶಚಂದ್ರ ಬೋಸರಿಗಿಂತ ಮುಂಚೆ ಹಲವಾರು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ನಾಚಿಕೆಮುಳ್ಳಿನ ಗಿಡದ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದಾಗ ಅವು ಸಂಕೋಚನಗೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ನೋಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅದರಿಂದ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೂ ಜೀವವಿದೆ ಎಂಬ ವಿಚಾರ ಯಾರಿಗೂ ಹೊಳೆದಿರಲಿಲ್ಲ. ಇಂತಹ ತಥ್ಯಗಳು ಸರ್ಜನಶೀಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ.
ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಬಾಲಕನಿದ್ದ. ಆತ ಸರ್ಜನಶೀಲನೂ ಆಗಿದ್ದ. ಆತನಿಗೆ ಪಾಠಕ್ಕಿಂತ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿಯಿತ್ತು. ಆತನಿಗೊಂದು ಅಸಾಧಾರಣವಾದ ಹವ್ಯಾಸವಿತ್ತು. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಆತ ಕಿಟಕಿಯ ಬಳಿ ಕೂರುತ್ತಿದ್ದ. ಪ್ರತಿ ಸಾರಿ ಮಿಂಚು ಹೊಡೆದಾಗ, ಕರ್ಕಶಶಬ್ದದೊಂದಿಗೆ ಗುಡುಗೋ, ಸಿಡಿಲೋ ಬಡಿದರೆ ಆತ ಗಾಬರಿಯಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ; ಅದರ ಬದಲು ಜೋರಾಗಿ ಚಪ್ಪಾಳೆ ತಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದ. ‘ವಾರೆವ್ಹಾ…’ ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದ. ಈ ವಿಚಿತ್ರವನ್ನು ನೋಡಿ ಅವನ ಗೆಳೆಯರು, ಮನೆಯ ಹಿರಿಯರು ಆಶ್ಚರ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರೆ, ಆತ “ದೇವರು ಎಂತಹ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ! ಈ ಮಿಂಚಿನ ಹಿಂದೆ ಎಷ್ಟೊಂದು ಶಕ್ತಿ! ನನಗೆ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಅಪಾರವಾದ ಆಸಕ್ತಿಯಿದೆ. ಮಿಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಬೆಳಕು, ಗುಡುಗು-ಸಿಡಿಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಶಕ್ತಿ ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ನೋಡಿದರೆ ನನಗೆ ಚಪ್ಪಾಳೆತಟ್ಟಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಸೂಚಿಸಬೇಕೆನಿಸುತ್ತದೆ” ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದ.
ಮುಂದೆ ಆತ ತನ್ನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಸರ್ಜನಶೀಲತೆಯನ್ನೂ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಹೋದ. ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮಾಡಿದ. ಮುಂದೆ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ತಿರುಗುವ ಮೋಟರನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ. ಆತನ ಹೆಸರು ನಿಕೋಲಾ ಟೆಸ್ಲಾ.
ಥಾಮಸ್ ಆಲ್ವಾ ಎಡಿಸನ್‍ನನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿದೆಸೆಯಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾಪಕಶಕ್ತಿ ಕಡಮೆ ಇದೆ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕಿದ್ದರು. ಆತನಲ್ಲಿದ್ದ ಸರ್ಜನಶೀಲತೆಯನ್ನು ಆ ಉಪಾಧ್ಯಾಯರು ಗುರುತಿಸಲೇ ಇಲ್ಲ. ಮುಂದೆ ಆತ ಖ್ಯಾತ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾದ, ಸಂಶೋಧಕನಾದ. ಥಾಮಸ್ ಆಲ್ವಾ ಎಡಿಸನ್ ತಾವು ಬಲು ಚಂದದ ನಿವಾಸವೊಂದನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಅದರ ಬಗೆಗೆ ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಆ ಮನೆ ಸುಂದರವಾಗಿ ಇದ್ದದ್ದಲ್ಲದೇ ಸಾಧ್ಯವಿರುವಲ್ಲೆಲ್ಲ ತಮ್ಮ ಉಳಿತಾಯದ ತಂತ್ರಗಳನ್ನೂ ಅಳವಡಿಸಿದ್ದರು.
ಎಡಿಸನ್ ತಮ್ಮಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದ ಅತಿಥಿಗಳಿಗೆ ಇಂತಹ ತಂತ್ರಗಳ ಬಗೆಗೆ ವಿವರಣೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮನೆಗೆ ಯಾರೇ ಬರಲಿ, ಒಳಾಂಗಣಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮೊದಲು ಅವರು ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರಾಗಿ ಒಳಗೆ ಹೋಗಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವ ನಾಲ್ಕು ತೋಳುಗಳ ತಿರುಗುಗಂಬವೊಂದನ್ನು ಬಳಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಅದು ತುಂಬ ಬಿಗಿಯಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ತಿರುಗಿಸಲು ಬಹಳಷ್ಟು ಬಲಹಾಕುವ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು.
ಅದೊಂದು ದಿನ “ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಆಧುನಿಕ ಸಲಕರಣೆಗಳಿರುವಾಗ ಇಂತಹ ಭಾರವಾದ ತಿರುಗುಗಂಬ ಯಾಕೆ?” ಎಂದು ಬಂದ ಅತಿಥಿಗಳು ಕೇಳಿದಾಗ ಎಡಿಸನ್ ಅದರ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡಿದರು: “ತಿರುಗುಗಂಬ ಚಲಾಯಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ಎಂಟು ಗ್ಯಾಲನ್ನಿನಷ್ಟು ನೀರನ್ನು ಮಾಡಿನ ಮೇಲಿನ ತೊಟ್ಟಿಗೆ ಪಂಪ್ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ!”
ತದ್ವಿದ್ಧಿ ಪರಿಪ್ರಶ್ನೇನ
ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮಕ್ಕಳು ಹಲವಾರು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮಕ್ಕಳು ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ಆಗುಹೋಗುಗಳನ್ನು ಬಹಳ ವಿಸ್ಮಯದಿಂದ ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತಿಳಿಯುವ ಕುತೂಹಲ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಏನು, ಅದು ಏನು, ಇದೇಕೆ ಹೀಗೆ, ಅದೇಕೆ ಹಾಗೆ – ಇತ್ಯಾದಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಉತ್ತರಿಸುವುದು ಶಿಕ್ಷಕರ ಕರ್ತವ್ಯ. ಅಂತಹ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉಪಾಧ್ಯಾಯರೇನಾದರೂ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಉತ್ತರಿಸದಿದ್ದರೆ – ಒಂದು ಉಪಾಧ್ಯಾಯರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂಬುದಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಎದುರು ಉಪಾಧ್ಯಾಯರು ಸಣ್ಣವರಾಗುತ್ತಾರೆ, ಇನ್ನೊಂದು ತನ್ನ ಸಂದೇಹ ಸರಿಯಾಗಿ ನಿವಾರಣೆಯಾಗದಿದ್ದರೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಜ್ಞಾನ ಅಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ, ಅಪಕ್ವವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದನ್ನೇ ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಶಿಕ್ಷಕರು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕೇ ವಿನಾ ಅದನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಬಾರದು.
ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಾತಿದೆ ‘If you ask a question you will become a fool for some time. If you don’t ask a question you will become a fool for ever’ ಎಂಬುದಾಗಿ. ‘ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ನೀನು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದರೆ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಮೂರ್ಖನಾಗುತ್ತಿ. ಆದರೆ ಒಂದು ವೇಳೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳದೆ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದರೆ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮೂರ್ಖನೆನಿಸುತ್ತೀ’ ಎಂಬುದೇ ಇದರ ಭಾವಾರ್ಥ.
ಪಂಚತಂತ್ರದ ಸುಭಾಷಿತವೊಂದು ಇದನ್ನು ಬೋಧಪ್ರದವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.
ಯಃ ಸತತಂ ಪರಿಪೃಚ್ಛತಿ ಶೃಣೋತಿ
ಸಂಧಾರಯತ್ಯನಿಶಂ|
ತಸ್ಯದಿವಾಕರಕಿರಣೈರ್ನಲಿನೀವ
ವಿವರ್ಧತೇ ಬುದ್ಧಿಃ||
ಯಾವನು ಯಾವಾಗಲೂ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೋ, ಕಿವಿಗೊಟ್ಟು ಕೇಳುತ್ತಾನೋ ಮತ್ತು ಯಾವಾಗಲೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೋ ಅವನ ಬುದ್ಧಿಯು ಸೂರ್ಯಕಿರಣಗಳಿಂದ ತಾವರೆಯು ಹೇಗೋ ಹಾಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಇದರ ಭಾವಾರ್ಥ.
ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲದೆ, ಪ್ರಶ್ನೆಯಿಲ್ಲದೆ ಯಾರೂ ಬೆಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ವೆನಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಸ್ವಭಾವ ಕ್ಷುಲ್ಲಕವಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯರು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳುತ್ತ ಬೆಳೆದು ಮಹಾಪುರುಷರಾಗುತ್ತಾರೆ.
ಜ್ಞಾನದ ಬೆಣ್ಣೆ ದೊರಕಬೇಕಾದರೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳೆಂಬ ಕಡೆಗೋಲಿನಿಂದ ಬುದ್ಧಿಯ ಮಥನವಾಗಬೇಕು. ಆದ್ದರಿಂದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದರಿಂದ ವಿಮುಖರನ್ನಾಗಿಸಬಾರದು. ‘ನನ್ನ ತಾಯಿ ನನ್ನನ್ನು ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದಳು’ ಎಂದು ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಅಸಿಡೋರ್ ಐಸಾಕ್ ರವೀ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. “ಎಲ್ಲ ತಾಯಂದಿರು ಅವರವರ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ‘ಇಂದು ಹೊಸತೇನನ್ನು ಕಲಿತೆ?’ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ನನ್ನ ತಾಯಿ ಪ್ರತಿದಿನ ‘ಇಂದು ಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದೆ ತಾನೆ?’ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅದೇ ನನ್ನನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು” ಎಂದು ರವೀ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.
ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳುವವರೆಲ್ಲರೂ ದಡ್ಡರು ಎಂಬ ನಿಷ್ಕರ್ಷೆಗೆ ಬರದೆ ಪ್ರತಿಭಾವಂತರೂ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ವಾಸ್ತವ ಸಂಗತಿ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿರಬೇಕು.
ಪ್ರಶ್ನೆ, ಸಂದೇಹ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಜ್ಞಾನ ನಿಂತ ನೀರಾಗುತ್ತದೆ. ಉಪನಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಶಿಷ್ಯರು ಗುರುಗಳಿಗೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದ್ದರಿಂದಲೇ ಶ್ರೇಷ್ಠಮಟ್ಟದ ಜ್ಞಾನ ಈ ಜಗತ್ತಿಗೆ ದೊರಕಿತು. ಬಾಲಕ ನಚಿಕೇತ ಯಮಲೋಕಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಯಮನ ಹತ್ತಿರ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಗಹನವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. ನಚಿಕೇತ ಹಾಗೂ ಯಮನ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರಗಳಿಂದ ‘ಕಠೋಪನಿಷತ್’ ಎಂಬ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಗ್ರಂಥವೇ ಮೂಡಿಬಂತು. ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ‘ಪ್ರಶ್ನೋಪನಿಷತ್’ಎಂಬುದಾಗಿಯೇ ಒಂದು ಉಪನಿಷತ್ ಇದೆ. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮರಾಯನಿಗೆ ಯಕ್ಷನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದರಿಂದಲೇ ಕೆಲವೊಂದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಿಚಾರವನ್ನು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ತಿಳಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ಹೀಗೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನ ಗಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರಗಳು ಶಿಕ್ಷಣದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿತ್ತು.
ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ, ಸಂದೇಹಗಳಿಗೆ, ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಕರು ತಣ್ಣೀರೆರಚಬಾರದು, ಬದಲಿಗೆ ಅದನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಬೇಕು.
ವಿಜ್ಞಾನ ರಹಸ್ಯ
‘ಹಳೆಯದೆಲ್ಲ ಒಳ್ಳೆಯದಲ್ಲ, ಹೊಸದೆಲ್ಲ ಕೆಟ್ಟದ್ದಲ್ಲ’ಎಂಬ ಮಾತಿನಂತೆ ನಾವು ಯಾವುದನ್ನೂ ‘ಇದಮಿತ್ಥಂ’ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳಲಿಕ್ಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಹಳೆಯ ನಂಬಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕತೆಯೂ ಇದೆ, ಮೌಢ್ಯವೂ ಇದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ವಿಮರ್ಶಿಸಿ, ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬರಬೇಕು. ಚಿಂತನ-ಮಂಥನ, ವಿಮರ್ಶೆ, ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ಎಲ್ಲವೂ ಜ್ಞಾನದ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಸಹಕಾರಿ. ವಿಜ್ಞಾನ ಜನಿಸಿದ್ದೇ ಸಂದೇಹದಿಂದ.
ಸಂದೇಹ ಅಂದರೆ ನಂಬಿಕೆಯ ಅಭಾವ ಅಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಹೊಸತನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಕುತೂಹಲ. ಹಳೆಯದನ್ನೆಲ್ಲ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅದನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ, ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಜೊಳ್ಳನ್ನು ಬಿಸಾಡಿ ಕಾಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂದೇಹ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈವರೆಗೆ ವಿಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಏನೆಲ್ಲ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆಯೋ ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಪುನಃ ಪುನಃ ಸಂದೇಹಪಡುತ್ತಲೇ ಹೋಗಬೇಕು. ಆಗಲೇ ವಿಜ್ಞಾನ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲದೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಇಲ್ಲ.
ಗೆಲಿಲಿಯೋ ತಾನು ಹತ್ತು-ಹನ್ನೆರಡು ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ತಾಯಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದ. ತಂದೆಯ ಪ್ರೀತಿ ಅಷ್ಟಕ್ಕಷ್ಟೇ. ತನ್ನ ಕೆಲಸದ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಮಗನ ಆರೈಕೆ, ಕಾಳಜಿ ಮಾಡುವುದನ್ನೇ ಆತ ಮರೆಯುತ್ತಾನೆ. ಒಂದು ದಿನ ಬಾಲಕ ಗೆಲಿಲಿಯೋನಿಗೆ ತಾಯಿಯ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ. ‘ಹಿಂಡನಗಲಿದ ಹಿಡಿವಡೆದ ಕುಂಜರನಂತೆ’ ಬಿಕ್ಕಿ ಬಿಕ್ಕಿ ಅಳುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಅಳುವನ್ನು ನೋಡಿ ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯ ಮುದುಕಿ ‘ನೀನು ಯಾಕೆ ಅಳುತ್ತಿದ್ದೀಯಾ?’ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಗೆಲಿಲಿಯೋ “ನನಗೆ ನನ್ನ ತಾಯಿಯ ನೆನಪಾಗಿದೆ. ನನಗೆ ನನ್ನ ತಾಯಿ ಬೇಕು” ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ. ಆಕೆ ಏನೇನೊ ತಿಂಡಿ, ತಿನಿಸುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಸಂತೈಸಲು ನೋಡುತ್ತಾಳೆ. “ನನಗೆ ಬೇರೇನೂ ಬೇಡ, ನನ್ನ ತಾಯಿ ಬೇಕು” ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ. ಅವಳು “ನಿನಗೆ ನಿನ್ನ ತಾಯಿ ಬೇಕೆ? ತೋರಿಸುತ್ತೇನೆ ಬಾ” ಎಂದು ಆ ದಿನ ಸಾಯಂಕಾಲ ಒಂದು ಉದ್ಯಾನವನಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾಳೆ. ‘ಆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ‘ಸತ್ತವರೆಲ್ಲರೂ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಾರೆ’ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಅದರಂತೆ ಆಗ ತಾನೇ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮೂಡುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಆ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾ ‘ನಿನ್ನ ತಾಯಿ ಯಾರು ಎಂಬುದನ್ನು ನೀನು ಗುರುತಿಸಿಕೋ’ ಎಂದೆನ್ನುತ್ತಾಳೆ.
ಈ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿದ ಬಾಲಕ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ತಾಯಿ ಯಾರೆಂಬುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಸನ್ನದ್ಧನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಎಲ್ಲವನ್ನು ಮರೆತು ದಿನವೂ ಸಾಯಂಕಾಲ ಉದ್ಯಾನವನಕ್ಕೆ ಬಂದು ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತಾಯಿಯನ್ನು ಶೋಧಿಸಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ. ಹೀಗೆ ಒಂದಲ್ಲ, ಎರಡಲ್ಲ, ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತಾಯಿಯನ್ನೇ ಹುಡುಕುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ತಾಯಿ ಮಾತ್ರ ಅವನ ಹುಡುಕಾಟದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸತ್ತವರೆಲ್ಲ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವೇ? – ಎಂಬ ಸಂದೇಹ ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದೇಹವೇ ಆತನ ನೂತನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಆವಿಷ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಾಂದಿಯಾಯಿತು.
ಸತ್ಯದ ಅನಾವರಣವೇ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಿಜವಾದ ಉದ್ದೇಶ. ಯಾವ ಶಿಕ್ಷಣ ನಮ್ಮನ್ನು ಸತ್ಯದ ಕಡೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದಿಲ್ಲವೋ ಅದು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಜ್ಞಾನ ನೀಡಲಾರದು. ಇಂದಿನ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೇವಲ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುವ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡುತ್ತದೆಯೇ ವಿನಾ ಜೀವನವನ್ನು ತೇಜೋಮಯಗೊಳಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿಲ್ಲ.
ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲೊಂದು ಮಾತಿದೆ: ‘Teach people to fish, rather than giving them a fish’ ಎಂಬುದಾಗಿ. ಮೀನು ಕೊಡುವ ಬದಲು ಮೀನನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದನ್ನು ಕಲಿಸಿ ಎಂಬುದು ಇದರರ್ಥ. ಅದೇ ರೀತಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಕೇವಲ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಿಸುವ ವಿದ್ಯೆ ಕೊಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಜೀವನಪೂರ್ತಿ ಸ್ವಾವಲಂಬಿಯಾಗಿ, ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿಯಾಗಿ ಬದುಕುವ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನೀಡಬೇಕು. ಕೇವಲ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬುವುದೇ ಜೀವನವಲ್ಲ. ಅದೊಂದು ಕೇವಲ ದೈಹಿಕ ಮಟ್ಟದ ಬದುಕು. ಮನಸ್ಸು, ಬುದ್ಧಿ, ಆತ್ಮದ ವಿಕಾಸದೊಂದಿಗೆ ಬದುಕುವುದೇ ನಿಜವಾದ ಬದುಕು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ಕೊಟ್ಟು ಅವನ್ನು ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿದರೆ ಮುಂದಿನ ಜನಾಂಗದ ಭವಿಷ್ಯ ಭವ್ಯವಾಗುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸಂಶಯವಿಲ್ಲ:
1. ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆಗೆ ಒತ್ತು ಕೊಡಬೇಕಾಗಿದೆ.
2. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡದೆ ಅವರವರ ಆಸಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ಸಾಮಥ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡಬೇಕು.
3. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಗೆಲವಿನ ಗುರಿ ಮಾತ್ರ ಕೊಡದೆ, ಸೋಲನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ಮನೋಭಾವವನ್ನೂ ಅವರಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಬೇಕು.
4. ಸದಾ ಸಕಾರಾತ್ಮಕವಾಗಿ, ಧನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಚಿಂತಿಸುವಂತೆ ಜೀವನವನ್ನು ರೂಪಿಸಬೇಕು.
5. ವಿದ್ಯೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿನಯವಂತಿಕೆ, ಹೃದಯವಂತಿಕೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡಬೇಕು.
6. ಭೇದಭಾವ ಇಲ್ಲದೆ ಇಡೀ ಮಾನವಜನಾಂಗವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡಬೇಕು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಕಲ ಜೀವ-ಜಂತುಗಳೊಂದಿಗೆ, ಪ್ರಕೃತಿ-ಪರಿಸರದೊಂದಿಗೆ ಸಹಬಾಳ್ವೆಯನ್ನು ನಡೆಸುವಂಥ ಹೃದಯವೈಶಾಲ್ಯವನ್ನು ಬೆಳೆಸಬೇಕು.
7. ತಾರತಮ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು, ವೃತ್ತಿಯವರನ್ನು ಗೌರವಾದರಗಳಿಂದ ನೋಡುವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು.
8. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಂಠಪಾಠವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಬೇಕು. ಆದರೆ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ಕೊಡಬೇಕು.
9. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು, ಸರ್ಜನಶೀಲತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಬೆಳೆಸುವ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು.
10. ಸಹಪಾಠಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧೆಗಿಂತ, ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದನಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ಕೊಡಬೇಕು.
11. ಕೇವಲ ನೌಕರಿಗಾಗಿ ತಯಾರು ಮಾಡುವ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೊಡದೆ ನಿಜವಾದ ಮಾನವನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡಬೇಕು.
12. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಠವನ್ನು ‘ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಓದು’ ಎಂಬ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಬದಲಿಸಿ, ‘ಇಷ್ಟಪಟ್ಟು ಓದು’ ಎಂಬ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು.
13. ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಗಳಿಸುವ ಅಂಕ, ರ್ಯಾಂಕ್‍ಗಳಿಗಿಂತ ನಿಜವಾದ ಜ್ಞಾನ ಗಳಿಸುವುದರ ಕಡೆಗೆ ಗಮನ ಕೊಡಬೇಕು.
14. ಶಿಕ್ಷಣದ ನಂತರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಪದವಿಪತ್ರವನ್ನು ಪಡೆದು ಹೊರಬರುವುದರೊಂದಿಗೆ ಶೀಲಸಂಸ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸುಸಂಸ್ಕøತರಾಗಿ ಬಾಳಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಬೇಕು.
15. ಕೇವಲ ಬದುಕುವುದಕ್ಕಿಂತ ಜೀವನಮೌಲ್ಯ ಗಳೊಂದಿಗೆ ಬದುಕುವುದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎಂಬ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಬೇಕು.
16. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಜೀವನ್ಮುಖಿಯಾಗಿ, ಸಮಾಜಮುಖಿಯಾಗಿ ಬದುಕುವ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡಬೇಕು.
17. ಅನ್ಯಾಯ, ಅನಾಚಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದೆ ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ರೂಪಿಸಬೇಕು.
18. ವಿವೇಕವನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸಿ, ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಬದುಕುವ ಹಾಗೂ ಆತ್ಮವಿಕಾಸಗೊಳ್ಳುವ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು.
ವಿವೇಕವಿಲ್ಲದ ಜ್ಞಾನ ಅಹಂಕಾರಕ್ಕೆ ನಾಂದಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಅತಿಯಾದ ಅಹಂ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅವರಿಗೆ ತಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ಅಹಂ ಬಗ್ಗೆ ಕಿಂಚಿತ್ತೂ ಅರಿವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ‘ನಾನು ಎಷ್ಟೊಂದು ಬಲ್ಲೆ!’ ಎಂಬ ಹೆಮ್ಮೆಯಾದರೆ ವಿವೇಕಕ್ಕೆ ‘ನನಗೆ ತಿಳಿಯದಿರುವುದು ಎಷ್ಟೊಂದಿದೆ’ ಎಂಬ ನಮ್ರತೆಯಿದೆ.
ಲಿನ್ ಉಚಾಂಗ್ ಎಂಬ ಚೀನೀ ಚಿಂತಕನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ: “ನಾವು ಮಾನವಸಂಸ್ಕøತಿಯ ಯಾವ ಹಂತವನ್ನು ತಲಪಿದ್ದೇವೆಂದರೆ, ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನವಿಭಾಗಗಳಿವೆ, ಆದರೆ ಜ್ಞಾನವೇ ಇಲ್ಲ. ವಿಶೇಷತೆ ಇದೆ, ಆದರೆ ಸಮಗ್ರತೆಯಿಲ್ಲ. ವಿಶೇಷ ತಜ್ಞರಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ವಿವೇಕಯುಕ್ತ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳಿಲ್ಲ.”
ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಕಲಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಕರು ಎಷ್ಟು ವಿವೇಕವಂತರಾಗಿರುತ್ತಾರೋ, ಎಷ್ಟು ಸುಸಂಸ್ಕೃರಾಗಿರುತ್ತಾರೋ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಅಷ್ಟು ಪರಿಪೂರ್ಣರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಅರ್ಹತೆ ಇದ್ದಂತೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಲೂ ಕೆಲವೊಂದು ಅರ್ಹತೆ ಬೇಕು.
ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ವರ್ಣಚಿತ್ರ ಕಲಿಯಲೆಂದು ಒಬ್ಬ ಕಲಾವಿದನ ಬಳಿಗೆ ಹೋದ. “ನೀನು ಚಿತ್ರಕಾರನಾಗಬೇಕಾದರೆ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯೂ ಗೊತ್ತಿರಬೇಕು” ಎಂದು ಅವನು ಹೇಳಿದ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಹಾಗೆಯೇ ಮಾಡುತ್ತೇನೆಂದು ಒಬ್ಬ ಶಿಲ್ಪಿಯ ಬಳಿಗೆ ಹೋದ. ಅವನು “ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯನ್ನು ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದರೆ ನೃತ್ಯ ತಿಳಿದಿರಬೇಕು” ಎಂದ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ನೃತ್ಯಗಾರನೊಬ್ಬನನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ತನಗೆ ನರ್ತಕನಾಗಲು ನೆರವಾಗುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಂಡ. “ನಾನು ನೃತ್ಯವೇನೋ ಕಲಿಸಬಲ್ಲೆ. ಆದರೆ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ವಾದ್ಯ-ಸಂಗೀತವೂ ಗೊತ್ತಿರಬೇಕು” ಎನ್ನುವ ಉತ್ತರ ಬಂತು. ವಾದ್ಯ-ಸಂಗೀತ ಮಾಸ್ತರರ ಬಳಿಗೆ ಧಾವಿಸಿದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಆತ “ವಾದ್ಯ-ಸಂಗೀತ ತಿಳಿಯಬೇಕಾದರೆ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯು ಗೊತ್ತಿರಬೇಕು” ಎಂದು ಸಲಹೆ ಮಾಡಿದ. ಗಾಯಕನ ಬಳಿ ಹೋದಾಗ ಅವನು, “ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮುಖ್ಯ” ಎಂದ. ಸಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅರಸಿಕೊಂಡು ಹೋದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದ ಸಲಹೆ ಬಲು ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತು. “ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಕಲಿಸಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ನೀನು ಒಳ್ಳೆಯ ಮನುಷ್ಯನಾಗಬೇಕು.” ಎಲ್ಲ ವಿದ್ಯೆಗೂ ಮನುಷ್ಯತ್ವವೇ ಆಧಾರ ಎಂಬುದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಮನವರಿಕೆಯಾಯಿತು. ಕಲಿಯಲು ಮೊದಲು ಮಾನವನಾಗಬೇಕೆಂಬುದು ಲೌಕಿಕ ಸತ್ಯ. ಕಲಿಕೆಯ ನಂತರ ಆತ ಮಾಧವನಾಗಬೇಕೆಂಬುದು ಪಾರಲೌಕಿಕ ಸತ್ಯ. ನರನನ್ನು ನಾರಾಯಣನನ್ನಾಗಿಸುವುದರಲ್ಲೆ ಶಿಕ್ಷಣದ ಸಾರ್ಥಕತೆ ಅಡಗಿರುವುದು. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿಯೇ ಶಿಕ್ಷಣದ ದಾರಿ-ಗುರಿಯಿರಬೇಕು. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ರೂಪಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.
