ತ್ರಿವಿಕ್ರಮನು ನಿರಾಶನಾಗದೆ ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಸಾರಿ ಮತ್ತೆ ಮರದಿಂದ ಹೆಣವನ್ನು ಇಳಿಸಿ, ಹೆಗಲಮೇಲೆ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಶ್ಮಶಾನದತ್ತ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿದನು. ಬೇತಾಳನು ಮತ್ತೊಂದು ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಲು ಆರಂಭಿಸಿದನು.
ಉಜ್ಜಯಿನಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಧರ್ಮಧ್ವಜನೆಂಬ ರಾಜನಿದ್ದನು. ಅವನಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಿಯರಾದ ಮೂವರು ಪತ್ನಿಯರಿದ್ದರು. ಇಂದುಲೇಖೆ, ತಾರಾವಲಿ, ಮೃಗಾಂಕವತಿ ಎಂದು ಅವರ ಹೆಸರುಗಳು. ಮೂವರೂ ಬಹಳ ಕೋಮಲೆಯರು.
ಹೀಗಿರಲು ವಸಂತಮಾಸ ಬಂತು. ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ರಾಜನು ಮೂವರು ರಾಣಿಯರನ್ನೂ ಒಡಗೂಡಿಕೊಂಡು ಉದ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ವಿಹಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ರಾಣಿಯರಂತೂ ಉದ್ಯಾನದ ಸೊಬಗಿನಿಂದ ಮೈಮರೆತು ಆನಂದಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ನಡುವೆ ಒಮ್ಮೆ ರಾಜನು ವಿನೋದಕ್ಕಾಗಿ ಇಂದುಲೇಖೆಯ ಜಡೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಎಳೆದನು. ಆಗ ಅವಳು ತನ್ನ ಕಿವಿಯ ಆಭರಣವಾಗಿ ಸಿಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ನೈದಿಲೆಯ ಹೂವು ಕಳಚಿ ಅವಳ ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದುಬಿಟ್ಟಿತು. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಆ ಕೋಮಲವಾದ ನೈದಿಲೆಹೂವು ಬಿದ್ದದ್ದರಿಂದ ಅವಳ ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಗಾಯವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿತು…! ಅವಳು “ಹಾ…!’’ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತ ಮೂರ್ಛೆ ಹೋದಳು.
ರಾಜನೂ, ಪರಿವಾರದವರೂ ಗಾಬರಿಯಾದರು. ಎಲ್ಲ ವಿಧದ ಶೈತ್ಯೋಪಚಾರಗಳನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. ಆಮೇಲೆ ಅವಳನ್ನು ಹಾಗೆಯೆ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಅರಮನೆಗೆ ಸಾಗಿಸಿದರು. ಉಳಿದವರೂ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ರಾಜನ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆ ರಾಜವೈದ್ಯರೂ ಆ ಕೂಡಲೇ ಬಂದು ಇಂದುಲೇಖೆಯ ಗಾಯದ ಮೇಲೆ ಪಟ್ಟಿಹಾಕಿ ಕಟ್ಟಿದರು. ನಿಧಾನವಾಗಿ ಅವಳು ಚೇತರಿಸಿ, ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಂಡಳು.
ರಾತ್ರಿ ರಾಜನು ಎರಡನೆಯ ಹೆಂಡತಿಯಾದ ತಾರಾವಲಿಯೊಡನೆ ಅರಮನೆಯ ಉಪ್ಪರಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿಕೊಂಡಿದ್ದನು. ಎಷ್ಟೋ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಕಿರಣಗಳು ಜಾಲಂಧ್ರದ ಮೂಲಕ ಒಳಗೆ ಬಂದು ತಾರಾವಲಿಯ ಮೈಮೇಲೆ ಬಿದ್ದವು. ಅವಳ ಬಟ್ಟೆ ಸರಿದಿದ್ದ ಶರೀರದ ಭಾಗದ ಮೇಲೆ ಚಂದ್ರನ ಕಿರಣಗಳು ಬಿದ್ದಿದ್ದೇ ತಡ, ಅವಳು “ಅಯ್ಯಯ್ಯೋ! ನನ್ನ ಮೈ ಸುಟ್ಟುಹೋಯಿತು” ಎಂದು ಕೂಗಿಕೊಂಡು ದಢಾರನೆ ಎದ್ದು ಕುಳಿತುಕೊಂಡಳು. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ ರಾಜನಿಗೆ ಎಚ್ಚರವಾಗಿ ಅವನೂ ಗಾಬರಿಯಾಗಿ ಏನಾಯ್ತೆಂದು ವಿಚಾರಿಸಿದನು. ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅವಳ ಮೈಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹೊಪ್ಪಳೆಗಳು ಬಂದಿದ್ದವು. ಅದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತ ಅವಳು –
“ನನ್ನ ಮೈಮೇಲಿನ ಬಟ್ಟೆ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಸರಿದಿತ್ತೋ ಅಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಕಿರಣ ತಗುಲಿದ್ದರಿಂದ ಹೀಗಾಗಿದೆ” ಎಂದು ಹೇಳಿ “ಅಯ್ಯೋ, ಉರಿ, ತಡೆಯಲಾರೆ..’’ ಎಂದು ಮತ್ತೆ ಕಿರುಚಿಕೊಂಡಳು.
ರಾಜನು ಕೂಡಲೇ ಪರಿಜನರ ಮೂಲಕ ಅವಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಸಿದನು. ಅವಳನ್ನು ತಂಪಾದ ತಾವರೆ ಎಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿಸಿ, ಹೊಪ್ಪಳೆಗಳು ಬಂದಲ್ಲಿಗೆಲ್ಲ ತಣ್ಣನೆಯ ಗಂಧದ ಲೇಪವನ್ನು ಹಾಕಲಾಯ್ತು. ಆಮೇಲೆ ಅವಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಂಡಳು.
ಅದಾದ ಮೇಲೆ ರಾಜನು ಮೂರನೆಯ ಹೆಂಡತಿಯಾದ ಮೃಗಾಂಕವತಿಗೆ ತನ್ನ ಬಳಿಗೆ ಬರಬೇಕೆಂದು ವರ್ತಮಾನವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಅವಳು ಕೂಡಲೇ ತನ್ನ ಮಂದಿರದಿAದ ಹೊರಟು ಬರುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿಶ್ಯಬ್ದವಾದ ಆ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಯಾರೋ ಒನಕೆಯಿಂದ ಧಾನ್ಯವನ್ನು ಕುಟ್ಟುತ್ತಿರುವ ಸದ್ದು ಕೇಳಿಸಿತು. ಅದು ಕಿವಿಗೆ ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಅವಳು “ಅಯ್ಯೋ, ಸತ್ತೆ…!’’ ಎಂದು ಕೈಗಳನ್ನು ಕೊಡವಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ್ತ ದಾರಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಕುಳಿತುಕೊಂಡಳು.
ಜೊತೆಗಿದ್ದ ಪರಿಜನರು ಆ ಕೂಡಲೇ ಅವಳನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ, ಮೃದುವಾದ ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿಸಿದರು. ಏನಾಯ್ತೆಂದು ವಿಚಾರಿಸಲಾಗಿ ಅವಳು ಕೈಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದಳು. ಅವಳ ಎರಡೂ ಅಂಗೈಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಪ್ಪಳೆಗಳೆದ್ದಿದ್ದವು. ರಾಜನಿಗೆ ಈ ವರ್ತಮಾನ ಗೊತ್ತಾಯಿತು. ಅವನು ಅವಳಿದ್ದಲ್ಲಿಗೇ ಬಂದು ನೋಡಿದನು. ಅವನೂ ತುಂಬ ದುಃಖಪಟ್ಟು ಅವಳ ಕೈಗಳಿಗೆ ಶ್ರೀಗಂಧವನ್ನು ಲೇಪಿಸುವಂತೆ ಸಖಿಯರಿಗೆ ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದನು. ಆಮೇಲೆ `ಅಯ್ಯೋ, ಇದೇನಿದು, ಒಬ್ಬಳಿಗೆ ನೈದಿಲೆಯ ಹೂವು ಮೈಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದಕ್ಕೇ ಗಾಯವಾಗಿ ಹೋಯ್ತು. ಮತ್ತೊಬ್ಬಳಿಗೆ ಚಂದ್ರನ ಕಿರಣಗಳು ಮೈಗೆ ಸೋಕಿದ್ದರಿಂದಲೇ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹೊಪ್ಪಳೆಗಳೆದ್ದವು. ಇವಳಿಗೆ ಒನಕೆ ಕುಟ್ಟಿದ ಸದ್ದು ಕೇಳಿಸಿಯೇ ಕೈಗಳ ಮೇಲೆ ಹೊಪ್ಪಳೆಗಳೆದ್ದಿವೆ. ಮೂವರೂ ಹೀಗೆ ಒಬ್ಬಳಿಗಿಂತ ಒಬ್ಬಳು ಹೆಚ್ಚು ಎನ್ನುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸುಕುಮಾರಿಯರಾಗಿ ಬಿಟ್ಟರಲ್ಲ… ಅವರ ಶರೀರದ ಕೋಮಲತೆ ಎಂಬ ಗುಣವೇ ಇಲ್ಲಿ ದೋಷವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿತಲ್ಲ…’ ಎಂದು ರಾತ್ರಿಯೆಲ್ಲ ಕೊರಗುತ್ತಲೇ ಇದ್ದನು.
ಹೀಗೆ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಿ ಮುಗಿಸಿ ಬೇತಾಳನು ತ್ರಿವಿಕ್ರಮನನ್ನು ಕುರಿತು – “ರಾಜನ್! ಆ ಮೂವರು ರಾಣಿಯರಲ್ಲಿ ಯಾರು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸುಕುಮಾರಿ…? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಕೊಡು. ಉತ್ತರವನ್ನು ತಿಳಿದಿದ್ದೂ ನೀನು ಹೇಳದಿದ್ದರೆ ನಿನ್ನ ತಲೆ ನೂರು ಹೋಳಾಗಿ ಒಡೆದು ಹೋಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿರಲಿ..’’ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.
ತ್ರಿವಿಕ್ರಮನು ನಸುನಗುತ್ತಾ – “ಅದರಲ್ಲೇನಿದೆ? ಕೊನೆಯವಳಾದ ಮೃಗಾಂಕವತಿಯೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸುಕುಮಾರಿ. ಏಕೆಂದರೆ ನೈದಿಲೆಯ ಹೂವು ಮೈಗೆ ಸೋಕಿದ್ದರಿಂದ ಇಂದುಲೇಖೆಯ ಮೈಮೇಲೆ ಗಾಯವಾಯಿತು. ಚಂದ್ರನ ಕಿರಣಗಳು ಮೈಗೆ ಸೋಕಿದ್ದರಿಂದ ತಾರಾವಲಿಯ ಮೈಮೇಲೆ ಹೊಪ್ಪಳೆಗಳಾದವು. ಅಂದರೆ ಒಬ್ಬಳಿಗೆ ಹೂವಿನದ್ದು, ಮತ್ತೊಬ್ಬಳಿಗೆ ಚಂದ್ರಕಿರಣಗಳದ್ದು ನೇರ ಸ್ಪರ್ಶವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಮೃಗಾಂಕವತಿಗೆ ಹಾಗಲ್ಲ. ದೂರದಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಆದ ಒನಕೆಯ ಸದ್ದನ್ನು ಅವಳು ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಷ್ಟೇ. ಆದರೂ ಅವಳ ಕೈಗಳ ಮೇಲೆ ಹೊಪ್ಪಳೆಗಳೆದ್ದವು ಎಂದರೆ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಅವಳೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸುಕುಮಾರಿ” ಎಂದನು.
ಅವನ ಉತ್ತರದಿಂದ ಬೇತಾಳನಿಗೆ ತೃಪ್ತಿಯಾಯ್ತು. ಆದರೆ ಉತ್ತರ ಕೊಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಅವನು ಬಾಯ್ದೆರೆದದ್ದರಿಂದ ಅವನ ವ್ರತಭಂಗವಾಗಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಬೇತಾಳನು ಆ ಕೂಡಲೇ ಅವನ ಹೆಗಲಿನಿಂದ ಛಂಗನೆ ಮಾಯವಾಗಿ, ಮತ್ತೆ ಮೊದಲಿನ ಜಾಗಕ್ಕೇ ಹೋಗಿಬಿಟ್ಟನು.
