ಸಂತ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಮಹಾರಾಜರು

ಒಬ್ಬ ಭಕ್ತನ ಹೊರತು ಉಳಿದವರಿಗೆ ಅಹಂಕಾರವೆಂಬ ಭೂತದ ಸಂಚಾರವಾದ್ದರಿಂದ, ಅವರಿಗೆ ಆತ್ಮಬೋಧೆಯ ವಿಸ್ಮೃತಿಯುಂಟಾಯಿತು. ಆಗ ಅವರಿಗೆ ನಿಯಮರೂಪ ವಸ್ತ್ರದ ಪರಿವೆ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಮುಂದೆ ಒದಗುವ ಅಧೋಗತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಲಜ್ಜೆಯೆನಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ವೇದವು ನಿಷೇಧಿಸಿದ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಅವರು ಆಚರಿಸುವರು. ಅರ್ಜುನ! ನೋಡು. ಅವರು ಈ ಶರೀರವೆಂಬ ಊರಿಗೆ ಯಾವ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಬಂದಿರುವರೋ ಅವೆಲ್ಲವನ್ನು ಬದಿಗಿರಿಸಿ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳೆಂಬ ಗ್ರಾಮದ ರಾಜಮಾರ್ಗದ ಮೇಲೆ ಕಾಮ ಕ್ರೋಧ ಮುಂತಾದ ಹಲವಾರು ವಿಕಾರಗಳ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಗುಂಪುಗೂಡಿಸಿ ನಾನು ಮತ್ತು ನನ್ನದು ಎಂದು […]

ದೇಶಕಾಲಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸ್ಥೂಲ-ಸೂಕ್ಷ್ಮಗಳಿಂದಾಗುವ ಕ್ರಿಯೆಗಳು, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಅದೇ ವಸ್ತುವಿನ ಸತ್ತೆಯಿಂದಲೇ ಜರಗುವವು. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ಜ್ಞೇಯ ವಸ್ತುವಿಗೆ “ವಿಶ್ವಬಾಹು” ಎಂದೆನ್ನುವರು. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಸರ್ವಾಧಾರವಾಗಿದೆ. ಅದರ ಸತ್ತೆಯಿಂದಲೇ ಎಲ್ಲ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎಲ್ಲ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಜರಗುವವು. ಮತ್ತು ಅರ್ಜುನ! ಏಕ ಸಮಯಾವಚ್ಛೇದದಿಂದ ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗೂ ಅದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯುಂಟು. ಅಂತೆಯೆ ಅದಕ್ಕೆ “ವಿಶ್ವಾಂಘ್ರಿ” ಅಂದರೆ ವಿಶ್ವದ ಮೂಲ ಎಂದೆನ್ನುವರು. ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಕಣ್ಣು, ಮೈ ಎಂಬ ಬೇರೆಬೇರೆ ಅವಯವಗಳಿರದೆ, ಕಣ್ಣೇ ಆತನ ಶರೀರ ಇಲ್ಲವೆ ಸ್ವರೂಪವಾಗಿರುವುದು. ಅದರಂತೆ ಸರ್ವಾಧಿಷ್ಠಾನತ್ವದಿಂದ […]

ಎಲ್ಲ ಪ್ರಾಣಿಮಾತ್ರರನ್ನು ಮಾಯೆಯೇ ಉತ್ಪನ್ನಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅದೇ ಅವನ್ನು ಲಯಗೊಳಿಸುವುದು. ಈ ಮಾಯೆಗೆ ಪ್ರಕೃತಿಯೆಂಬ ಹೆಸರಿದ್ದು, ಅದು ಎರಡು ವಿಧವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ನಿನಗೆ ಈ ಮೊದಲೇ (ಅ.೭. ಶ್ಲೋ.೪-೫) ಹೇಳಿರುವೆನು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಂಟು ವಿಧವಾದುದು (ಅಷ್ಟಧಾ ಪ್ರಕೃತಿಯು), ಇನ್ನೊಂದು ಜೀವರೂಪ. ಈ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಕೃತಿಯ ವಿಷಯವನ್ನು ನೀನು ಮೊದಲು ಕೇಳಿಯೇ ಇರುವಿ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದಿರಲಿ, ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಹೇಳುವುದೇಕೆ? ಅದಾಗ್ಯೂ ಇನ್ನೂ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮಹಾ ಕಲ್ಪಾಂತ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಈ ಎಲ್ಲ ಭೂತಗಳು ನನ್ನ ಅವ್ಯಕ್ತ […]

ಅರ್ಜುನ, ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ನೋಡುವಲ್ಲಿ, ಕಿವಿಯಿಂದ ಕೇಳುವಲ್ಲಿ, ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಚಿಂತಿಸುವಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಬಾಯಿಯಿಂದ ನುಡಿಯುವಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ನಡೆಯುವ ಎಲ್ಲ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ, ಒಳಹೊರಗೆ ನನ್ನನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸು. ಅಂದರೆ ಅವೆಲ್ಲವೂ ನನ್ನ ವಿಷಯವಾಗಿಯೇ ಇರಲಿ. ಹೀಗೆ ಮಾಡಲು, ಎಲ್ಲ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ನಾನೇ ಇರುವೆನು. ಈ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಒಳ್ಳೆಯ ರೀತಿಯಿಂದ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಸು. ಎಲೊ! ಪ್ರಯತ್ನದ ಬಲದಿಂದ ಹೆಳವನಾದರೂ ಗುಡ್ಡವನ್ನೇರಬಲ್ಲನು. ಅದರಂತೆ ಸತತವಾದ ಅಭ್ಯಾಸದಿಂದ ನಿನ್ನ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಪರಮಾತ್ಮನ ವಿಷಯವನ್ನು ಆಗ್ರಹದ್ದನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊ. ಅಷ್ಟಾದ ಬಳಿಕ ಶರೀರವು ಉಳಿಯಲಿ, ಇಲ್ಲವೆ ಹೋಗಲಿ. […]

ಸೂರ್ಯನು ಸ್ವತಃ ಏನೂ ಮಾಡದೆ ಜನರ ವ್ಯವಹಾರಗಳೆಲ್ಲ ಆತನ ಪ್ರಕಾಶದ ಮೇಲೆ ಸಾಗುವವು. ಅದರಂತೆ ಪರಮಾತ್ಮನು ಈ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಮಲಗಿದಂತೆ ಇರುವನು. ಅದರಿಂದ ಅವನಿಗೆ ‘ಪುರುಷ’ ಎಂದೆನ್ನುವರು ಎಂದು ತಿಳಿ. ಮತ್ತು ಈತನು ಪ್ರಕೃತಿ ಎಂಬ ಪತಿವ್ರತೆಯೊಡನೆ ಏಕಪತ್ನೀವ್ರತದಿಂದ ಇರುವನೆಂದೂ ಈತನಿಗೆ ಪುರುಷನೆನ್ನುವರು. ಆದರೆ ನಾಲ್ಕು ವೇದಗಳ ಇಷ್ಟೊಂದು ವಿಸ್ತಾರವೂ ಆತನ ಅಂಗಳವನ್ನು ಕೂಡ ನೋಡಲರಿಯದು. ಈ ಪರಮಾತ್ಮನು ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಆವರಣ (ಹೊದಿಕೆ) ವಾಗಿರುವನು. ಇಂತು ಆ ಪುರುಷನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ತಿಳಿದ ಯೋಗಿಗಳು ಅವನನ್ನು “ಪರಾತ್ಪರ” ನೆಂದು […]

ನನ್ನನ್ನು ಭಜಿಸಿ ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಹಿತವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡಂತಹವರು ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಭಕ್ತರಿರುವರು. ಅವರ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಕೇಳು. ಅವರೊಳಗಿನ ಮೊದಲಿಗರು ಆರ್ತರು, ಎರಡನೆಯವರು ಜಿಜ್ಞಾಸುಗಳು, ಮೂರನೆಯವರು ಅರ್ಥಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನೆಯವರು ಜ್ಞಾನಿಗಳು. ಅದರೊಳಗಿನ ಆರ್ತನು ಕಷ್ಟಗಳ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ, ಜಿಜ್ಞಾಸುವು ಜ್ಞಾನಾರ್ಥವಾಗಿ ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯವರು ಅರ್ಥಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ನನ್ನನ್ನು ಭಜಿಸುವರು. ಬಳಿಕ ನಾಲ್ಕನೆಯವನಾದ ಜ್ಞಾನಿ-ಭಕ್ತನಲ್ಲಿ (ಬಯಕೆಯೇ ಇಲ್ಲದ್ದರಿಂದ) ಅವನಿಗೆ ಏನೂ ಕರ್ತವ್ಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಒಬ್ಬ ಜ್ಞಾನಿಯೇ ನಿಜವಾದ ಭಕ್ತನಿರುವನೆಂದು ತಿಳಿ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನರೂಪಪ್ರಕಾಶದಿಂದ ಅವನಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿದ ದ್ವೈತಾದ್ವೈತರೂಪ ಕತ್ತಲೆಯು ಇಲ್ಲದಾಗಿರುವುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನು […]

ಪಂಚಮಹಾಭೂತಗಳು ಒಂದಾಗಿ, ಇದಕ್ಕೆ ರೂಪವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವವು. ಪಂಚ ಮಹಾಭೂತಗಳನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿಕೊಂಡು ಇರುವುದು ಮತ್ತು ಪಂಚೀಕರಣದಿಂದಲೇನೇ ತೋರುವುದು. ಮತ್ತು ಪಂಚಮಹಾಭೂತಗಳೆಲ್ಲ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಲು, ಇದರ (ಶರೀರದ) ನಾಮರೂಪಗಳು ಇಲ್ಲದಾಗುವವು. ಅದಕ್ಕೆ (ಶರೀರಕ್ಕೆ) ಅಧಿಭೂತವೆನ್ನುವರು. ಬಳಿಕ ಪುರುಷ(ಜೀವ)ನೆಂದರೆ ಅಧಿದೈವತವೆಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಅದು ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದ ದೊರಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಭೋಗಗಳನ್ನು ಭೋಗಿಸುವುದು. ಅದು ಬುದ್ಧಿಯ ಪ್ರಕಾಶಕವು, ಇಂದ್ರಿಯ ರೂಪ ದೇಶದ ಅಧಿಪತಿಯು. ಮತ್ತು ಶರೀರಪತನದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸಂಕಲ್ಪರೂಪ ಪಕ್ಷಿಗೆ ಅದು ಆಶ್ರಯವಿತ್ತ ವೃಕ್ಷವು. ನಿಜಕ್ಕೂ ಇವನು ಪ್ರತಿಪರಮಾತ್ಮನಾಗಿರುವನು. ಆದರೆ ಅಹಂಕಾರವೆಂಬ ನಿದ್ರೆಯ ವಶನಾಗಿ, ಸ್ವಪ್ನವ್ಯವಹಾರದಿಂದ ಸುಖಿಯೂ […]

ಅದ್ವೈತಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾರು ಯಾರಿಗೆ ಏನನ್ನು ಕೊಡುವರು? ಭ್ರಾಂತಿರೂಪ ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಒಬ್ಬಾತ ಗಾಢವಾದ ಅಜ್ಞಾನದಿಂದ ನಿದ್ರಿಸ್ತನಾಗಿರುವಾಗ ಜನ್ಮ-ಮೃತ್ಯುಗಳ ದುಷ್ಟ ಸ್ವಪ್ನವನ್ನು ಭೋಗಿಸುವನು. ಅನಂತರ ಅಕಸ್ಮಾತ್ತಾಗಿ ಎಚ್ಚೆತ್ತ ಮೇಲೆ ಆ ಎಲ್ಲ ಸ್ವಪ್ನಗಳು ಸುಳ್ಳಾಗುವವು. ತನ್ನಲ್ಲಿಯೇ ತನ್ನ ನಿತ್ಯ ಸದ್ಭಾವದ (ತಾನು ಅಮರನೆಂಬ) ಪ್ರತ್ಯಯವು ಬರುವುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಧನಂಜಯನೇ, ಮನುಷ್ಯನು ನಾಶವಂತ ದೇಹದ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ತಳೆದು, ತಾನೇ ತನ್ನ ನಾಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣನಾಗುವನು. ಈ ಮನವರಿಕೆಯಿಂದ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಬಿಡಬೇಕು. ಅಂದರೆ ತಾನು ನಿತ್ಯಸಿದ್ಧ ಬ್ರಹ್ಮವಸ್ತುವಾಗುವನು. ಇದರಿಂದ ಸಹಜವಾಗಿ ತಾನೇ ತನ್ನ […]